Bất đồng giữa một bên là chính quyền Mỹ do một người đảng Cộng hòa đứng đầu và một bên là một cường quốc Trung Đông khiến giới quan sát liên tưởng tới những gì diễn ra trước khi Mỹ tấn công Iraq năm 2003.
Đã nhiều năm trôi qua, cuộc chiến Iraq vẫn bị xem là thảm họa đối với tất cả các bên tham gia.
Vai trò của ông John Bolton
Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Bolton. Ảnh: Reuters
Nét tương đồng còn đến từ vai trò của ông John Bolton, hiện là Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ. Ông này là nhân vật đóng vai trò quan trọng trong quá trình lên kế hoạch tấn công Iraq của chính quyền Tổng thống George W. Bush. Thời điểm đó, ông Bolton là Thứ trưởng Ngoại giao phụ trách kiểm soát vũ khí và an ninh quốc tế và những hành động của ông bị đánh giá là khinh suất.
Bộ trưởng Ngoại giao Iran Mohammad Javad Zarif hôm 14-5 dường như nói đến nhân vật diều hâu này khi nói rằng "những cá nhân cực đoan trong chính quyền Mỹ" tìm mọi cách quy trách nhiệm sai trái cho Iran về các sự cố ở Vịnh Ba Tư.
Bất chấp một số điểm tương đồng trên, một cuộc chiến tranh Mỹ - Iran, nếu có, không đơn giản là một bản sao của cuộc chiến năm 2003.
Iran có diện tích và dân số lớn hơn so với Iraq thời điểm trước năm 2003. Khi đó, Iraq có khoảng 25 triệu dân trong lúc con số này của Iran hiện nay ước tính hơn 82 triệu. Ngoài ra, diện tích lãnh thổ Iran là khoảng 1,64 triệu km vuông, so với 437.000 km vuông của Iraq.
Yếu tố địa lý
Tàu chở dầu đi qua eo biển Hormuz. Ảnh: Reuters
Số liệu thống kê năm 2005 cho thấy quân đội Iraq có chưa đến 450.000 binh sĩ khi cuộc chiến năm 2003 nổ ra. Trong khi đó, Iran hiện ước tính có 523.000 quân thường trực và 250.000 quân dự bị.
Vị trí địa lý của Iran cũng là yếu tố quan trọng. Không như Iraq, Iran là một cường quốc hàng hải, tiếp giáp biển Caspi ở phía Bắc, Vịnh Ba Tư và Vịnh Oman ở phía Nam.
Nước này cũng có chung đường biên giới trên bộ với một số đồng minh đang gặp rắc rối của Mỹ như Afghanistan, Pakistan, Thổ Nhĩ Kỳ và Iraq.
Iran cũng đóng vai trò quan trọng đối với hoạt động giao thương. Khoảng 1/3 tàu chở dầu của thế giới đi qua eo biển Hormuz giáp với Iran và Oman.
Điểm hẹp nhất của tuyến đường vận tải biển này chỉ rộng chưa tới 3,2 km. Do đó, việc đóng cửa eo biển này có thể khiến hoạt động vận chuyển dầu xuất khẩu dầu trên toàn cầu giảm khoảng 30% mỗi ngày.
Chiến lược bất đối xứng
Thuyền cao tốc của Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) tại eo biển Hormuz. Ảnh: Reuters
Xét về sức mạnh quân sự thông thường, Iran yếu hơn Mỹ đáng kể. Tuy nhiên, Tehran từ lâu đã theo đuổi các chiến lược bất đối xứng có thể cho phép họ gây ra những thiệt hại nghiêm trọng đối với các lợi ích của Mỹ tại khu vực.
Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) - lực lượng trung thành với nhà lãnh đạo tối cao Ayatollah Ali Khamenei - hoạt động độc lập với quân đội chính quy, có một cánh vũ trang hoạt động ở nước ngoài, gọi là Lực lượng Quds.
Lực lượng đặc nhiệm này được cho là đã giúp xây dựng các lực lượng ủy nhiệm tại nhiều quốc gia, như Iraq, Lebanon và Syria.
Mỹ từng cáo buộc Iran sử dụng các nhóm vũ trang này để tấn công người Mỹ trước đây. Đầu năm nay, một báo cáo cập nhật của Lầu Năm Góc cho biết các lực lượng ủy nhiệm Iran đã sát hại ít nhất 608 lính Mỹ ở Iraq trong giai đoạn 2003-2011.
Iran còn có lợi thế về hải quân so với Mỹ. Không cần đến tàu chiến lớn hoặc hỏa lực mạnh, Tehran chỉ cần dùng mìn hoặc tàu ngầm để phong tỏa eo biển Hormuz, từ đó làm gián đoạn hoạt hoạt động giao thương quốc tế.
Ngoài ra, các cuộc tập trận của Mỹ đã cho thấy những cuộc tấn công liều chết bằng thuyền cao tốc và tên lửa có thể đối phó hiệu quả với quân đội Mỹ.
Báo cáo năm 2017 của Văn phòng Tình báo Hải quân Mỹ chỉ ra rằng hải quân của IRGC thường ưu tiên sử dụng các tàu chiến nhỏ hơn, nhanh hơn nhưng vẫn được trang bị vũ trang tận răng và đảm nhận nhiệm vụ bảo vệ Vịnh Ba Tư.
Chưa hết, Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế đánh giá Iran đang sở hữu kho tên lửa đạn đạo đa dạng và lớn nhất Trung Đông.
Giá đắt của chiến tranh
Chiến đấu cơ trên tàu sân bay USS Abraham Lincoln của Mỹ ở Vịnh Oman hôm 22-5. Ảnh: Reuters
Do đó, nếu Mỹ muốn tham gia vào một cuộc xung đột quân sự với Iran, có lẽ họ sẽ phải cần tới một nguồn nhân lực và sức mạnh to lớn.
Tờ The New York Times gần đây đưa tin quyền Bộ trưởng quốc phòng Mỹ Patrick Shanahan đã lên kế hoạch triển khai đến 120.000 binh lính tới khu vực nếu Iran tấn công các lực lượng Mỹ hoặc khởi động lại chương trình hạt nhân.
Ngay cả kế hoạch "khủng" nói trên cũng chỉ mới dựa trên kịch bản không tiến hành xâm lược trên bộ vì một chiến dịch như thế còn đòi hỏi nhiều binh sĩ hơn nữa. Tuy nhiên, trong động thái mới nhất, Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 24-5 quyết định triển khai 1.500 binh sĩ đến Trung Đông trong nỗ lực tăng cường năng lực phòng thủ để đối phó Iran.
Cuộc chiến tranh Iraq có sự tham gia của 150.000 lính Mỹ cùng hàng chục ngàn binh sĩ đến từ các quốc gia đồng minh. Chi phí của cuộc chiến này là hơn 2.000 tỉ USD tính đến năm 2013. Ngoài ra, khoảng 400.000 người ước tính đã thiệt mạng trong giai đoạn 2003 - 2011.
Các nhà hoạch định quân sự Mỹ đều biết rõ những điều trên. Tuy nhiên, chính phủ Mỹ không thể tuyên bố rằng chẳng có lựa chọn nào tốt khi đối đầu quân sự với Iran bởi làm thế sẽ làm giảm sức ép của Washington lên Tehran.
Đây là chiến lược đầy rủi ro khiến ngay cả một số đồng minh thân cận nhất của Mỹ cũng không khỏi lo ngại.
và quét mã QR
Bình luận (0)