Từ xe máy sang tàu ngầm

Được biết đến nhiều với các sản phẩm xe máy, máy giặt, máy tính xách tay, những công ty Nhật Bản như Mitsubishi, Kawasaki, Hitachi, Toshiba… không che giấu ý định lấn sân sang lĩnh vực thiết bị quân sự, nhắm tới những thứ hoàn toàn mới mẻ như tàu ngầm tấn công chạy siêu êm, máy bay tìm kiếm và cứu nạn hoặc hệ thống radar gắn trên tàu.

Đối trọng với Bắc Kinh

Cuộc triển lãm an ninh hàng hải được tổ chức hồi tháng 5 qua là sự kiện đầu tiên của ngành công nghiệp quân sự Nhật Bản. Đây cũng là nơi trưng bày lần đầu tiên những khí tài do chính các công ty Nhật Bản thiết kế. “Tôi chưa từng nhìn thấy những sản phẩm này. Họ đang phát triển các dòng sản phẩm mới” - Trung tướng Mick Fairweather của quân đội Úc chia sẻ.

Mô hình tàu khu trục lớp Izumo tại cuộc triển lãm an ninh hàng hải ở Nhật Bản hồi tháng 5-2015

Ảnh: AP

Việc chính phủ Nhật Bản dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu vũ khí vào năm trước được xem là một phần của nỗ lực nới lỏng quy định hạn chế sức mạnh quân đội Nhật Bản kể từ sau Thế chiến thứ hai của Thủ tướng Shinzo Abe.

Dù vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của dư luận trong nước nhưng ông Abe cho rằng sự phát triển nhanh chóng của quân đội Trung Quốc buộc Nhật Bản phải dè chừng. Thủ tướng Abe đang dựa vào những hoạt động giao thương gắn liền với quân sự để củng cố quan hệ với những nước có cùng nỗi lo về sự trỗi dậy mạnh mẽ của Bắc Kinh. Trong đó, các nước Đông Nam Á và Ấn Độ là những khách hàng tiềm năng hàng đầu của Nhật Bản.

Chính quyền Tokyo hy vọng Úc sẽ là thị trường tiềm năng cho các tàu ngầm lớp Soryu do Tập đoàn Công nghiệp nặng Mitsubishi và Công ty Đóng tàu Kawasaki sản xuất. Với giá bán khoảng 50 tỉ yen (410 triệu USD), tàu ngầm lớp Soryu sử dụng động cơ điện - diesel siêu êm khiến đối phương khó có thể phát hiện.

Không chỉ dừng ở đó, Tập đoàn Công nghiệp nặng Mitsubishi đang phát triển nguyên mẫu của loại tàu tấn công đổ bộ có thể đưa quân tới bờ biển của đối phương. Trong tương lai, tàu này có thể trở thành đối thủ cạnh tranh với những chiếc tàu do Mỹ thiết kế và đang được lực lượng lính thủy đánh bộ nước này sử dụng.

Cho vay mua vũ khí

“Khi bạn không tham chiến, ngành công nghiệp vũ khí không thể phát triển” - GS Masahiro Matsumura, thuộc Trường ĐH Momoyama Gakuin, nhận định. Nhật Bản chỉ có 4 công ty nằm trong danh sách 100 nhà sản xuất vũ khí hàng đầu thế giới do Viện Nghiên cứu Hòa bình quốc tế Stockholm (SIPRI, có trụ sở ở Thụy Điển) xếp hạng.

Trong số này, doanh thu từ thiết bị quân sự của Tập đoàn Công nghiệp nặng Mitsubishi chỉ tương đương 10% doanh thu của nhà thầu quân sự hàng đầu Mỹ Lockheed Martin. “Mỹ tham gia nhiều cuộc chiến tranh nên nhận được phản hồi về khả năng hoạt động của vũ khí mình. Trái lại, Nhật Bản không tham gia chiến đấu nên không đánh giá được hiệu quả hoạt động của vũ khí đang sử dụng” - ông Matsumura giải thích.

Kể từ sau Thế chiến thứ hai, Hiến pháp Nhật Bản cấm sử dụng vũ lực để “giải quyết những tranh chấp quốc tế”. Tuy nhiên, những thay đổi mà Thủ tướng Abe đang tìm kiếm sẽ cho phép lực lượng phòng vệ Nhật Bản tham chiến ở nước ngoài trong những trường hợp nhất định, như bảo vệ các đồng minh. Để mở rộng thị trường cho các nhà sản xuất vũ khí trong nước, Nhật Bản đã đề nghị hỗ trợ tài chính cho những khách hàng tiềm tàng.

Hồi tháng 6 qua, theo báo Mỹ The New York Times, Nhật Bản bắt đầu thảo luận các thỏa thuận vũ khí với Malaysia và Philippines. Trong khi đó, Ấn Độ đặc biệt quan tâm tới thủy phi cơ cỡ lớn US-2 do Tập đoàn Công nghiệp ShinMaywa sản xuất và đang được Hải quân Nhật Bản sử dụng. Việc sở hữu US-2 có thể giúp quân đội Ấn Độ tuần tra các quần đảo cách xa đất liền hàng trăm km dọc Ấn Độ Dương.