Quyền và trách nhiệm

Phát biểu tại cuộc họp HĐND TP Đà Nẵng ngày 8-12, ông Nguyễn Xuân Anh đã đề nghị các đại biểu đồng thuận chủ trương phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho các sở - ngành, quận - huyện để phát huy hiệu quả quản lý nhà nước. Theo ông, không nên biến Văn phòng UBND TP thành “siêu sở” mà cần phân các dự án về cho các ban ở sở - ngành và quận - huyện làm chủ đầu tư. Bí thư Thành ủy TP Đà Nẵng cho rằng việc phân cấp, phân quyền này sẽ giúp gắn với trách nhiệm cá nhân để từ đó đánh giá chính xác hơn về năng lực và phẩm chất của họ, đồng thời quy trách nhiệm cá nhân khi xảy ra tiêu cực, tham nhũng, bê bối trong lĩnh vực đã được giao.

Đề nghị của tân Bí thư Thành ủy TP Đà Nẵng gây chú ý song thực ra là vấn đề đã được đề cập từ lâu. Quyền hạn chồng chéo, cơ chế lãnh đạo tập thể... đã khiến rất khó xác định trách nhiệm cá nhân, nhất là trong trường hợp xảy ra tiêu cực, tham nhũng. Còn nhớ, Thủ tướng Phan Văn Khải trong một lần trả lời phỏng vấn báo chí khi còn đương chức có nói đến tình trạng “trên bảo dưới không nghe” nhưng ông cũng bất lực vì không có quyền cách chức bộ trưởng hay chủ tịch tỉnh. Vậy mà nhiều năm sau, khi thảo luận về dự án Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) vào kỳ họp Quốc hội cuối năm 2014, đại biểu Trần Thị Quốc Khánh vẫn thắc mắc là “đọc mãi trong mấy trang” quy định chức năng, nhiệm vụ của Thủ tướng vẫn thấy thiếu thẩm quyền cách chức, bổ nhiệm trong bổ nhiệm trong bộ máy của mình.

Phân cấp, phân quyền càng mạnh sẽ càng giúp xác định và quy rõ trách nhiệm, để như phát biểu trước đó không lâu của Bí thư Thành ủy TP Đà Nẵng Nguyễn Xuân Anh “nếu làm không được thì người đứng đầu phải chịu trách nhiệm”. Trách nhiệm này, theo người lãnh đạo cao nhất của TP Đà Nẵng, là không làm được thì “tự xin nghỉ” và bản thân ông cũng vậy, “nếu làm không được thì sẽ xin nghỉ”.

Nếu được cơ quan quyền lực cao nhất của Đà Nẵng là HĐND TP thống nhất ủng hộ, TP này sẽ tiến hành việc phân quyền mạnh mẽ. Tuy nhiên, cũng cần thấy rằng khi đã được phân cấp, giao quyền thì việc kiểm soát quyền lực cũng phải được giám sát chặt chẽ bởi quyền lực nếu không được kiểm soát có thể dẫn tới tha hóa. Phân cấp, phân quyền mạnh cần đi đôi với cơ chế giám sát, kiểm tra đủ hiệu năng để tránh xác định trách nhiệm dễ song đã muộn.