Để oan sai là có tội với dân

Ngày 10-4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (QH) đã họp cho ý kiến về dự thảo báo cáo kết quả giám sát “Tình hình oan, sai trong áp dụng pháp luật về hình sự, tố tụng hình sự và việc bồi thường thiệt hại cho người bị oan trong hoạt động tố tụng hình sự theo quy định của pháp luật” của cơ quan này và dự thảo Nghị quyết của QH về tăng cường các biện pháp phòng chống oan sai, bảo đảm bồi thường thiệt hại cho người bị oan trong hoạt động tố tụng hình sự.

Có đến 71 vụ oan sai

Trình bày dự thảo báo cáo, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của QH Nguyễn Văn Hiện cho biết trong kỳ giám sát (từ ngày 1-10-2011 đến 30-9-2014), cơ quan chức năng đã khởi tố, điều tra 219.506 vụ với 338.379 bị can, trong đó số vụ làm oan người vô tội là 71 trường hợp. Hậu quả từ một số trường hợp oan sai là hệ trọng, nhiều vụ đặc biệt nghiêm trọng, gây bức xúc trong dư luận như: 7 thanh niên ở Sóc Trăng bị bắt giam oan, 5 công an ở Phú Yên dùng nhục hình dẫn đến chết người.

Một số vụ án đặc biệt nghiêm trọng mà dư luận quan tâm có thiếu sót, vi phạm về thủ tục tố tụng như vụ Lê Bá Mai (tỉnh Bình Phước), Hồ Duy Hải (tỉnh Long An), Huỳnh Văn Nén (tỉnh Bình Thuận), Đỗ Minh Đức (TP Hải Phòng), Hàn Đức Long (tỉnh Bắc Giang), Đỗ Thị Hằng (tỉnh Bắc Giang). Có 43 trường hợp bị oan thuộc trách nhiệm của cơ quan điều tra. Có 4.998 người bị bắt, tạm giữ hình sự nhưng sau đó chuyển xử lý hành chính, chiếm 2,3% số người bị tạm giữ. Áp dụng biện pháp tạm giam chiếm 62,74% tổng số bị can, có nơi đến 73% như Tiền Giang, trong đó TP Mỹ Tho lên tới 90%. Ngoài ra, 78 trường hợp tự sát, 6 trường hợp chết do đánh nhau khi tạm giam, tạm giữ.

Nổi lên trong kỳ giám sát là có 46 đơn tố cáo về bức cung, nhục hình trong hoạt động điều tra, trong đó đã giải quyết 40 đơn. Có 26 vụ/40 bị can nguyên là cán bộ công an bị tố cáo xâm phạm hoạt động tư pháp, trong đó 12 vụ/26 bị can dùng nhục hình. Đáng lưu ý là xảy ra một số vụ dùng nhục hình gây hậu quả nghiêm trọng, làm chết người, gây bức xúc trong dư luận.

Có nơi, điều tra viên còn dụ cung khi lấy lời khai người bị tạm giữ, hỏi cung bị can. Nhiều trường hợp khi ra tòa, bị cáo mới khai bị bức cung, nhục hình hoặc khi người bị tạm giữ chết và có tố cáo gay gắt thì mới được phát hiện.

Từng là giám đốc công an tỉnh, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của QH, ông Ksor Phước, gay gắt: “Phải gắn trách nhiệm và phải cách chức những người để oan sai nhiều hay dung túng cho cấp dưới bức cung, nhục hình. Không thể tưởng tượng có đến 5 đồng chí công an xúm vào bức cung người ta. Điều này vô cùng nguy hiểm!”.

Phó Chủ tịch QH Huỳnh Ngọc Sơn nhìn nhận: “Chỉ cần 1 vụ oan sai là rúng động xã hội, là có tội lớn với dân, nay có tới 71 vụ. Đây có phải là con số đầy đủ hay chỉ mới phát hiện chừng ấy? Nếu vậy thì rất không ổn. Oan sai tác động xấu đến dư luận xã hội. Vì vậy, báo cáo cần đánh giá tính chất, hệ lụy chứ không phải là nhiều hay ít. Oan sai làm cho người dân không tin vào cơ quan bảo vệ pháp luật”.

Hai trong số 7 thanh niên bị oan sai ở Sóc Trăng làm thủ tục nhận tiền bồi thườngẢnh: PHẠM CÔNG

Oan sai rồi tử hình người ta thì còn nói gì nữa!

Góp ý dự thảo Nghị quyết của QH, ông Phan Trung Lý, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, phản đối: “Nghị quyết không thể nói giảm ít nhất 10%/năm các trường hợp chết do tự sát và không để xảy ra trường hợp bị đánh chết tại các nơi giam giữ… Mạng người vô cùng quý giá, tại sao lại cho phép ít nhất hay thế này, thế khác?”.

Theo ông Lý, việc đưa ra tỉ lệ tăng ít nhất 10%/năm số vụ xử lý hình sự để chống bỏ lọt tội phạm cũng không có cơ sở, mà lẽ ra phải giảm mới tốt.

Trước phản ứng của ông Lý, đại diện cơ quan soạn thảo nghị quyết, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Văn Hiện phân trần: “Bản cuối cùng tôi duyệt không có tỉ lệ phần trăm. Đồng chí Uông Chu Lưu cho phát hành dự thảo nghị quyết có tỉ lệ phần trăm thì chúng tôi không biết căn cứ vào đâu để đưa ra”. Lập tức, Phó Chủ tịch QH Uông Chu Lưu giãi bày: “Các đồng chí cứ bình tĩnh, chỗ nào để được tỉ lệ phần trăm, chỗ nào không được thì phải cân nhắc”.

Về vấn đề này, Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng chốt lại: “Đưa vào chỉ tiêu là chuyển, đề nghị các cơ quan điều tra phục vụ chuyển sang hình sự thêm 10% thì không được... Tuyệt đối không làm như thế”.

Chủ tịch QH nhấn mạnh oan sai là vi phạm Hiến pháp, vi phạm quyền tự do và quyền con người, làm méo mó nền tư pháp nước nhà, tạo ra bức xúc trong xã hội. Mục tiêu của giám sát là không để oan sai tiếp diễn.

“Giảm 10%, 5% hay còn 1% vẫn chết. Oan sai rồi tử hình người ta thì còn nói gì nữa! Bảo đảm quyền con người mới mở ra quyền dân tộc và chủ quyền quốc gia. Quyền con người phải được tôn trọng, được bảo đảm, được bảo vệ. Cơ quan tư pháp là nơi tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ quyền con người mà lại gây oan sai thì sao được?” - Chủ tịch QH nhấn mạnh.

Theo Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng, nhân viên tư pháp là cán bộ của Đảng, của nhà nước thì phải gương mẫu, đừng để mất lòng tin của nhân dân, nếu lại làm oan, làm sai thì không thể chấp nhận.

“Nhất nhật tại tù thiên thu tại ngoại. 260 người chết trong quá trình tạm giam, tạm giữ làm tôi rất xúc động. Dù là bức cung, nhục hình hay tự tử thì công an phải chịu trách nhiệm và cơ quan điều tra, viện kiểm sát phải vào làm rõ. Tòa án cũng phải gắn chặt trách nhiệm với sự nghiêm minh của bản án. Vì thế, nghị quyết QH phải giao nhiệm vụ rõ là không được để oan sai. Nơi nào để xảy ra thì phải làm rõ trách nhiệm và xử lý thật nghiêm” - Chủ tịch QH nhấn mạnh.