Khai tử thủy điện thiếu an toàn

Ngày 17-3, tại TP Đà Nẵng, Bộ Công Thương đã tổ chức hội nghị quản lý, vận hành an toàn và hiệu quả hồ chứa thủy điện.

Ẩn họa khó lường

Báo cáo của Bộ Công Thương cho biết hiện toàn quốc có 330 thủy điện đang khai thác với tổng công suất lắp đặt 17.615 MW. Phần lớn trong số trên tập trung ở khu vực phía Bắc và miền Trung - Tây Nguyên.

Xây dựng thủy điện phải bảo đảm an toàn môi trường và cuộc sống của người dân Ảnh: TRẦN THƯỜNG

Theo ông Trần Tuấn Anh, Bộ trưởng Bộ Công Thương, thủy điện đã làm tốt vai trò, sứ mệnh của mình và là nhân tố thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Tuy nhiên, các hồ thủy điện đang tiềm ẩn nguy cơ đối với vùng hạ du nếu vận hành không an toàn. Việc cấp bách là phải thẳng thắn nhìn nhận những tồn tại để có biện pháp xử lý, khắc phục nhằm quản lý thủy điện tốt hơn, hạn chế thấp nhất những thiệt hại trong tương lai.

Ông Trần Văn Lượng, Cục trưởng Cục Kỹ thuật An toàn và Môi trường công nghiệp, cho rằng công tác quản lý và vận hành các hồ chứa thủy điện trong những năm qua từ khâu đầu tư, xây dựng cho đến vận hành, khai thác, quản lý luôn gây bức xúc xã hội. Hiện vẫn có nhiều hồ thủy điện gây cản trở khả năng thoát lũ và có thể gây mất an toàn cho vùng hạ du khi vận hành xả lũ.

Nhấn mạnh về thiệt hại do thủy điện gây ra, ông Trần Quang Hoài, Ủy viên Thường trực Ban Chỉ đạo trung ương về phòng chống thiên tai, cho biết trong năm 2016, việc xả lũ ở các hồ chứa thủy điện đã gây ảnh hưởng lớn đến cuộc sống người dân, đặc biệt là lúc thiên tai. Trong năm qua, tại miền Trung có hơn 260 người chết và mất tích, thiệt hại hơn 40.000 tỉ đồng do thiên tai, lũ lụt. Ông Hoài đề nghị các hồ cần phải có cam kết và thực hiện đúng quy trình xả lũ, mỗi hồ phải có các trạm quan trắc theo đúng tỉ lệ. “Nếu hồ nào không có quan trắc thì không thể vận hành bởi dưới hạ du là tính mạng của hàng vạn người dân” - ông Hoài nói.

Đồng quan điểm trên, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho rằng tính mạng con người liên quan đến việc xả lũ của thủy điện cũng như trách nhiệm của chủ đầu tư, chính quyền địa phương trong việc vận hành liên hồ là một vấn đề nóng và thực tế nó luôn là vòng xoáy chưa có cách xử lý dứt điểm. “Những dự án nào tác động tiêu cực đến môi trường, đời sống của người dân thì cần phải xem xét lại. Chúng ta phải trả giá nếu công trình thủy điện làm không tốt, chất lượng không bảo đảm, cơ sở pháp lý không đầy đủ. Chúng tôi sẵn sàng xem xét đến mức độ cho dừng giấy phép các dự án thủy điện nếu chủ đầu tư không chấp hành tốt quy định, đồng thời có chế tài xử lý các trưởng ban phòng chống lụt bão các địa phương” - ông Tuấn Anh khẳng định.

Loại 471 thủy điện ra khỏi quy hoạch

Theo ông Trần Văn Lượng, để khắc phục bất cập trong quản lý thủy điện, từ năm 2013 đến nay, Bộ Công Thương loại khỏi quy hoạch 8 dự án thủy điện bậc thang (655 MW) và 463 dự án thủy điện nhỏ (1.404,68 MW), đồng thời không xem xét quy hoạch 213 vị trí có tiềm năng thủy điện (349,61 MW) do tác động tiêu cực lớn đối với môi trường - xã hội, hiệu quả thấp, ảnh hưởng quy hoạch, dự án ưu tiên khác.

Đại diện Bộ Công Thương cho biết qua nhiều đợt kiểm tra, giám sát có thể nhận thấy năng lực quản lý chuyên môn của các địa phương có thủy điện còn hạn chế, thiếu trách nhiệm, nhiều chủ trương đầu tư dự án thủy điện không đủ năng lực, thiếu kinh nghiệm hoặc không chấp hành các quy định của pháp luật từ khâu khảo sát, thiết kế thi công đến quản lý vận hành.

Ông Trần Văn Lượng đề nghị UBND các tỉnh cần tổ chức nghiêm việc điều hành xả lũ theo thẩm quyền, chỉ đạo các cơ quan có liên quan phối hợp chặt chẽ với các chủ hồ thủy điện để bảo đảm an toàn vào mùa lũ. “UBND các tỉnh có quyền xử lý nghiêm những chủ hồ thủy điện không chấp hành quy định về vận hành hồ chứa và an toàn đập. Ngoài ra, tỉnh phải rà soát hành lang thoát lũ hồ chứa để bảo đảm an toàn hạ du theo thiết kế công trình” - ông Lượng nhấn mạnh.