Hiểm họa từ ô nhiễm không khí

Trưa 19-12, trạm đo lường chất lượng không khí của Đại sứ quán Mỹ (phố Láng Hạ, Hà Nội) cho kết quả là 357, thuộc nhóm không khí xấu, nguy hại. Gần nhất, kết quả đo lường ngày 20-12 là 107, tuy khả quan hơn nhưng cũng được cảnh báo là không lành mạnh cho các nhóm người nhạy cảm.

Thường xuyên ở mức báo động

Không chỉ riêng trạm đo lường của Đại sứ quán Mỹ cho ra kết quả đáng báo động mà Trung tâm Quan trắc môi trường của Tổng cục Môi trường (đặt tại 556 Nguyễn Văn Cừ, quận Long Biên, Hà Nội) cũng đưa ra số liệu quan trắc ngày 18-12 là 138. Con số này được xếp vào nhóm chất lượng không khí kém, không tốt cho sức khỏe, hạn chế đi ra ngoài.

Một tuyến đường tại Hà Nội bụi bay mịt mù Ảnh: NGUYỄN HƯỞNG

Gần đây, ngày 5-10, chỉ số không khí đo được tại Đại sứ quán Mỹ đạt gần mức 245, xếp vào nhóm rất có hại cho sức khỏe. Thậm chí, Hà Nội đã từng bị xếp thứ hai về mức ô nhiễm trong số các TP được đo, chỉ sau Ardhali Bazar của Ấn Độ.

Tuy nhiên, theo các nhà khoa học, những kết quả nói trên chỉ là số đo trong một thời gian nhất định và ở phạm vi hẹp, không thể đại diện cho chất lượng không khí toàn TP Hà Nội. Hơn nữa, các chỉ số tăng - giảm rất mạnh theo từng thời điểm nên để đánh giá chất lượng không khí của Hà Nội, cần dựa trên kết quả đo kiểm tại nhiều điểm khác nhau và liên tục trong 24 giờ. Đại sứ quán Mỹ cũng nhiều lần lên tiếng cho rằng số liệu trên không thể phản ánh chính xác tình trạng không khí của cả một TP rộng lớn mà chỉ phản ánh khu vực xung quanh nơi đặt máy.

Dù vậy, vẫn không phủ nhận được thực tế là tình trạng ô nhiễm không khí của Việt Nam hiện nay có những thời điểm rất đáng báo động. Theo báo cáo của Tổng cục Môi trường, thống kê trung bình năm cho thấy hàm lượng bụi trong không khí tăng hơn so với Quy chuẩn Việt Nam. So với đánh giá của quốc tế, chỉ số chất lượng không khí cũng cao hơn (chỉ số ở mức càng cao thì mức độ ô nhiễm càng lớn - PV).

PGS-TS Nguyễn Huy Nga - nguyên Cục trưởng Cục Quản lý môi trường, Bộ Y tế - cho biết 70% nguồn ô nhiễm là do khí thải từ các phương tiện giao thông. Chỉ riêng những chất có trong khí thải xe máy, xăng, dầu diesel như benzen có thể gây bệnh ung thư cho con người. Các khí thải này nếu gặp những điều kiện như trời nắng, tia cực tím thì còn có thể gây ra phản ứng quang hóa giải phóng chất độc hoặc tạo ozone ảnh hưởng tới sức khỏe con người. Ngoài ra, các nhà máy, xí nghiệp, hoạt động đốt rác, rơm rạ, các hoạt động hằng ngày đều thải ra chất độc, chất gây ô nhiễm.

Lắp đặt các trạm quan trắc

Thực tế cho thấy ô nhiễm không khí gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, nhất là các bệnh lý đường hô hấp, tim mạch, bệnh do dị ứng, bệnh ảnh hưởng đến hệ thần kinh hoặc nhiều bộ phận khác trong cơ thể. Tùy theo từng chất ô nhiễm trong không khí sẽ tác động tới mỗi loại bệnh tật khác nhau nhưng chất ô nhiễm trong không khí có nguy cơ làm tăng tỉ lệ bệnh tật và tử vong của những người sống trong đó. Một số nghiên cứu cho thấy con người sống trong môi trường bị ô nhiễm sẽ dẫn tới các căn bệnh nguy hiểm như về đường hô hấp, tim mạch, tiêu hóa, mắt hay thậm chí ung thư. Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới, mỗi năm có 1,4 triệu người chết vì mắc bệnh hô hấp mạn tính do ô nhiễm môi trường; 2,5 triệu người tử vong vì đột quỵ hay 1,7 triệu người chết vì ung thư đều có nguyên nhân do môi trường ô nhiễm.

Giới chuyên môn cho biết theo cảm quan, không khí ở khu vực TP không trong lành bằng nông thôn song một số vùng nông thôn cũng có thể rất ô nhiễm. Ở TP, mật độ dân cư đông, có các khu nhà cao tầng đông người, xe cộ nhiều, giao thông nhiều hơn, tập trung các khu công nghiệp là những yếu tố có thể gây ra ô nhiễm môi trường. Khi ô nhiễm không khí, đường hô hấp là cơ quan bị ảnh hưởng trực tiếp nhất và nhiều nhất. Bác sĩ Lê Anh Tuấn, Bệnh viện Tai Mũi Họng trung ương, cho biết chúng ta thấy tác động của ô nhiễm môi trường đối với sức khỏe là rất lớn, đặc biệt tai mũi họng - nơi được ví là cửa ngõ của đường hô hấp, do tiếp xúc trực tiếp với không khí khi thở. Biểu hiện sớm nhất và thường gặp nhất là tình trạng hắt hơi, chảy mũi rồi tiếp đến là các bệnh lý: viêm mũi, tai giữa, viêm xoang, dị ứng, viêm họng, viêm thanh quản…

Chính phủ đang hỗ trợ lắp đặt các trạm quan trắc bởi nếu có các trạm quan trắc thì mới có thông tin để thông báo cho người dân về tình trạng ô nhiễm. Ở Hà Nội, có trạm quan trắc tại đường Nguyễn Văn Cừ, Đà Nẵng trên đường Lê Duẩn, Khánh Hòa cũng có các trạm quan trắc môi trường thông báo từng giờ về mức độ ô nhiễm không khí.