Phe ly khai Ukraine bị thúc ép

Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm 21-7 tuyên bố không ai được phép lợi dụng vụ rơi chiếc máy bay mang số hiệu MH17 của hãng hàng không Malaysia Airlines cho những mục đích chính trị, đồng thời thúc giục phe ly khai ở Ukraine cho phép các chuyên gia quốc tế tiếp cận hiện trường.

Đáp trả phương Tây

Trong phát biểu công khai đầu tiên kể từ khi xảy ra thảm kịch MH17 bốn ngày trước, ông Putin khẳng định: “Sự an toàn của các chuyên gia tại hiện trường phải được bảo đảm tối đa. Tuy nhiên, không ai được phép - và không ai có quyền - lợi dụng thảm kịch này để đạt được những mục tiêu chính trị ích kỷ”. Ông kêu gọi thiết lập “hành lang an toàn” để các chuyên gia ra vào nơi máy bay rơi.

Người dân và quan sát viên Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE)

đứng trước một toa tàu đông lạnh chứa thi thể nạn nhân hôm 21-7. Ảnh: REUTERS

Hãng tin Reuters nhận định phát biểu của ông Putin nhằm đáp trả những chỉ trích của các nhà lãnh đạo phương Tây rằng ông không làm gì nhiều để thuyết phục phe ly khai Ukraine - đang bị cáo buộc dùng tên lửa bắn hạ MH17 - buông súng.

Tổng thống Nga Putin khẳng định đã hơn một lần kêu gọi chấm dứt các hành động thù địch ở miền Đông Ukraine, đồng thời lặp lại nhận định vụ rơi máy bay đã không xảy ra nếu quân đội Ukraine không nối lại chiến dịch quân sự ở miền Đông.

Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc dự kiến bỏ phiếu trong ngày 21-7 (giờ New York) về một dự thảo nghị quyết yêu cầu lực lượng ly khai Ukraine mở đường tiếp cận không hạn chế hiện trường máy bay rơi. Nga tuyên bố sẽ ủng hộ chừng nào nghị quyết không quy trách nhiệm lên Moscow.

Trước đó, trong cuộc điện đàm với Thủ tướng Hà Lan Mark Rutte hôm 20-7, ông Putin cam kết “hợp tác toàn diện” trong công tác thu gom thi thể và hộp đen của máy bay MH17.

Ngoài ra, theo lời Thủ tướng Úc Tony Abbott, tổng thống Nga hứa sẽ làm “tất cả những điều đúng đắn” liên quan đến vụ rơi máy bay khi điện đàm với ông. Tuy nhiên, ông Abbott bóng gió về khả năng trả đũa Moscow trong trường hợp ông Putin không giữ lời.

Mỹ trưng bằng chứng

Ngoại trưởng John Kerry hôm 20-7 dẫn đánh giá của tình báo Mỹ khẳng định Nga đã cung cấp hệ thống tên lửa Buk cho phe ly khai và hệ thống này được dùng để bắn hạ MH17. Đại sứ quán Mỹ ở Ukraine cũng khẳng định một vụ phóng tên lửa đã diễn ra ở miền Đông vào thời điểm chiếc máy bay biến mất trên màn hình radar.

Đáp lại, trong cuộc họp báo ngày 21-7 của Bộ Quốc phòng Nga, Trung tướng Igor Makushev quả quyết: “Hệ thống kiểm soát phòng không vũ trụ Nga phát hiện một chiếc máy bay của không quân Ukraine, có thể là SU-25, chỉ cách máy bay Malaysia từ 3-5 km”.

Thủ tướng Ukraine Arseniy Yatsenyuk hôm 21-7 nói sẵn sàng để Hà Lan đứng đầu cuộc điều tra quốc tế. Chính phủ Ukraine cho biết đã tìm thấy 272 thi thể và 66 mảnh thi thể. Theo Reuters, phe ly khai đã cho 3 điều tra viên Hà Lan kiểm tra khoảng 247 thi thể đặt trong các khoang đông lạnh của một tàu hỏa tại nhà ga ở thị trấn Torez, cách hiện trường khoảng 15 km.

“Tôi nghĩ điều kiện lưu trữ các thi thể đạt chất lượng tốt” - trưởng nhóm Peter van Leit nói và cho biết thêm con tàu có thể rời Torez trong ngày 21-7 (giờ địa phương) nhưng không rõ là đến đâu.

Tại Anh, gia đình của những người thiệt mạng lo ngại phe ly khai có thể “bắt thi thể nạn nhân làm con tin” cho cuộc mặc cả sau này. Các bộ trưởng Anh ngày 21-7 tuyên bố sẽ thúc đẩy các biện pháp trừng phạt của Liên minh châu Âu (EU) nhằm vào mọi lĩnh vực của nền kinh tế Nga.

Trong khi đó, Thủ tướng Hà Lan Mark Rutte khẳng định “tất cả phương án chính trị, kinh tế và tài chính” đang được xem xét đối với những người chịu trách nhiệm trực tiếp hoặc gián tiếp nếu việc tiếp cận hiện trường máy bay rơi không được cải thiện.

Cùng ngày 21-7, Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko ra lệnh cho quân đội ngừng bắn trong phạm vi 40 km xung quanh nơi máy bay rơi. Dù vậy, giao tranh đã bùng nổ ở Donetsk, khiến ít nhất 4 người thiệt mạng.