Tranh cãi với Trung Quốc, ông Trump tiếc TPP?

Một năm sau khi rút ra khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) - một phần của chính sách "Nước Mỹ trước hết" - Tổng thống Donald Trump hôm 12-4 lại quay ngoắt 180 độ khi yêu cầu giới chức nước này xem xét việc tái thương thảo về việc tham gia thỏa thuận giờ đã đổi tên thành Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP).

Tổng thống Trump đưa ra yêu cầu trên tại cuộc gặp các nghị sĩ đến từ những bang nông nghiệp. Đây là các địa phương sẽ hưởng lợi từ sự tham gia của Mỹ vào hiệp định này. Ông chủ Nhà Trắng đã giao nhiệm vụ cho đại diện thương mại Mỹ Robert Lighthizer và tân cố vấn kinh tế Nhà Trắng Larry Kudlow nhưng sau đó không quên viết trên Twitter rằng Mỹ sẽ chỉ quay lại TPP nếu hiệp định này đưa ra những điều khoản "thực sự tốt hơn" so với trước đây.

Truyền thông Mỹ cho biết thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa Ben Sasse tại bang Nebraska, người có mặt tại cuộc họp trên, nhận xét Tổng thống Trump tỏ ra quyết tâm về vấn đề tái gia nhập TPP. Còn ông Pat Roberts, thượng nghị sĩ bang Kansas, cho rằng đây nhất định là tin tốt đối với khắp cả khu vực nông thôn Mỹ. Nông dân miền Trung Tây nước Mỹ lo ngại nguy cơ bị mắc kẹt trong một cuộc chiến tranh thương mại khi Bắc Kinh đe dọa áp thuế đối với nông sản Mỹ, trong đó có đậu nành.

Tổng thống Donald Trump phát biểu tại Nhà Trắng hôm 12-4 Ảnh: REUTERS

Giới chức Nhà Trắng cho biết tổng thống vẫn thích các thỏa thuận thương mại song phương hơn nhưng một thỏa thuận đa phương với các nước tham gia TPP sẽ giúp cạnh tranh tốt hơn với Trung Quốc. Việc thương lượng cũng nhanh hơn so với làm với từng nước. Dù vậy, Tạp chí Politico đặt nghi vấn về mức độ đáng tin trong những phát biểu của ông Trump. Ngay sau cuộc họp hôm 12-4, Nhà Trắng tìm cách giảm nhẹ sự kỳ vọng về bất kỳ thay đổi nào. Một quan chức cấp cao nhắc nhở rằng mọi chuyện chỉ mới bắt đầu và Tổng thống Trump chưa cam kết điều gì.

Trước đó, việc ông Trump nói không với TPP ngay trong tuần đầu tiên sau khi nhậm chức khiến các đồng minh lo lắng và dư luận trong nước thắc mắc liệu chủ nghĩa bảo hộ có cản trở kinh tế Mỹ tăng trưởng hay không. Không có gì lạ khi các nhà hoạch định chính sách ở châu Á - Thái Bình Dương có phản ứng hoài nghi trước sự đổi ý của ông Trump. "Nếu đó là sự thật, tôi hoan nghênh nó" - Bộ trưởng Tài chính Nhật Bản Taro Aso nói với báo giới sau cuộc họp nội các ngày 13-4 nhưng thừa nhận ông Trump là "người thường thay đổi nên có thể nói điều khác hẳn vào hôm sau".

Cũng tại cuộc gặp nói trên, điều gây ngạc nhiên không kém là ông Trump đã có những phát biểu tích cực về mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc vốn trở nên căng thẳng trong tuần qua, sau khi ông Trump dọa áp đánh thuế trừng phạt đối với số hàng hóa Trung Quốc trị giá 100 tỉ USD. Động thái này có nguy cơ gây ra một cuộc chiến tranh thương mại toàn diện giữa 2 nền kinh tế hàng đầu thế giới. Đặc biệt, ông chủ Nhà Trắng còn trích dẫn phát biểu của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Diễn đàn châu Á Bác Ngao, nói rằng ông hiểu đó là tín hiệu Trung Quốc chuẩn bị mở cửa thị trường đón nhận nhiều hàng hóa Mỹ hơn.

Tuy nhiên, không rõ ông chủ Nhà Trắng sẽ nói gì trước thông tin thặng dư thương mại của Trung Quốc với Mỹ đạt mức 58 tỉ USD trong 3 tháng đầu năm nay, tăng 19,4% so với cùng kỳ năm ngoái. Năm đầu tiên của ông Trump tại Nhà Trắng cũng chứng kiến con số này tăng lên mức kỷ lục 375 tỉ USD theo tính toán của Mỹ và 276 tỉ USD theo dữ liệu của Trung Quốc.