Nobel Y học vinh danh thuốc cứu người nghèo

Giải Nobel Y học 2015 công bố ngày 5-10 chia đều cho 2 khám phá: Phương pháp mới trị nhiễm giun ký sinh của giáo sư người Ireland William C. Campbell cùng đồng nghiệp người Nhật Bản Satoshi Omura và liệu pháp điều trị sốt rét từ thảo dược cổ truyền của nhà khoa học nữ Trung Quốc Đồ U U.

“Tác động của những khám phá này đối với việc cải thiện sức khỏe con người và giảm thiểu đau đớn là vô hạn” - Ủy ban Nobel tại Viện Karolinska (Thụy Điển) nhấn mạnh.

Ba nhà khoa học nhận giải Nobel Y học 2015 Ảnh: PA

Theo Ủy ban Nobel, giải thưởng trao cho bà Đồ nhằm vinh danh loại thuốc hiện nay được gọi là Artemisinin do nhà khoa học này nghiên cứu từ một loại thảo dược cổ truyền của Trung Quốc. Khi kết hợp cùng các liệu pháp khác, Artemisinin ước tính làm giảm số ca tử vong vì sốt rét nói chung xuống hơn 20% và hơn 30% ở trẻ em. Loại thuốc này đang là “vũ khí” chủ lực trị sốt rét vốn hoành hành ở các nước nghèo châu Phi.

Trong khi đó, 2 giáo sư Campbell và Omura khám phá loại thuốc mang tên Avermectin có khả năng giảm triệt để tỉ lệ bệnh giun chỉ và giun chỉ bạch huyết - cũng là những loại bệnh hành hạ người nghèo nhiều nhất. Loại thuốc này còn phát huy hiệu quả với nhiều bệnh nhiễm giun ký sinh khác. Sau khi thu thập mẫu đất trên khắp nước Nhật, ông Omura cách ly được các vi khuẩn Streptomyces và một trong số đó là Streptomyces avermitilis - đặt nền móng cho sự ra đời của thuốc Avermectin.

Từ khám phá của đồng nghiệp Nhật Bản, GS Campbell đã chỉ ra Streptomyces avermitilis có hiệu quả rõ rệt trong việc tiêu diệt ký sinh trùng đối với các động vật nuôi tại trang trại và trong nhà. Avermectin được biến đổi thành một hợp chất hiệu quả hơn gọi là Ivermectin. Khi được thử nghiệm trên người, loại thuốc này đạt hiệu quả kỳ diệu trong việc tiêu diệt các ấu trùng ký sinh.

Sự xuất hiện nhà khoa học nữ đầu tiên của Trung Quốc đoạt giải Nobel Y học được cho là khởi đầu tuyệt vời của mùa giải Nobel năm nay, trong bối cảnh Hội đồng Nobel đang nỗ lực thu hẹp khoảng cách giới tính của những người nhận được giải thưởng danh giá này. Hiện là Viện trưởng Viện Y học cổ truyền Trung Quốc, giáo sư họ Đồ là “bóng hồng” thứ 12 từng thắng giải Nobel Y học từ trước tới nay.

Sau khi nhà khoa học nữ 82 tuổi này được vinh danh giải thưởng y học quốc tế Lasker năm 2011, tờ The New Scientist từng đăng tải một bản tiểu sử rất dài, trong đó có tiết lộ đáng chú ý: Bà Đồ từng tham gia một dự án thuốc bí mật mang tên Dự án 523 do cố Chủ tịch Trung Quốc Mao Trạch Đông khởi xướng năm 1967.

Bà phải để con gái nhỏ ở quê nhà rồi tới tỉnh Hải Nam tập trung cho dự án về bệnh sốt rét đó. Nhà khoa học nữ trải lòng rằng khi bà quay về, con gái đã không còn nhận ra mẹ. “Công việc là ưu tiên trên hết của tôi nên tôi sẵn sàng hy sinh cuộc sống cá nhân” - bà quả quyết.