Bệnh... đổ thừa

Rồi các dự án metro ở 2 thành phố Hà Nội và TP HCM đội vốn vài ngàn đến vài chục ngàn tỉ đồng; triều cường nước ngập nhiều khu vực các thành phố ven sông biển phía Nam, đặc biệt là TP HCM...

Tất cả đều được cơ quan thẩm quyền giải thích bởi nhiều nguyên nhân, mới nghe tưởng chừng hợp lý nhưng nghĩ kỹ lại thì toàn là những nguyên nhân không có địa chỉ cụ thể là cá nhân hay đơn vị nào phải chịu trách nhiệm, nôm na chỉ toàn đổ thừa.

Đổ thừa cho tư vấn nhà thầu nước ngoài, ý nói tầm cỡ tư vấn nhà thầu nước ngoài “giỏi” mà còn như vậy, thậm chí còn có tư duy sùng bái, hễ nước ngoài làm là đúng (như dự án đại lộ Đông Tây ở TP HCM, dự án cao tốc Hà Nội - Lào Cai, các dự án metro...).

Đổ thừa cho cấp trung ương chẳng hạn như Hội đồng Nghiệm thu nhà nước. Thật ra, Hội đồng Nghiệm thu nhà nước chỉ xuất hiện như thêm một thủ tục tổng kiểm tra cho những dự án tầm cỡ quốc gia, chứ trách nhiệm toàn diện và cuối cùng trước pháp luật khi xảy ra sự cố hoặc khiếm khuyết về chất lượng, hiệu quả công trình vẫn là chủ đầu tư và người có thẩm quyền.

Đổ thừa cho cơ chế, thiếu tiêu chuẩn kỹ thuật, quy định pháp luật lỏng lẻo... Đây là cách lý giải tù mù vì cơ chế, tiêu chuẩn chỉ là khung pháp lý và làm sao đầy đủ chi tiết hết cho mọi dự án, mọi thời gian, mọi không gian. Chẳng hạn câu chuyện đội vốn các dự án metro, Bộ Giao thông Vận tải đưa ra nguyên nhân do Việt Nam chưa có tiêu chuẩn kỹ thuật về metro là chưa chuẩn xác vì nhiều nước trên thế giới khi bắt đầu xây dựng các tuyến metro vẫn thường chưa có tiêu chuẩn.

Đổ thừa do trời, do đất, do bất khả kháng. Như những cụm từ địa chất bất thường, mưa to gió lớn, triều cường lịch sử, ảnh hưởng biến đổi khí hậu toàn cầu, trượt giá do nhà nước... Thật ra do sơ suất kỹ thuật, do năng lực kinh nghiệm, thậm chí phẩm chất tư vấn và chủ đầu tư có vấn đề...

Để những “đổ thừa” này còn đất sống là hậu quả của nhiều nguyên nhân, trong đó có thói quen vô trách nhiệm đã lây lan, rồi các quy định pháp luật về phòng chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí trong đầu tư xây dựng chưa đi vào thực tế cuộc sống và chưa đủ sức răn đe giáo dục.

Đừng để quá muộn khi lãng phí, tiêu cực trong đầu tư công đã vượt quá ngưỡng giới hạn từ quy mô đến tính chất. Hãy nhanh chóng bắt đầu giải quyết vấn đề từ những dự án đầu tư hạ tầng quan trọng, sát sườn mà người dân cả nước đang kỳ vọng, quan tâm, theo dõi, chờ đợi.