Vụ kiện chất độc da cam ở Pháp: Bà Trần Tố Nga tiếp tục đòi công lý !

Tòa án TP Evry - Pháp hôm 10-5 tuyên bố "không có thẩm quyền xét xử" đối với vụ bà Trần Tố Nga, công dân Pháp gốc Việt, kiện các công ty hóa chất liên quan đến chất độc da cam.

Chưa thể hiện bản chất vụ kiện

Mặc dù đoán biết khả năng này song phán quyết của tòa án Evry, vùng phía Nam thủ đô Paris, vẫn khiến bà Trần Tố Nga, đội ngũ luật sư và những người ủng hộ không giấu được sự thất vọng.

Nhận được văn bản điện tử của phán quyết cho hành trình tranh đấu pháp lý bắt đầu cách đây 10 năm, bà Tố Nga chia sẻ: "Thất vọng thì có đó nhưng tôi và mọi người đã chuẩn bị tinh thần cho mọi kịch bản. Hôm nay, chúng ta chưa thể hát lên bài ca chiến thắng thì chúng ta hét lên sự phẫn nộ của tất cả nạn nhân chất độc da cam. Cuộc chiến còn dài, tranh đấu sẽ tiếp tục. Tôi chỉ lo không sống được tới lúc công lý được trả lại cho hàng triệu nạn nhân!".

Các nhà hoạt động cầm ảnh bà Trần Tố Nga trong một sự kiện ủng hộ các nạn nhân chất độc da cam tổ chức ở Paris - Pháp vào cuối tháng 1-2021 Ảnh: AP

Tòa án đã ra phán quyết theo lập luận bào chữa của 19 công ty bị kiện, sáp nhập lại còn 14 tập đoàn đa quốc gia. Phán quyết cho rằng các tập đoàn đó "có đủ cơ sở pháp lý để tận dụng quyền miễn trừ theo thẩm quyền (tố tụng)".

Luật sư Jean-Daniel Bretzner của Công ty Mỹ Bayer Monsanto - được Tập đoàn Bayer của Đức mua lại năm 2018 - lập luận: "Tòa án Pháp không đủ thẩm quyền để phán xét hành động và chính sách của một quốc gia nước ngoài có chủ quyền trong thời chiến".

Các thẩm phán Pháp sau khi xem xét hồ sơ của hai bên đã cho rằng: "Các công ty đã hoạt động (sản xuất và cung cấp sản phẩm) theo lệnh và thay mặt cho nhà nước Mỹ, trong việc thực thi chủ quyền quốc gia".

Phản ứng sau đó, các luật sư đại diện cho bà Tố Nga nhận định phán quyết kể trên chỉ mang hình thức pháp lý chứ chưa xét tới yếu tố cốt lõi: Tính độc hại của chất độc da cam!

Tuyên bố kháng cáo

Theo các luật sư của bà Tố Nga, tòa án đã áp dụng "một định nghĩa lỗi thời về nguyên tắc miễn trừ tài phán, mâu thuẫn với các nguyên tắc hiện đại của luật pháp quốc tế và quốc gia (Pháp)". Bà Trần Tố Nga và các luật sư tuyên bố sẽ kháng cáo lên tòa án cấp cao hơn.

Trong phán quyết ngày 10-5, tòa án Evry chấp nhận rằng các công ty hóa chất bị kiện đã hành động dưới sức ép chính phủ Mỹ.

Tuy nhiên, các luật sư đại diện cho bà Tố Nga nhấn mạnh các tập đoàn này đã tham gia đấu thầu cung cấp cho quân đội Mỹ và trong quá trình đó, họ có thể tự do tham gia, thực hiện hoặc không. Hơn nữa, các khuyến nghị trong đấu thầu do chính quyền Mỹ đưa ra không hề có yêu cầu sản xuất một sản phẩm có hàm lượng dioxin cao như chất độc da cam được sử dụng ở Việt Nam, Lào và Campuchia.

Việc tăng hàm lượng dioxin nhằm tối đa hóa mức độ độc hại cho môi trường và con người là kết quả của công thức hóa học được sáng chế một cách tự chủ và độc lập bởi các công ty liên quan. Nói ngắn gọn, theo các luật sư, hàm lượng dioxin là trách nhiệm của nhà sản xuất!

Luật sư của bà Tố Nga, ông William Bourdon, cho biết trước phiên tòa phúc thẩm sắp tới, ê-kíp của ông sẽ yêu cầu các tập đoàn hóa chất cung cấp tất cả tài liệu, văn bản liên quan, các trao đổi của họ với chính phủ Mỹ ở thời điểm đó. Theo ông Bourdon, các thẩm phán trong phiên tòa vừa qua chỉ mới được tiếp cận một phần rất nhỏ các hồ sơ kể trên do các công ty bị kiện cung cấp.

Về phần mình, bà Tố Nga bày tỏ quyết tâm tiếp tục theo đuổi công lý: "Phía sau tôi, có cả hàng triệu nạn nhân, hàng triệu người ủng hộ cho công lý!".