Các dự án bauxite Tây Nguyên: Phải tính hiệu quả lâu dài

* Người Lao Động: Nhiều ý kiến chuyên gia, nhà khoa học cho rằng dự án bauxite Tây Nguyên chưa tính đúng, tính đủ chi phí đầu tư như cảng, đường vận chuyển… khiến giá thành sản phẩm cao. Nếu bài toán kinh tế của dự án không hiệu quả, Chính phủ có tính đến việc tạm dừng dự án bauxite không?

- Bộ trưởng Vũ Đức Đam: Đây là dự án kinh tế được giao cho một doanh nghiệp (DN) Nhà nước làm chủ đầu tư nên mọi thông tin về dự án phải hoàn toàn công khai, minh bạch. Một dự án xét về hiệu quả kinh tế, chưa xét đến hiệu quả toàn diện  về kinh tế - xã hội, tôi xin nêu ra ví dụ Nhà máy Lọc dầu Dung Quất. Nếu chỉ xét về hiệu quả kinh tế đơn thuần thì các nhà đầu tư nước ngoài, chuyên gia nói không nên nhưng tính đến việc nhà máy lọc dầu này đã giúp cả miền Trung bừng dậy như hôm nay thì sẽ hiểu hơn ý nghĩa của hiệu quả kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, chỉ xét thuần túy về hiệu quả kinh tế thì cũng phải tính vòng đời của cả dự án, 10, 30 hay 50 năm… Trong khi đó, thị trường không phải lúc nào cũng giống nhau mà luôn có biến động. Chủ đầu tư dù là ai cũng phải tính toán hiệu quả cả vòng đời dự án.

* Người Lao Động: Tập đoàn Công nghiệp Than và Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) tuyên bố giá thành 1 tấn alumin phụ thuộc vào cơ chế, chính sách đặc thù như thuế xuất khẩu tài nguyên, chi phí đầu tư... mà Chính phủ dành cho dự án. Một DN được Nhà nước giao khai thác tài nguyên đem bán mà còn hưởng cơ chế đặc thù để không lỗ liệu có thỏa đáng không?

- Một số dự án khi xét thấy cần phải đầu tư dù chỉ là hiệu quả kinh tế thuần túy nhưng nếu chưa đạt hiệu quả thì Nhà nước sẽ có một số cơ chế phù hợp. Tuy nhiên, xét toàn diện, hiệu quả kinh tế - xã hội phải đem lại lợi ích thì mới làm. Đối với Chính phủ, những dự án thử nghiệm này nằm trong quy hoạch phát triển của một ngành công nghiệp, vừa làm vừa xem xét rất cẩn trọng các mặt để có điều chỉnh nếu thấy cần thiết và phù hợp.

* Người Lao Động: Quy mô của dự án bauxite không thuộc thẩm quyền xem xét và quyết định của Quốc hội nhưng đây là dự án có nhiều ý kiến trái chiều và nhận được sự quan tâm rất lớn của xã hội. Chính phủ có báo cáo với Quốc hội vào kỳ họp tháng 5 tới đây?

- Chính phủ thực hiện nguyên tắc công khai, minh bạch và sẵn sàng cung cấp thông tin cho các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền nếu các cơ quan yêu cầu.

* Lao Động: Xin Bộ trưởng cho biết tiến độ thực hiện Nhà máy Alumin Tân Rai (Lâm Đồng) đến đâu và phiên họp Chính phủ tháng 2 có xem xét đến dự án này hay không?

- Theo quy chế kỳ họp Chính phủ, mỗi kỳ họp đều bàn một số vấn đề mang tầm điều hành tập thể của Chính phủ và có dự án, đề án, chương trình cụ thể. Vấn đề bauxite rất cụ thể và không nằm trong tầm Chính phủ bàn. Việt Nam là một trong vài nước có trữ lượng bauxite đứng đầu thế giới. Từ mấy nhiệm kỳ qua, chủ trương nhất quán của Đảng và Nhà nước là phải tiến hành thăm dò, khai thác để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước nói chung và của vùng có quặng bauxite nói riêng. Do trữ lượng bauxite có hạn nên phải sử dụng tiết kiệm, áp dụng công nghệ tiên tiến để bảo vệ môi trường.

Đúng là chúng ta chưa hề có kinh nghiệm khai thác, chế biến tài nguyên này. Theo chủ trương, từ năm 2007, Việt Nam đã tiến hành quy hoạch khai thác bauxite. Căn cứ vào quy hoạch, chúng ta đã triển khai một số dự án thử nghiệm theo tinh thần vừa làm vừa nghiên cứu, xem xét lại không chỉ từng dự án mà cả quy hoạch để có lộ trình phù hợp.