Phá vỡ cấm kỵ

Mối đe dọa trước mắt không lớn nhưng mọi chuyện có thể thay đổi nếu cuộc điều tra tìm thấy bằng chứng về việc bà Rousseff biết hoặc hưởng lợi từ vụ bê bối.

Theo các công tố viên, các quan chức điều hành Petrobras đã thông đồng với nhà thầu để chiếm hàng tỉ USD cho bản thân và các chính đảng trong giai đoạn 2003-2013. Bà Rousseff cho đến giờ vẫn khẳng định không hề biết gì về hành động sai trái của cấp dưới khi còn làm Chủ tịch Hội đồng Quản trị Petrobras từ năm 2003-2010, đồng thời thúc giục một cuộc điều tra đầy đủ.

Động thái này không đủ ngăn vụ việc trở thành mối nguy cơ lớn nhất đối với Đảng Công nhân (PT) cầm quyền trong 12 năm qua. Dư chấn của vụ bê bối cộng với một loạt vấn đề khác (tăng trưởng kinh tế chậm lại, lạm phát tăng, thâm hụt ngân sách cao kỷ lục...) khiến tỉ lệ ủng hộ bà Rousseff giảm tới 19%, xuống còn 23% trong cuộc thăm dò mới nhất của Công ty Datafolha.

Tổng thống Brazil Dilma Rousseff đang đối mặt nhiều sức ép do vụ bê bối tham nhũng

tại Công ty Dầu nhà nước Petrobras. Ảnh: Reuters

Phe đối lập dĩ nhiên không muốn bỏ qua cơ hội hiếm có này. Nghị sĩ Antonio Carlos Mendes Thame, một thủ lĩnh của Đảng Dân chủ Xã hội Brazil (PSDB), vừa gây bão dư luận khi tuyên bố PSDB không hề e ngại trong việc tìm cách luận tội bà Rousseff nếu thấy có đủ bằng chứng. Những lời lẽ này thường được xem là điều cấm kỵ ở Brazil - một trong những nền dân chủ ổn định nhất châu Mỹ Latin kể từ khi Tổng thống Fernando Collor bị luận tội vì tham nhũng vào năm 1992.

Có thể hiểu vì sao PSDB trở nên mạnh miệng hơn. Tuần rồi, cảnh sát Brazil đã tạm giữ và thẩm vấn ông Joao Vaccari, thủ quỹ của PT, sau khi ông này bị tố nhận hối lộ đến 200 triệu USD từ Petrobras trong giai đoạn 2003-2013. Tuy nhiên, theo giới phân tích, không dễ để PSDB hoặc bất kỳ đảng đối lập nào khác thu thập đủ 2/3 số phiếu cần thiết tại hạ viện để khởi động tiến trình luận tội, nhất là khi có đến 28 đảng chia nhau nắm giữ các ghế trong quốc hội Brazil.

Ông Thiago de Aragão, chuyên gia tại Công ty Phân tích chính trị Arko Advice (Brazil), cho rằng bà Rousseff vẫn chưa mất đi nhiều sự ủng hộ từ các nhà lập pháp và cử tri. Tương tự, Eurasia Group, một công ty tư vấn rủi ro chính trị hàng đầu thế giới, đánh giá khả năng diễn ra tiến trình luận tội nhằm vào nữ tổng thống Brazil chỉ khoảng 20%.

Dù ghế chưa bị lung lay nhưng theo chuyên gia phân tích chính trị độc lập Andre Cesar, nhà lãnh đạo Brazil sẽ gặp khó trong việc thúc đẩy những biện pháp tăng thuế, cắt giảm chi tiêu cần thiết để giảm thâm hụt ngân sách. Sức ép có thể giảm bớt trong thời gian tới nếu chính quyền của bà Rousseff làm tốt việc kiểm soát lạm phát, kích thích tăng trưởng, quản lý công ty nhà nước và nhất là chống tham nhũng.

“Chính phủ vẫn có thể lấy lại uy tín, không phải bằng những bài diễn văn mà là kết quả” - ông Rafael Cortez, nhà phân tích chính trị tại Công ty Tư vấn Tendencias Consultoria Integrada (Brazil), nói với hãng tin Bloomberg.