Tường rào tuyệt vọng

Tuy nhiên, một loạt áp lực, trong đó có cuộc khủng hoảng di cư, đang khiến tường rào mọc lên ngày càng nhiều ở biên giới các nước châu Âu. Mới nhất, Hungary đang chạy đua để hoàn thành hàng rào thép gai dài 175 km dọc biên giới ở phía Nam với Serbia.

Việc một số nước châu Âu buộc phải tìm đến thủ thuật xưa cũ này không có gì khó hiểu. Khi tuyến đường đến Ý thông qua Libya và Địa Trung Hải ngày càng đắt đỏ và chết chóc, người tị nạn đang chuyển hướng sang Hy Lạp, từ đó thông qua các nước Balkan để đến các thành viên giàu có của Liên minh châu Âu (EU) ở Tây Âu.

Kể từ đầu năm đến giờ, ít nhất 181.000 người đặt chân đến Hy Lạp sau chuyến vượt biển ngắn từ Thổ Nhĩ Kỳ. Tiếp đó, họ đến Macedonia và Serbia rồi Hungary. Hầu hết nước này không khá giả hoặc gặp khó về kinh tế nên không muốn chịu thêm gánh nặng từ người di cư.

Người tị nạn tìm cách vượt qua hàng rào dây thép gai để vào Hungary Ảnh: AP

Trước Hungary, Bulgaria vào đầu năm nay thông báo kế hoạch xây tường rào dài hơn 160 km tại biên giới với Thổ Nhĩ Kỳ. Tại thị trấn Calais ở Pháp, chính phủ Anh gần đây chi 10 triệu USD để dựng lên hai hàng rào dây thép bao quanh nhà ga xe lửa Eurotunnel để ngăn người di cư vượt qua đường hầm Channel vào Anh.

Những người chỉ trích khẳng định tường rào và cảnh sát chống bạo động không phải là câu trả lời bởi lẽ người di dân và tị nạn tuyệt vọng sẽ lại đổ về những khu vực biên giới và cảng biển không được bảo vệ.

Đáng lo hơn, việc hành trình bị gián đoạn có thể khiến những người đang chạy trốn chiến sự hoặc thảm cảnh đói nghèo ở quê nhà thêm cùng quẫn. Họ chắc chắn không còn lựa chọn nào khác ngoài đặt tính mạng mình vào tay bọn buôn người bất chấp bi kịch 71 thi thể di dân được tìm thấy trên một xe tải ở Áo hôm 27-8.

“Một khi hàng rào ở biên giới Hungary - Serbia hoàn tất, người di cư sẽ chuyển sang một tuyến đường khác, có thể nguy hiểm hơn, thay vì chấp nhận từ bỏ” - bà Elizabeth Collet, Giám đốc Viện Chính sách di cư châu Âu ở thủ đô Brussels - Bỉ, nói.

Có thể nhận thấy điều này khi Hy Lạp chi 3 triệu euro để dựng hàng rào thép gai dài gần 11 km, cao 4 m tại biên giới với Thổ Nhĩ Kỳ năm 2012. Dòng người di cư khi đó đã chuyển sang đường biển. Theo Cao ủy Liên Hiệp Quốc về người tị nạn (UNHCR), hơn 158.000 người đến Hy Lạp bằng đường biển từ đầu năm đến hôm 14-8 qua, so với chưa đến 2.000 người đi bằng đường bộ.

Trong khi đó, giới chức Pháp thừa nhận hàng rào dây thép gai ở Calais chỉ “đẩy” vấn đề đến những nơi khác, chủ yếu là các cảng biển ở Hà Lan và Bỉ. Trong trường hợp của Hungary, dòng di dân kéo đến biên giới nước này thậm chí tăng vọt trước khi hàng rào được hoàn tất.

Nhiều chuyên gia cho rằng thay vì tốn thời gian và công sức dựng tường rào, các nước châu Âu nên tăng cường tìm kiếm giải pháp chung cho cuộc khủng hoảng. Ngoại trưởng Áo Sebastian Kurz vừa trình làng kế hoạch, theo đó phân bổ hạn ngạch về tiếp nhận người di cư cho toàn bộ 28 nước thành viên EU, lập ra những khu vực trú ẩn an toàn cho người xin tị nạn ở châu Âu và trấn áp mạnh tay bọn buôn người.

Theo báo The New York Times, những biện pháp này phản ánh lối tư duy sáng tạo và sự đồng cảm mà châu Âu đang cần hơn bao giờ hết.