Thổ Nhĩ Kỳ tính xa

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan ngày 29-7 đã đến Bắc Kinh trong bối cảnh quan hệ 2 nước căng thẳng liên quan đến cách Trung Quốc đối xử với người Duy Ngô Nhĩ, vốn có mối quan hệ gần gũi về văn hóa và tín ngưỡng với người Thổ.

Cách đây vài tuần, hàng ngàn người Thổ Nhĩ Kỳ đã biểu tình bên ngoài Đại sứ quán Trung Quốc ở Ankara phản đối cách cư xử của Trung Quốc dành cho cộng đồng người Duy Ngô Nhĩ ở khu tự trị Tân Cương, buộc cảnh sát phải sử dụng hơi cay để giải tán.

Bạo lực bùng phát sau khi báo chí Thổ Nhĩ Kỳ đưa tin Trung Quốc hạn chế người Duy Ngô Nhĩ trong việc thực hành tín ngưỡng, không cho phép họ ăn chay trong tháng Ramadan của Hồi giáo, thậm chí họ đã bị ép uống rượu.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (phải) tiếp đón Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan

tại Đại Lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh ngày 29-7. Ảnh: REUTERS

Từ năm 2014, hàng ngàn người Duy Ngô Nhĩ đã chạy sang Thổ Nhĩ Kỳ. Bắc Kinh cho rằng hàng trăm công dân mình, chủ yếu là người Duy Ngô Nhĩ, đã đến Syria qua ngả Thổ Nhĩ Kỳ để gia nhập nhóm Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng. Thêm vào đó, nhà chức trách Trung Quốc e ngại sự kiện người Duy Ngô Nhĩ tham gia mạng lưới thánh chiến trong khu vực có thể gây ra náo loạn hơn nữa ở Tân Cương.

Báo The New York Times (Mỹ) dẫn lời một số nhà phân tích cho rằng vấn đề người Duy Ngô Nhĩ đe dọa đảo ngược mối quan hệ kinh tế và ngoại giao đang tiến triển giữa Trung Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ, đồng thời làm xấu đi hình ảnh của 2 nước này trong mắt nhau.

“Thương mại song phương đang tăng trưởng. Trung Quốc đã bán vũ khí cho Thổ Nhĩ Kỳ và sự hợp tác được thực hiện ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Thế nhưng, vấn đề người Duy Ngô Nhĩ đang gây trở ngại” - nhà nghiên cứu Ngân Cương tại Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc thừa nhận.

Đài Deutsche Welle (Đức) nhận định Tổng thống Erdogan đến Bắc Kinh lần này để hàn gắn quan hệ bởi hai bên đang cần nhau. Trung Quốc là nước xuất khẩu lớn thứ hai vào Thổ Nhĩ Kỳ (sau Nga) và kim ngạch thương mại song phương đạt 28 tỉ USD vào năm 2014.

Ông Umut Ergunsü, nhà khoa học chính trị tại Trường ĐH Bắc Kinh, nhận định Ankara sẽ đóng vai trò quan trọng trong kế hoạch xây dựng “Con đường tơ lụa” mới của Bắc Kinh nhờ vào vị trí địa lý của mình. “Thổ Nhĩ Kỳ chắc chắn sẽ trở thành trung tâm phân phối sản phẩm Trung Quốc đến khắp châu Âu. Ngoài ra, quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ với các nước Trung Á sẽ được tăng cường” - ông Ergunsü nhấn mạnh.

Theo đài BBC, cuộc khủng hoảng biên giới với Syria có thể tạo ra động lực mới giúp Thổ Nhĩ Kỳ thúc đẩy thỏa thuận mua hệ thống tên lửa tầm xa của Trung Quốc bất chấp sự lo lắng của các nước thành viên NATO.

Việc Thổ Nhĩ Kỳ thỏa thuận mua tên lửa phòng không HQ-9 của Trung Quốc năm 2013 bị chỉ trích là không phù hợp với các chương trình vũ khí của NATO. Có người còn quan ngại điều đó có thể làm rò rỉ bí mật quân sự của liên minh này cho Bắc Kinh.

Theo trang Sputnik (Nga), Ankara đang nỗ lực thiết lập khu vực an toàn ở Syria với sự trợ giúp của Washington nhằm ngăn chặn người Kurd thành lập nhà nước tự trị trên lãnh thổ họ chiếm đóng.

“Với việc thành lập khu vực an toàn, Thổ Nhĩ Kỳ không có ý định nhắm vào IS. Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ lo ngại người Kurd sẽ thành lập nhà nước tự trị ở Syria” - ông Selahattin Demirtas, thủ lĩnh Đảng Dân chủ Nhân dân (HDP) thân người Kurd ở Thổ Nhĩ Kỳ, nhấn mạnh.