Tham vọng của hải quân Mỹ

Hải quân Mỹ đang đề xuất kế hoạch mở rộng quy mô hạm đội tàu chiến để đối phó các thách thức khắp thế giới, trong đó có sự trỗi dậy của Nga và Trung Quốc. Đề xuất này chắc chắn rất vừa ý Tổng thống đắc cử Donald Trump bởi ông từng kêu gọi một lực lượng hải quân gồm 350 tàu chiến khi còn tranh cử.

Số lượng hay chất lượng?

Tham vọng của hải quân Mỹ còn lớn hơn thế. Họ muốn tăng số lượng tàu từ 272 hiện nay lên 355 chiếc trong 30 năm nữa, theo báo cáo mang tên “Đánh giá cấu trúc lực lượng” được công bố vào tháng rồi. Hải quân Mỹ hiện có 10 tàu sân bay, 10 tàu đổ bộ lớn, 22 tàu tuần dương, 76 khu trục hạm và 52 tàu ngầm tấn công. Theo AP hôm 8-1, kế hoạch sắp tới của hải quân kêu gọi đóng thêm 1 tàu sân bay, 16 tàu chiến nổi cỡ lớn và 18 tàu ngầm tấn công. Số lượng các loại tàu khác, như tàu đổ bộ và tàu hỗ trợ, cũng được đề xuất tăng.

Không dừng lại ở đó, Bộ Quốc phòng Mỹ vào đầu năm nay đã bật đèn xanh cho dự án mua thêm 12 tàu ngầm hạt nhân mới. Theo kế hoạch, tàu ngầm lớp Ohio được trang bị tên lửa đạn đạo sẽ được thay bởi tàu ngầm lớp Columbia - có giá khoảng 8 tỉ USD/chiếc. Tàu ngầm lớp Columbia là một phần của chương trình trị giá 1.000 tỉ USD nhằm hiện đại hóa bộ ba hạt nhân của Mỹ trong 30 năm tới (gồm tàu ngầm hạt nhân mới, máy bay ném bom có thể mang vũ khí hạt nhân và các tên lửa đạn đạo liên lục địa).

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter cách đây 1 năm từng cho rằng hải quân nên chú trọng đến chất lượng hơn số lượng. Tuy nhiên, ông Matthew Paxton, Chủ tịch Hội đồng các nhà đóng tàu Mỹ, đánh giá một hạm đội có nhiều tàu chiến hơn không chỉ giúp ích cho an ninh quốc gia mà còn cho cả thủy thủ (thời gian triển khai làm nhiệm vụ ngắn hơn) và tàu (có nhiều thời gian cho bảo trì hơn). “Nga và Trung Quốc đang tiếp tục tăng cường lực lượng hải quân… Chúng ta cần có một lực lượng hải quân mạnh mẽ như thế” - ông Paxton nói với hãng tin AP.

Một số tàu chiến Mỹ trong một cuộc huấn luyện hồi tháng 11-2016. Ảnh: Hải quân Mỹ

Bài toán chi phí

Nỗi lo lúc này là làm sao kiếm đủ tiền để thực thi kế hoạch tham vọng nói trên. Một báo cáo được Văn phòng Ngân sách quốc hội (CBO) công bố hôm 3-1, ước tính mong muốn xây dựng một hạm đội 350 tàu chiến của ông Trump có thể tiêu tốn 750 tỉ USD trong 30 năm tới, tức bình quân 25 tỉ USD/năm. Con số này cao hơn 60% so với ngân sách đóng tàu hằng năm của hải quân - bình quân 13,9 tỉ USD/năm. Để đáp ứng mục tiêu ông Trump đề ra, hải quân cần mua thêm 78 tàu mới, trong đó có 13 tàu sân bay.

CBO chưa có đánh giá về chi phí đối với mục tiêu 355 tàu của hải quân. Dù vậy, ông Lawrence J. Korb, một sĩ quan hải quân về hưu và hiện là nhà nghiên cứu tại Trung tâm vì sự tiến bộ Mỹ, cho rằng yêu cầu của hải quân là phi thực tế nếu chính quyền ông Trump không sẵn sàng nâng ngân sách lên những mức cao chưa từng có. Trong khi đó, ông Anfus King, thành viên Ủy ban Quân vụ thượng viện, cảnh báo cần phải cân nhắc kỹ chuyện tiền bạc để các thế hệ sau không phải chịu gánh nặng tài chính từ nỗ lực tăng sức mạnh quốc phòng.

Ngay cả CBO cũng nhận định cả 2 kế hoạch của hải quân và ông Trump đều khó thành hiện thực nếu không có những thay đổi hoặc điều chỉnh về luật lệ. Đạo luật Kiểm soát ngân sách đang “trói tay trói chân” Lầu Năm Góc khi áp mức trần ngân sách quốc phòng cho các tài khóa từ 2018 đến 2021. Trước mắt, Bộ Quốc phòng đối mặt nguy cơ bị cắt giảm 33,6 tỉ USD trong tài khóa 2018. Vì thế, theo CBO, quốc hội và chính phủ dưới thời ông Trump cần phải dỡ bỏ hoặc nâng mức trần chi tiêu ngân sách cho quốc phòng. Một giải pháp khác là Lầu Năm Góc phải tiết kiệm chi phí ở những lĩnh vực khác để có tiền mua đủ số tàu như mục tiêu đề ra.