Lương "khủng" ở các doanh nghiệp công ích: Sự im lặng đáng sợ

Chẳng lẽ không ai kiểm tra, giám sát đối với các DN này?

Các DN công ích này được tổ chức dưới hình thức công ty TNHH một thành viên. Điều đó có nghĩa là về phương diện quản trị nội tại thì chịu sự chi phối của pháp luật DN và điều lệ chính thức. Theo lý thuyết, các văn bản này đều ghi nhận việc thành lập những thiết chế cho phép đặt các bộ phận, vị trí trong bộ máy của DN dưới sự theo dõi, kiểm soát trong quá trình hoạt động.

Đặc biệt, Luật DN đòi hỏi công ty TNHH một thành viên phải thành lập cơ quan kiểm soát với các kiểm soát viên được chủ sở hữu công ty, trong trường hợp này là cơ quan nhà nước có thẩm quyền, bổ nhiệm và được trao các quyền hạn rộng rãi để thực hiện chức năng chuyên môn. Các kiểm soát viên hoạt động hoàn toàn độc lập với các cơ quan quản trị, điều hành công ty. Họ không phải sợ ông chủ tịch này hay bà giám đốc nọ có thể cách chức hoặc quyết định xử lý kỷ luật, nói chung là trù dập đối với mình và do đó, có điều kiện thực hiện phận sự một cách thoải mái, khách quan, vô tư.

Ngoài các thiết chế quyền lực hoạt động theo quy định của pháp luật, DN nhà nước còn có tổ chức Đảng. Các vị trí then chốt trong công ty, trên nguyên tắc, là các đảng viên, chịu sự giám sát của tổ chức Đảng trong quá trình thực hiện chức năng của mình, bao gồm sự giám sát về tính liêm chính, cần kiệm thuộc phẩm chất của đảng viên.

Có thể pháp luật, điều lệ DN, chính sách, chế độ đầu tư trong lĩnh vực dịch vụ công ích… còn có nhiều kẽ hở và người ta đã khai thác các kẽ hở này để trục lợi cho bản thân. Nhưng không loại trừ khả năng trong vụ lãnh đạo DN nhận lương “khủng” này, các thiết chế kiểm tra, giám sát đã bị vô hiệu hóa.

Có thể ở các vị trí kiểm tra, giám sát liên quan tại các DN ấy vẫn có người và mỗi người đều hiểu rõ chức năng, quyền hạn, trách nhiệm của mình. Nếu làm đúng phận sự thì họ đã có thể ngăn chặn tình trạng thao túng, lạm quyền song trên thực tế, họ đã làm ngơ, để cho những đối tượng chịu sự kiểm tra, giám sát mặc tình muốn làm gì thì làm.

Nguyên nhân của thái độ làm ngơ, bỏ mặc có thể đa dạng: nể nang, cầu hòa hoặc thiếu dũng cảm để đấu tranh cho lẽ phải, công bằng; cũng có khi tất cả đều cùng hội cùng thuyền, đồng thuận trong việc phân chia lợi ích để cùng hưởng và cùng im lặng. Một sự im lặng đáng sợ và tai hại!

Dù nguyên nhân đích thực là gì thì vẫn có thể khẳng định những người có trách nhiệm, có thẩm quyền kiểm tra, giám sát đã không làm tròn phận sự của mình. Trong trường hợp việc trả lương cao ngất ngưỡng cho các vị trí chủ chốt của DN bị cho là trái pháp luật thì không chỉ những người nhận lương phải chịu trách nhiệm mà cả những người có khả năng ngăn chặn việc làm sai trái đó nhưng đã không ngăn chặn được cũng phải bị quy trách nhiệm tương ứng với vị trí của mình trong bộ máy.