Can nhiễu do thời tiết

Những ngày qua, dư luận lo ngại trước thông tin Đài Truyền thanh quận Ngũ Hành Sơn, TP Đà Nẵng và Đài Truyền thanh - Truyền hình huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên - Huế bị nhiễu sóng Trung Quốc. Sự thật có phải như vậy?

Không có sóng Trung Quốc

Sau khi xuất hiện thông tin trên, Sở Thông tin và Truyền thông TP Đà Nẵng đã có văn bản đề nghị Trung tâm Tần số vô tuyến điện khu vực 3 phối hợp kiểm tra tình trạng can nhiễu cho các đài truyền thanh không dây (TTKD) trên địa bàn quận Ngũ Hành Sơn. Ngày 18-7, trung tâm đã tiến hành thu thập các thông tin, tổ chức kiểm soát trên tần số 97,5 MHz đã được Cục Tần số cấp phép cho Đài TTKD phường Khuê Mỹ; kiểm tra thực tế tại địa điểm xảy ra can nhiễu; đồng thời làm việc với UBND quận, Đài Truyền thanh quận Ngũ Hành Sơn để thống nhất các nội dung liên quan.

Cụm loa ở phường Khuê Mỹ, quận Ngũ Hành Sơn, TP Đà Nẵng được phản ánh “nhiễu sóng có tiếng Trung Quốc” Ảnh: Quang Quý

Qua kiểm tra, trung tâm xác định: Đài Truyền thanh quận Ngũ Hành Sơn không bị can nhiễu như có thông tin trước đó (nhiễu xảy ra theo phản ánh của người dân là tại 1 cụm loa thu của Đài TTKD phường Khuê Mỹ); không tồn tại đài phát sóng FM của Trung Quốc trên địa bàn trung tâm quản lý nói chung và địa bàn TP Đà Nẵng nói riêng; không có hiện tượng cố tình “chế áp sóng”, chèn sóng tiếng Trung Quốc trong khi đài truyền thanh đang phát. Tiếng nước ngoài nghe được theo phản ánh của người dân xảy ra vào thời điểm 14 giờ là thời gian đài truyền thanh quận và đài TTKD các phường đã ngừng phát.

Kết quả kiểm tra cũng nhận định không thể có tình trạng các máy bộ đàm từ các resort của Trung Quốc phát trùng tần số 97,5 MHz như một số nguồn tin phỏng đoán do băng tần số của 2 thiết bị này hoàn toàn khác nhau.

Hiện tượng ống dẫn sóng đối lưu

Trong thời gian qua, Trung tâm Tần số vô tuyến điện khu vực 3 cũng đã tiếp nhận và xử lý nhiều vụ can nhiễu do ảnh hưởng của yếu tố thời tiết, tạo ra các đường truyền sóng bất thường, làm cho sóng vô tuyến V/UHF có thể truyền đi rất xa. Hiện tượng này gọi là ống dẫn sóng đối lưu.

Ống dẫn sóng đối lưu là một dạng môi trường truyền sóng. Sóng vô tuyến V/UHF truyền trong môi trường này có suy hao rất thấp nên truyền đi rất xa, đến hơn 1.000 km, thậm chí hơn 2.000 km. Thực tế đã có một số trường hợp chứng minh cho hiện tượng siêu truyền dẫn này nhưng đa số là tín hiệu FM và tín hiệu truyền hình.

Ống dẫn sóng đối lưu hình thành khi có sự thay đổi nhiệt độ một cách đột ngột của không khí, gọi là đảo nhiệt hay nghịch nhiệt (temperature inversion). Hiện tượng này xảy ra khi có sự tiếp xúc của lớp không khí lạnh và lớp không khí ấm hơn. Giới hạn giữa 2 lớp không khí này chính là ống dẫn sóng đối lưu (troposheric ducting).

Sóng vô tuyến khi truyền trong môi trường trên bị phản xạ nhiều lần và suy hao rất ít nên có thể truyền đi được rất xa. Hiện tượng này thường xảy ra nhiều nhất ở các khu vực ven biển tiếp giáp với vùng biển rộng. Vì vậy, việc các sóng vô tuyến V/UHF từ Trung Quốc hay các quốc gia khác lan truyền đến và gây nhiễu theo cơ chế ống dẫn sóng nêu trên là có thể xảy ra.

Thời gian qua, trung tâm cũng đã có tiếp nhận kháng nghị và xử lý nhiều trường hợp can nhiễu không chỉ là các đài TTKD mà còn nhiều mạng đài vô tuyến khác như trường hợp 1 đài taxi tại tỉnh Hưng Yên gây nhiễu cho taxi Mai Linh ở tỉnh Thừa Thiên - Huế hay những can nhiễu của các đài truyền thanh ở huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị; thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên - Huế; phường Hòa Xuân, quận Cẩm Lệ, TP Đà Nẵng… cũng đều do tình trạng ống dẫn sóng đối lưu như đã giải thích.

Để giải quyết can nhiễu này, trung tâm đã giải thích, hướng dẫn các đơn vị áp dụng những biện pháp kỹ thuật để khắc phục chất lượng thiết bị hoặc các giải pháp như nâng mức ngưỡng máy thu, điều chỉnh hướng ăng-ten thu phát, sử dụng công nghệ mã hóa các cụm thu để các cụm thu chỉ nhận được tín hiệu đúng với tín hiệu đài phát đã được mã hóa (đối với các cụm loa thu nếu không có bộ mã hóa thì loa sẽ tự động phát khi thu được tín hiệu cùng tần số)…