Quan hệ Mỹ - Trung thêm sóng gió

Quan hệ Trung Quốc - Mỹ đang đối mặt thêm sóng gió theo sau những động thái mới nhất liên quan đến Hồng Kông. Đại hội Đại biểu nhân dân toàn quốc Trung Quốc (NPC, tức quốc hội) hôm 28-5 thông qua nghị quyết về luật an ninh quốc gia dành cho Hồng Kông trong ngày họp cuối cùng. Theo sau bước đi này, Ủy ban Thường vụ NPC sẽ soạn thảo nội dung chi tiết của luật trên, có sự tham vấn với chính quyền Hồng Kông và Ủy ban Luật cơ bản tại đặc khu hành chính này.

Theo bản dự thảo trình lên NPC vào tuần rồi, luật nói trên sẽ nhằm đối phó những hành vi bị xem là nhằm chia rẽ, lật đổ chính quyền, các hoạt động khủng bố và sự can thiệp của nước ngoài vào tình hình Hồng Kông, đe dọa đến nền pháp trị, chủ quyền, an ninh và lợi ích phát triển của quốc gia. Ngoài ra, theo báo The Straits Times (Singapore), các cơ quan an ninh quốc gia liên quan sẽ lập văn phòng tại Hồng Kông khi cần thiết. Các nhà phân tích cho biết luật trên có thể có hiệu lực trong vài tháng tới, sớm nhất là vào tháng 8.

Một số cuộc biểu tình phản đối động thái trên đã diễn ra tại Hồng Kông kể từ khi thông tin về dự luật được công bố. Nhà chức trách ở Trung Quốc và Hồng Kông tìm cách xoa dịu chỉ trích khi nhấn mạnh dự luật không đe dọa đến quyền tự trị của Hồng Kông, cũng như các quyền và sự tự do mà người dân đặc khu đang tận hưởng. Tuy nhiên, giới chức Mỹ, Anh và Liên minh châu Âu vẫn lo ngại về tác động của dự luật đối với Hồng Kông, được xem là một trong những trung tâm tài chính của thế giới.

Một màn hình hiển thị kết quả cuộc bỏ phiếu về luật an ninh quốc gia dành cho Hồng Kông tại cuộc họp của NPC hôm 28-5Ảnh: Reuters

Trước thềm cuộc bỏ phiếu trên, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã có bước đi chọc giận Bắc Kinh khi xác nhận với quốc hội rằng Hồng Kông không còn được hưởng quyền tự trị từ Trung Quốc, từ đó không còn đủ điều kiện để được đối xử đặc biệt theo luật pháp Mỹ. Theo Reuters, động thái này có nguy cơ giáng đòn mạnh vào vị thế của Hồng Kông như một trung tâm tài chính lớn của thế giới, cũng như ảnh hưởng tiêu cực đến kinh tế và tài chính của đặc khu này.

Nhờ những ưu đãi Mỹ dành cho Hồng Kông lâu nay, thành phố này đã trở thành đối tác thương mại lớn của Washington. Ngoài ra, hơn 1.300 công ty Mỹ hiện có văn phòng tại Hồng Kông, mang lại hơn 100.000 việc làm.

Tổng thống Mỹ Donald Trump cam kết công bố hành động trả đũa Trung Quốc vì dự luật an ninh quốc gia nói trên trong tuần này. Ông David Stilwell, trợ lý Ngoại trưởng Mỹ, hôm 27-5 cho biết ông chủ Nhà Trắng có một danh sách dài các phản ứng tiềm năng, trong đó có siết chặt thị thực và trừng phạt kinh tế. Ông Stilwell không tiết lộ thêm chi biết mà chỉ nhấn mạnh một mục tiêu của các biện pháp trừng phạt là không tác động nhiều đến người dân Hồng Kông và các doanh nghiệp Mỹ.

Theo Reuters, những bước đi đầu tiên có thể là trừng phạt các quan chức, cơ quan an ninh và công ty Trung Quốc có liên quan đến việc thực thi dự luật được đề xuất. Ngoài ra, chính quyền ông Donald Trump có thể hoãn thuế suất ưu đãi dành cho hàng hóa Hồng Kông xuất khẩu sang Mỹ.

Tuy nhiên, hiện chưa rõ liệu Tổng thống Mỹ có sẵn sàng hủy bỏ quy chế kinh tế đặc biệt của Hồng Kông. Theo trang Politico, một quyết định như thế có thể gây tổn thất cho Trung Quốc nhưng cũng khiến Hồng Kông và các công ty Mỹ thiệt hại. Tùy thuộc những bước đi tiếp theo của ông Donald Trump, theo một số chuyên gia, Hồng Kông có thể bị lôi kéo vào chiến tranh thương mại Mỹ - Trung. Trong khi đó, Bắc Kinh có thể trả đũa bằng cách cản trở hoạt động của các công ty Mỹ, như đưa họ vào "danh sách thực thể không đáng tin cậy" hoặc dựng thêm rào cản nhằm vào họ.