Vì sao ông Trump đổi ý, không kích Syria?

Mới tuần trước, chính quyền ông Trump tuyên bố Mỹ không còn ưu tiên việc buộc ông Bashar al-Assad rời ghế tổng thống Syria. Vậy mà, tối 6-4 (giờ địa phương), Mỹ đột ngột “dội” 59 quả tên lửa Tomahawk xuống một căn cứ không quân ở tỉnh Homs – Syria.

Dù Tổng thống Trump không thông báo trước vụ không kích nhưng theo AP, ông và các quan chức an ninh khác đã leo thang cảnh báo trong ngày 6-4.

Ông Trump phát biểu sau khi Mỹ không kích Syria. Ảnh: AP

Theo tiết lộ của giới chức Mỹ, điều khiến ông Trump đổi ý chính là vụ tấn công ngày 4-4 ở tỉnh Idlib của Syria. Washington cho rằng quân đội Syria khi không kích đã sử dụng chất độc hóa học, làm chết 86 người, bao gồm 20 trẻ em. Bộ Y tế Thổ Nhĩ Kỳ sau đó tin rằng chất độc thần kinh sarin đã được sử dụng.

Khi phát biểu về vụ việc hôm 6-4, ông Trump tỏ ra xúc động. Ông gọi vụ tấn công là “sự nhục nhã cho loài người” và “vượt qua rất nhiều lằn ranh”. Theo Militay Times, có vẻ tổng thống Mỹ bị tác động rất nhiều bởi những tấm hình chụp nạn nhân trẻ thơ trong vụ tấn công.

Ba năm rưỡi trước khi ông Trump ra lệnh tấn công Syria, cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama cũng đe dọa hành động quân sự sau một vụ tấn công hóa học ở ngoại ô thủ đô Damascus làm chết hàng trăm người.

Ông Obama tuyên bố dùng vũ khí hóa học là một “lằn ranh đỏ”. Khi đó, nhiều tàu chiến Mỹ đã tập trung ở Địa Trung Hải, chỉ chờ lệnh ông Obama là phóng tên lửa. Tuy nhiên, ông Obama sau đó bất ngờ lùi lại – do đồng minh Anh và quốc hội Mỹ gây trở ngại – và thay vào đó là chấp nhận kế hoạch giải trừ vũ khí hóa học Syria do Nga hậu thuẫn.

Shayrat, căn cứ không quân Syria bị Mỹ phóng tên lửa hôm 6-4. Ảnh: Bộ Quốc phòng Mỹ

Tên lửa Tomahawk phóng đi từ tàu USS Porter hôm 6-4. Ảnh: Bộ Quốc phòng Mỹ

Nguồn: Bộ Quốc phòng Mỹ

Quyết định lần này của ông Trump có thể xem là đi ngược lại lập trường “Nước Mỹ trên hết” mà ông theo đuổi. Dù vậy, tấn công Syria vấp phải nhiều câu hỏi về tính pháp lý. Trước hết, chính quyền ông Trump dựa vào đâu để tấn công một chính phủ khác. Ít nhất khi can thiệp vào Libya năm 2011, ông Obama còn viện dẫn được sự ủy thác của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc và vai trò dẫn đầu NATO của Mỹ.

Cũng chưa rõ ông Trump có mở rộng hoạt động quân sự chống chế độ Assad hay không. Dưới thời ông Obama, Mỹ đã dần rút lại sự hỗ trợ dành cho quân nổi dậy “ôn hòa” Syria kể từ khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự tại đây vào tháng 9-2015. Thay vào đó, Mỹ tập trung chống tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.

Bài phát biểu của Tổng thống Trump sau khi Mỹ không kích Syria

"Hôm thứ ba, Tổng thống Syria Bashar al-Assad đã thực hiện một vụ tấn công hóa học kinh hoàng vào thường dân vô tội, trong đó sử dụng chất độc thần kinh chết người. Assad đã bóp nghẹt sự sống của những người đàn ông, phụ nữ và trẻ em yếu đuối. Đó là một cái chết từ từ và tàn bạo với rất nhiều người. Ngay cả những đứa trẻ xinh xắn cũng bị giết một cách tàn nhẫn trong cuộc tấn công rất dã man này. Không đứa trẻ nào đáng phải chịu sự khủng khiếp ấy.

Một nạn nhân trẻ em trong vụ tấn công ngày 4-4

Tối nay, tôi đã ra lệnh không kích một sân bay ở Syria, nơi đã bắt nguồn vụ tấn công hóa học kể trên. Lợi ích an ninh quốc gia sống còn của Mỹ là ngăn chặn việc phổ biến vũ khí hóa học chết người. Không có gì để tranh cãi về việc Syria đã dùng vũ khí hóa học bị cấm, vi phạm Công ước về chống vũ khí hóa học và phớt lờ những lời kêu gọi của Hội đồng bảo an Liên Hiệp Quốc.

Vô số nỗ lực nhằm thay đổi hành vi của ông Assad trước đây đã thất bại. Vì thế, cuộc khủng hoảng người tị nạn trở nên tồi tệ hơn và khu vực này tiếp tục bất ổn, đe dọa Mỹ cùng các đồng minh.

Tối nay, tôi kêu gọi tất cả quốc gia văn minh cùng chúng tôi tìm cách chấm dứt các hoạt động giết hại và đổ máu ở Syria, từ đó kết liễu chủ nghĩa khủng bố dưới mọi hình thức.

Chúng ta cầu xin chúa ban phát sự khôn ngoan để đối mặt với thách thức của một thế giới đang rất bất ổn này. Chúng ta cầu nguyện cho những người bị thương và linh hồn của những người đã khuất. Mỹ sẽ tiếp tục đấu tranh vì công lý, hòa bình và hòa hợp”.