Nhiều vấn đề cần làm rõ

Nhiều nhà khoa học không đồng tình với kết luật trên, đưa ra phân tích cá chết hàng loạt, nguyên nhân từ điều kiện tự nhiên rất ít hoặc không đáng kể bởi vì không phát hiện có động đất, núi lửa phun trào, sóng thần. Thời điểm xảy ra cá chết ở miền Trung cũng không có hiện tượng mưa lụt vùng ven bờ. Kết quả nghiên cứu từ ảnh viễn thám và điều kiện tự nhiên, quan sát điều tra của một số nhà khoa học và người dân không thấy hiện tượng thủy triều đỏ, tức là tảo độc.

Người dân miền Trung đang hoang mang vì cá chết hàng loạt. Tuy nhiên, nguyên nhân của Bộ TN-MT đưa ra chưa thuyết phục được dư luận. Ảnh: NLĐO

Vậy thì chỉ còn nguyên nhân duy nhất là do hoạt động của con người, chất thải có độc tố cao. Điều đáng nói là cơ quan chức năng vẫn loay hoay chưa chỉ ra được nguồn xả thải từ đâu. Bản thông báo của Bộ TN-MT viết: “Chưa phát hiện các thông số môi trường vượt quy định” là không chặt chẽ theo tinh thần khoa học. Trong khi đó, thông cáo báo chí đưa ra 2 nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân tảo nở hoa (hiện tượng thủy triều đỏ) không thuyết phục.

Hiện tượng thủy triều đỏ chỉ xảy ra khi bùng nổ mật độ tảo do môi trường nước bị phú dưỡng (giàu phốt pho và ni tơ, thành phần phân bón lân và đạm). Tảo với mật độ cao tiết ra nhiều độc tố sát hại hầu hết các loài động vật thủy sinh. Hiện tượng này rất dễ quan sát bằng mắt thường. Vả lại, nếu là tảo, thì tại sao phía Bắc Vũng Áng không có cá chết? Người dân quan tâm nhất đến 300 tấn hóa chất độc hại mà Formosa đã dùng.

Từ hồ sơ bên hải quan, Formosa cần minh bạch về những hóa chất này. Chí ít là họ phải xuất trình Material safety data sheet - MSDS (bảng chỉ dẫn về an toàn hàng hóa) do nhà sản xuất cung cấp theo mỗi hóa chất. Hệ thống quản lý môi trường đòi hỏi công bố rộng rãi các MSDS cho công nhân làm việc với các hóa chất liên hệ chứ không phải là hồ sơ mật. Hoặc nếu công ty không hợp tác thì cơ quan chức năng vẫn có thể truy ra thành phần, đặc tính các hóa chất này. Từ đó, có thể khoanh vùng những thông số cần phân tích trong các mẫu nước biển.

Nhiều nhà khoa học từ lâu đã cảnh báo về thảm họa môi trường khi phát triển công nghiệp. Nhiều nơi trong nước cũng đã đưa môi trường sống của người dân lên hàng đầu, cương quyết từ chối các nhà máy sản xuất thép tỉ đô như Vân Phong (Khánh Hòa), nhà máy thép Quảng Ngãi, nhà máy thép Đà Nẵng của liên doanh Đài Loan - Nhật Bản…