Vật vã vì quá béo

Tonga là quốc gia có nhiều người béo phì nhất thế giới. 40% dân số nước này bị bệnh tiểu đường type 2 và tuổi thọ trung bình đang trên đà sụt giảm.

Nhập đồ ăn thừa

Một trong những nguyên nhân khiến người dân Tonga mỗi lúc một nặng cân là giá thịt cừu béo ngậy nhập khẩu từ New Zealand quá rẻ. Với khuôn mặt lạnh tanh, bà Papiloa Bloomfield Foliaki, 82 tuổi, tiếc nuối về một thời xưa cũ khi chế độ ăn uống truyền thống của Tonga gắn liền với cá, rau củ và dừa. Mọi thứ dần thay đổi vào giữa thế kỷ XX khi thịt gà Mỹ và thịt cừu New Zealand đổ về quốc đảo này. Chúng rẻ và trở nên rất phổ biến.

Một chính khách tên Foliaki chia sẻ: “Mọi người nghĩ rằng thứ gì nhập khẩu cũng đều là thượng phẩm. Ngư dân bắt cá, bán đi lấy tiền mua thịt cừu nhưng họ không hề biết món gì tốt cho sức khỏe”. Ngoài thịt cừu hoặc thịt gà, người Tonga còn tiêu thụ nhiều loại thịt đóng hộp có nhiều chất béo và thức uống có gaz.

Nói như ông Sunia Soakai thuộc Ban Thư ký của Cộng đồng Thái Bình Dương (SPC), “thế hệ sau này ở Tonga lớn lên nhờ những phần thịt cừu bị loại đi do không đáp ứng tiêu chuẩn thực phẩm ở New Zealand. Năm tháng trôi qua, tôi ngày càng mập và lên đến 170 kg”. Thế rồi, ông Soakai thay đổi lối ăn uống và giảm được 70 kg.

Ông có 3 lý do để “thay da đổi thịt”: “Tôi có đứa con trai 5 tuổi. Nếu tôi tiếp tục ăn uống như trước thì sớm muộn gì con tôi cũng thành trẻ mồ côi. Hơn nữa, tôi làm việc trong lĩnh vực y tế và bị chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường”.

Ông Sunia Soakai trước và sau khi giảm cân Ảnh: BBC

Tuổi thọ giảm

Một số nhà khoa học tin rằng vấn đề béo phì ở Tonga phần nào do di truyền. Người dân quốc đảo từng phải tồn tại với lượng thực phẩm ít ỏi trong quá khứ nên cơ thể họ được lập trình để giữ lại nhiều chất béo.

Quan điểm xã hội cũng có vai trò không nhỏ. “Ở đây, càng mũm mĩm thì càng được đánh giá là đẹp” - ông Drew Havea, Chủ tịch Diễn đàn Xã hội dân sự Tonga, giải thích. Tại đất nước này, trọng lượng cơ thể và địa vị thường gắn liền nhau. Vua Tupou IV, qua đời vào năm 2006, giữ kỷ lục Guinness là quốc vương nặng ký nhất, 200 kg. Trong những năm cuối đời, vị vua này giảm được một số cân và được chụp hình khi đang tập thể dục - được xem là nỗ lực nhằm cho người dân biết được cách thức cải thiện sức khỏe.

Bà Lepaola Vaea, một quan chức Bộ Thuế vụ và Hải quan, nhận định người dân Tonga đang bị “nghiện” thịt cừu, khiến nỗ lực hạn chế sản phẩm này gặp khó khăn. Theo bà Vaea, chính quyền đã bị phản đối dữ dội khi tăng thuế đối với mặt hàng thịt cừu trong năm 2008 - điều đảo quốc Fiji đã làm được.

Vì thế, quốc gia có khoảng 100.000 dân này đang vật lộn với những hậu quả của chế độ ăn uống bất hợp lý, như tuổi thọ bình quân giảm từ 75 xuống còn 64. Bất chấp những nỗ lực của chính phủ nhằm cảnh báo nguy cơ từ bệnh tiểu đường và béo phì, nhiều cư dân dường như vẫn chưa muốn thay đổi lối sống hoặc chế độ ăn uống của họ.