Sai phạm tại 3 dự án bị Đan Mạch ngừng cấp ODA: Họ đã "ăn" những khoản nào?

Tổng vốn viện trợ cho 4 dự án này là 19,9 triệu kroner Đan Mạch, tương đương 69 tỷ đồng (ước tính theo tỷ giá hạch toán tháng 6 do Bộ Tài chính mới công bố, 1 kroner Đan Mạch tương đương 3.494 đồng). Trong đó, số tiền rót cho các đối tác phía Việt Nam thực hiện là 14,12 triệu kroner (tương đương 49,1 tỷ đồng) và phần nghi chi sai chiếm hơn 23%, tức 3,3 triệu kroner (tương đương 11,4 tỷ đồng).

Đây là lý do Đại sứ quán Đan Mạch quyết định ngừng ngay lập tức 3 trong số 4 dự án nói trên. Riêng dự án 09-P01-VIE do tỷ lệ nghi sai phạm thấp (số tiền khoảng 300 triệu đồng) nên vẫn tiếp tục triển khai.

Dự án 09-P03-VIE

Trong Dự án nghiên cứu "Tác động của Biến đổi khí hậu tới biến đổi sử dụng đất và thay đổi sinh kế ở đồng bằng sông Hồng", có 10 điểm nghi vấn với tổng số tiền thâm hụt lên đến 1,3 triệu kroner Đan Mạch (tương đương 4,4 tỷ đồng).

Đối tác phía Việt Nam thực hiện dự án này là Trung tâm Quốc tế nghiên cứu biến đổi toàn cầu (ICARGC) trực thuộc Đại học Quốc Gia Hà Nội. Còn đối tác phía Đan Mạch là Viện Nghiên cứu Môi trường Quốc Gia thuộc Đại học Aarhus.

Trong số những sai phạm lớn nhất, có hơn 900 triệu đồng được chuyển vào quỹ của ICARGC mà không có chứng từ, trong khi lại báo cáo sang Cơ quan Viện trợ Đan Mạch (Danida) là chi lương. Hơn một tỷ đồng khác được trả cho hai nhân viên của Viện làm nhiệm vụ kiểm kê thu thập dữ liệu, trong khi trên thực tế các nhân viên này đã được trả lương trước đó.

Sổ sách giữa các bên cũng vênh một khoản 1,1 tỷ đồng, được cán bộ dự án giải thích là khoản tạm chi cho các dự án.

Bộ trưởng Phát triển Christian Friis Bach tuyên bố dừng 3 trên 4 dự án ODA của Đan Mạch tại Việt Nam để điều tra sự cố thâm hụt tiền. Ảnh: politiken.dk

Dự án P1-08-VIE

Với Dự án "Đánh giá những tác động của biến đổi khí hậu đến điều kiện tự nhiên, môi trường và phát triển kinh tế xã hội miền Trung", số tiền chi sai mục đích lên tới 5,4 tỷ đồng. Đối tác thực hiện phía Việt Nam là Viện Địa lý trực thuộc Viện Khoa học - Công nghệ.

Trong số những sai phạm nổi cộm, có 2,1 tỷ đồng chi lương, thù lao cho nhiều người mà không rõ công việc cụ thể, đồng thời có những khoản chi không rõ ràng khác theo lệnh của người quản lý. "Những khoản chi này cần xác minh thêm", báo cáo của PWC cho biết.

Chưa hết, 615 triệu đồng được dùng để mua ôtô phục vụ dự án, nhưng điều tra cho thấy xe này rất ít khi được dùng vì các nghiên cứu viên thường đi khảo sát bằng máy bay.

Ngoài ra, có hàng trăm triệu đồng thất thu vì các chi phí mua bị khai vống giá. PWC còn chỉ ra rằng Viện Địa lý từng tự ý "mượn" tiền của dự án cho vào ngân hàng và trả lại một thời gian sau đó.

Dự án P2-08-VIE

Trong dự án "Biến đổi khí hậu và các hệ sinh thái vùng cửa sông Việt Nam", đối tác phía Việt Nam là Viện Hải dương học trực thuộc Viện Khoa học - Công nghệ, sai phạm mà PWC ghi nhận được tương đương 1,3 tỷ đồng. Trong đó, khoản chi sai lớn nhất là 860 triệu đồng dùng làm học bổng cho con gái của điều phối viên dự án, do giám đốc dự án ký duyệt. Cô gái này làm ở Viện Hải dương học trước khi nhận học bổng, và rời viện sau khi học xong. Ngoài ra, còn nhiều khoản chi mua thiết bị không rõ ràng hoặc khai khống giá lên cao hơn so với thực tế.

Dự án 09-P01-VIE

Với dự án thứ tư này, nghiên cứu "Cải thiện giống lúa thích nghi với điều kiện ngập mặn để đối với với tình trạng nước biển dâng cho các vùng đồng bằng ven biển Việt Nam", PWC phát hiện ra hai điểm nghi vấn với tổng số tiền gần 300 triệu đồng. Đối tác phía Việt Nam thực hiện dự án là Viện Di truyền Nông nghiệp trực thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn.