Tệ hại hơn sự kiện 11-9

Cuộc tấn công khủng bố nước Mỹ ngày 11-9-2001 đã khiến cho ngành hàng không thế giới, nhất là các hãng máy bay Mỹ, bị đình trệ ba ngày.  Nhiều hãng phải tuyên bố phá sản hoặc sáp nhập vào nhau để tồn tại.

“Cuộc khủng hoảng núi lửa Iceland” - Hiệp hội Vận chuyển hàng không quốc tế (IATA) đã gọi sự kiện núi lửa phun trào bụi tro thành những đám mây cao 7.000-8.000 m ở Iceland như vậy – đã khiến chính phủ các nước châu Âu đóng cửa bầu trời đến 6 ngày.

Hãng tin AFP, dẫn  số liệu điều tra của IATA có trụ sở chính ở Geneva, Thụy Sĩ, cho biết mức thiệt hại hằng ngày lên đến 400 triệu USD trong những ngày cao điểm  (17 và 18-4) so với ước tính ban đầu là 200 triệu USD rồi 250 triệu USD.

63.000 chuyến bay bị hủy        

Trong một cuộc họp báo ở Berlin, thủ đô Đức,  Giám đốc IATA, ông Giovanni Bisignani, cho biết : “Trong 6 ngày đình chỉ các chuyến bay ở Bắc Âu, các thành viên của IATA (230 hãng máy bay thực hiện 90% lưu lượng vận tải hàng không trên thế giới) đã bị thất thu 1,7 tỉ USD.

Con số này còn tăng cao vì chưa tính chi phí thuê khách sạn cho hành khách ở, cung cấp thực phẩm và đôi khi mua cả vé tàu, xe cho hành khách.

Theo số liệu của Tổ chức An toàn hàng không châu Âu (Eurocontrol), từ ngày 15-4, 63.000 chuyến bay đã bị hủy, trong đó riêng ngày 18-4 có đến 20.000 chuyến.

Ông Bisignani nhận xét rằng phản ứng của nhà chức trách là “thái quá”. Theo ông,  đáng lý ra không có mức thiệt hại to lớn như thế nếu chính phủ dựa vào sự kiện thực tế chứ  đừng dựa vào những mô hình lý thuyết để ra những quyết định chính xác.

Máy bay của hãng British Airways nằm ở sân bay Heathrow ngày 21-4. Ảnh: Reuters

Vì lẽ này, ông Bisignani kêu gọi chính phủ các nước châu Âu nhận trách nhiệm và bồi thường các hãng máy bay, “nạn nhân của một sức mạnh bất khả kháng”.

Ông cho biết cuộc khủng hoảng này đã đẩy ngành hàng không thế giới vào chỗ  khốn khổ bởi vì năm ngoái ngành này đã thua lỗ 9,4 tỉ USD và dự kiến năm 2010 này tiếp tục lỗ 2,8 tỉ USD.

Tuy nhiên, các nhà khoa học đã phản bác ý kiến của ông Bisignani. Đài BBC dẫn lời ông Henri Gaudru, Chủ tịch Hội Hỏa sơn học châu Âu, tuyên bố trong một cuộc họp báo ở Geneva, Thụy Sĩ, hôm 22-4: “Không hề có chuyện phản ứng thái quá. Các nhà điều hành không có sự lựa chọn nào khác hơn là cấm bay vì chúng ta chưa có những hiểu biết đầy đủ về những đám mây tro bụi đó và cũng không biết chuyện gì sẽ xảy ra nếu bay qua đám mây đó”.

Kẻ thua

Trước khi IATA công bố các số liệu, một số hãng hàng không lớn  đã công bố thiệt hại của mình. Ông Pierre - Henri Gourgeon, Tổng Giám đốc hãng Air France - KLM của Pháp, nói mỗi ngày hãng mất ròng 35 triệu euro do các sân bay Bắc Âu đóng cửa.

Đó là chưa kể giá cổ phiếu các hãng trên các sàn chứng  khoán giảm liên tục. Air France-KLM giảm 2,85%, Lufthansa (Đức) giảm 2,63%. British Airways của Anh, một trong các hãng hàng không lớn nhất châu Âu,  giảm 1,4%.

British Airways báo cáo họ bị thiệt hại mỗi ngày từ 17 đến 26 triệu euro. Hãng hàng không Bắc Âu SAS  cũng bị thiệt hại 5 đến 9 triệu euro.

Trong một cuộc phỏng vấn truyền hình ngày 21-4, ông Bisignani cho biết 5 hãng hàng không hạng vừa và nhỏ có nguy cơ phá sản. Riêng Hiệp hội Hàng không châu Âu cho biết có từ 100 đến 150 hãng  không chắc sống nổi “nếu các chuyến bay bị đình trệ  một hoặc hai tuần”.

Các sân bay cũng bị thiệt hại lớn, theo Hiệp hội Sân bay quốc tế. Con số được nêu ra  là thất thu 136 triệu euro.

Thiệt hại của các nhà doanh nghiệp khác cũng không nhỏ. Các công ty lữ hành châu Âu vò đầu bứt tai vì khách  hàng hủy hàng loạt.

René-Marc Chikli, Chủ tịch  Hội Công ty lữ hành (CETO) Pháp, cho biết: “Tác động đến nghề này rất lớn”. 

CETO khẳng định rằng có ít nhất 75.000 du khách mắc kẹt không thể về nước và 80.000 hành khách đăng ký không thể khởi hành. Tính riêng trong ngày 19-4, thiệt hại tổng cộng là 30 triệu euro.

Nước Mỹ, một nền kinh tế lớn nhưng đang trong thời kỳ khó khăn, cũng bị thiệt hại khá nặng. Roger Dow, Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp du lịch Mỹ, tỏ ý than phiền:  “Dù cho tiêu chuẩn an toàn là số một, các nền kinh tế (châu Âu) cũng không thể tự cho phép phản ứng một cách thái quá tác hại đến vấn đề quá cảnh và đóng cửa một huyết mạch mang tính sống còn của kinh tế thế giới”.

Roger Dow cho biết trong 7 ngày hỗn loạn giao thông hàng không nền kinh tế Mỹ bị thiệt hại 650 triệu USD.

Người thắng

Có kẻ thua nhưng cũng có người thắng trong cuộc khủng hoảng nói trên.

Do không đi được máy bay, du khách tìm đường về nhà bằng các phương tiện khác để khỏi lỡ công việc, thậm chí có nguy cơ mất việc nếu không trình diện đúng ngày.

Hút khách nhất là các  hãng cho thuê xe hơi châu Âu như Avis, Hertz, Eurocar. Các đại lý của họ ở các sân bay tràn ngập khách quá cảnh muốn thuê xe về nhà. Giá cả dĩ nhiên tăng lên nhiều so với ngày thường do cầu lớn hơn cung.

Hãng tin Reuters cho biết một số bộ trưởng tài chính châu Âu tham dự hội nghị ở Madrid, thủ đô Tây Ban Nha, đã phải bỏ tiền túi 4.000 euro để thuê taxi về nhà. Riêng cánh nhà báo ít tiền hơn, về nhà bằng  xe buýt .

Ngay bưu điện Anh cũng phải chuyển thư từ và bưu kiện đi Mỹ bằng xe tải đến Tây Ban Nha- một trong vài nước ít bị ảnh hưởng nhất - rồi từ đây mới có máy bay  đi Mỹ.

Thuê xe hơi quá khó và đắt tiền, nhiều người di chuyển bằng tàu lửa. Tại Pháp, vấn đề trở nên bi đát khi công nhân  đường sắt tổ chức đình công đòi tăng lương và cải thiện điều kiện làm việc.  Chính quyền phải vào cuộc yêu cầu ngưng đình công.

Trong khi đó, tàu lửa Eurostar chở khách từ Paris đi London qua đường hầm dưới eo biển Channel (Pháp gọi là Manche) đã được tăng cường tối đa (riêng ngày 18-4, tăng 8 chuyến). Các tàu lửa cao tốc như Thalys, TGV và ICE đi Đức cũng tăng chuyến.

Kỳ tới: Không ảnh hưởng tới khí hậu