Nhức nhối buôn lậu hàng không

Sự việc cơ trưởng và tiếp viên chuyến bay VN426 của hãng hàng không Vietnam Airlines (VNA) bị hải quan sân bay quốc tế Gimhae (Pusan - Hàn Quốc) bắt giữ hôm 10-3 ngay khi vừa từ Hà Nội đến vì mang tổng cộng 6 kg vàng giấu dưới đế giày không khai báo hải quan đến nay vẫn được nhà chức trách nước sở tại điều tra. Sự việc đang gây dư luận rất xấu cho uy tín của VNA và ảnh hưởng đến thể diện quốc gia.

Lòng tham không đáy

Từ lâu, thị trường Hàn Quốc không chỉ là nơi một số người trong các tổ bay “đánh” hàng xách tay lấy “công cửu vạn” tính theo kg cho các đầu nậu trong nước mà còn nóng với các vụ buôn lậu vàng. Những năm 2008-2009, thị trường vàng trong nước bị đầu cơ, người người “đón sóng” đầu cơ vàng thì tiếp viên hàng không cũng bận rộn với các yêu cầu xách vàng thuê, nhiều vụ việc liên tục được phát hiện.

Muốn làm việc trên những chuyến bay như thế này của Vietnam Airlines, phi công phải ký cam kết không buôn lậu

Đơn cử như năm 2009, 3 tiếp viên của chuyến bay VN937 từ Seoul - Hàn Quốc đi Hà Nội bị hải quan Hàn Quốc tạm giữ vì trong hành lý có khối lượng vàng vượt mức cho phép. Một tiếp viên khác từ Seoul về cũng bị hải quan Hàn Quốc không cho xuất cảnh vì trên cổ đeo mấy chiếc dây chuyền vàng to bất thường.

Thị trường Hồng Kông cũng từng bị các tiếp viên VNA “làm nóng” vì vàng. Điển hình là cuối năm 2009, chuyến bay VN791 từ Hồng Kông về Hà Nội được nhân viên mặt đất phát hiện có 6,4 kg vàng đựng trong túi giấy đặt dưới ghế của lái phụ. 11 thành viên phi hành đoàn đang trên đường về nhà bị gọi lại để làm rõ nguồn gốc số vàng nói trên nhưng không ai nhận của mình.

Thông thường, vàng được vận chuyển từ một số nước châu Á về Việt Nam dưới dạng nữ trang hoặc thỏi vì giá vàng ở Việt Nam thường cao hơn so giá vàng thế giới. Riêng vụ vừa được phía Hàn Quốc phát hiện có diễn biến ngược lại, khi vàng được chuyển từ Việt Nam sang Hàn Quốc và đáng nói hơn khi có một cá nhân vi phạm là cơ trưởng.

Tiếp viên và phi công VNA cũng từng bị bắt giữ khá nhiều lần tại Úc và Nhật Bản (tại Úc là vận chuyển “tiền đen”, rượu, thuốc lá; tại Nhật Bản chủ yếu là hàng quần áo, mỹ phẩm). Các đường bay châu Âu thường “nóng” với buôn lậu điện thoại nhưng mức độ bị phát hiện ít hơn.

Kỷ luật rất nặng nhưng vẫn không sợ!

Đại diện VNA thừa nhận việc tiếp viên, phi công của hãng buôn lậu hoặc tiếp tay cho buôn lậu gần đây có giảm nhưng chưa thể ngăn chặn triệt để. Ngoài những quy định về nghiệp vụ và đạo đức đã ban hành, VNA còn yêu cầu 100% phi công, tiếp viên ký cam kết không buôn lậu hoặc tiếp tay cho buôn lậu; mức độ kỷ luật đối với cá nhân vi phạm cũng rất nặng (cho nghỉ việc hoặc đình bay cả năm, thiệt hại cả tỉ đồng thu nhập).

Đặc biệt, trong ngành hàng không có 2 văn bản bị nhiều phi công, tiếp viên “ném đá”, cho rằng vi phạm nhân quyền và Bộ Luật Lao động, ảnh hưởng đến đời sống cá nhân, đó là thông tư của Bộ Giao thông Vận tải yêu cầu sa thải nhân viên lợi dụng vị trí công tác để buôn lậu và chỉ thị của tổng giám đốc VNA về việc cấm phi hành đoàn mang vali to trên các đường bay quốc tế tầm ngắn, tầm trung (để hạn chế “phương tiện” chứa hàng lậu).

Một đại diện VNA cho biết có tiếp viên bị kỷ luật còn đòi thuê luật sư kiện ngược VNA. Đó là trường hợp tiếp viên trưởng H. xách 38 cây thuốc lá không hóa đơn từ Hàn Quốc về sân bay Nội Bài hồi cuối năm 2014. Không đồng tình với hình thức kỷ luật cắt bay, điều chuyển xuống làm nhiệm vụ mặt đất, H. cho rằng mình chỉ mua thuốc lá do “anh em nhờ” để làm quà, không buôn lậu nên dọa thuê luật sư kiện người ký quyết định kỷ luật.

Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam (HKVN) Lại Xuân Thanh cho biết hiện tượng buôn lậu vẫn đang tái diễn, đòi hỏi cơ quan quản lý và hãng hàng không phải tiếp tục có biện pháp giám sát hiệu quả hơn.

Trả lời câu hỏi của phóng viên Báo Người Lao Động về việc phi công, tiếp viên buôn lậu có ảnh hưởng đến uy tín quốc gia hay không, ông Lại Xuân Thanh cho biết rõ ràng là có ảnh hưởng, vì nhà chức trách hàng không các nước sẽ không chỉ có ấn tượng xấu với riêng hãng có nhân viên vi phạm mà áp dụng chung đối với tất cả các hãng hàng không của quốc gia đó. Hơn nữa, khó tránh khỏi việc các chuyến bay của hãng hàng không Việt Nam bị soi kỹ hơn để ngăn ngừa buôn lậu.