Điều tra viên Timothy Michetti của một công ty chuyên theo dõi các nguồn vũ khí nhỏ ở vùng xung đột, trụ sở ở London – Anh, phát hiện nhiều hệ thống MANPADS từng thuộc sở hữu của quân đội Gaddafi tại thị trấn Sabha nằm sâu trong sa mạc Sahara ở Libya.
Một nhóm tay súng mang ra 4 tên lửa SA-7 do Nga chế tạo cùng 2 phiên bản nâng cấp của SA-16 để “chào hàng” cho ông Michetti. Những tên lửa này có khả năng bắn hạ máy bay dân sự nhờ cơ chế dò tìm nhiệt.
Các tay súng cho biết họ mua tên lửa từ những kẻ buôn lậu đang đi tới chợ vũ khí bất hợp pháp ở nước láng giềng Chad. Tuy nhiên, sau khi so sánh số hiệu của tên lửa với dữ liệu của công ty, ông Michetti kết luận chúng thuộc về quân đội Gaddafi.
Mỹ và Liên Hiệp Quốc (LHQ) thừa nhận hàng ngàn tên lửa vác vai bị mất tích ở Libya. Một số có thể đã rơi vào tay IS. Dù chưa có vụ máy bay dân sự nào bị hệ thống MANPADS bắn hạ nhưng không loại trừ khả năng IS sẽ dùng hệ thống này để tấn công máy bay chở khách ở châu Phi hoặc châu Âu thời gian tới.
“Những tên lửa vác vai rất cơ động và dễ dàng buôn lậu” – một quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ nói với tạp chí Newsweek. Cũng theo Bộ này, chính quyền Tổng thống Barack Obama đã ngưng kế hoạch xác định vị trí và tiêu diệt MANPADS ở Libya vì quá nguy hiểm.
Theo các quan chức Mỹ và LHQ, chế độ Gaddafi có khoảng 20.000 MANPADS tích lũy trong suốt 4 thập kỷ cầm quyền. Đến khi cố lãnh đạo Libya bị lật đổ, số lượng tên lửa giảm hẳn vì ít được bảo trì cũng như bị phá hủy trong chiến dịch ném bom của NATO năm 2011.
Ít nhất 5.000 quả tên lửa khác cũng bị quân đội Mỹ phá hủy ở Libya không lâu sau khi ông Gaddafi bị truất quyền. Thế nhưng, con số MANPADS còn sót lại chưa bao giờ được thống kê đầy đủ. Chúng rơi vào tay những kẻ buôn lậu vũ khí và âm thầm tới Syria, Sinai, Nigeria và Mali để “nuôi dưỡng” các cuộc xung đột tại đây.
Tháng 9-2012, nhóm nghiên cứu MANPADS của Bộ Ngoại giao Mỹ mất đi một nguồn tư liệu quý giá. Nguyên nhân là các chiến binh Hồi giáo tấn công Sứ quán Mỹ ở Benghazi – Libya, giết chết bốn người, gồm Đại sứ J. Christopher Stevens.
Nhiều tài liệu của Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) về MANPADS lưu trữ ở đó bị phá hủy. Hai năm sau, Đại sứ quán Mỹ tại thủ đô Tripoli đóng cửa vì vấn đề an ninh khiến nhóm nghiên cứu cũng rút về nước, từ đó không quay trở lại.
Về mối lo tên lửa vác vai Libya đối với máy bay dân sự, tháng 1-2014, các chiến binh Hồi giáo Ansar Beit al-Maqdis sử dụng hệ thống MANPADS từ Libya, theo giới chức Israel và Ai Cập, để bắn hạ một trực thăng quân sự Ai Cập trên bán đảo Sinai, làm 5 binh sĩ thiệt mạng. Cùng năm đó, Ansar Beit al-Maqdis tuyên bố trung thành với IS.
Tháng 2 vừa qua, Nhà nước Hồi giáo nhận trách nhiệm vụ bắn hạ chiến đấu cơ MiG-23 của quân đội Libya ở phía Tây TP Benghazi. Tình báo Mỹ sau khi phân tích đoạn video do IS công bố đã phát hiện chúng dùng một tên lửa để bắn hạ máy bay.
IS còn nhận trách nhiệm thêm 2 vụ bắn rơi máy bay chiến đấu của Libya kể từ tháng 1-2016 bằng tên lửa nhưng chính phủ Libya khẳng định máy bay bị rơi vì “sự cố kỹ thuật”.
và quét mã QR
Bình luận (0)