Tại nghị trường Quốc hội vừa qua, Chủ tịch HĐND TP HCM Nguyễn Thị Quyết Tâm từng đề nghị bỏ thu phí sử dụng đường bộ đối với xe máy vì cho rằng việc này đè thêm gánh nặng với người dân, nhất là người nghèo, người lao động phổ thông. Mới đây, một số địa phương khác cũng đã lần lượt tạm dừng thu phí như Đà Nẵng, Khánh Hòa…
Hoài nghi tính hiệu quả
Việc thu phí sử dụng đường bộ dựa trên cơ sở pháp lý là Nghị định 18-2012 của Chính phủ, sau này có Nghị định 56-2014 bổ sung và Thông tư 133-2014 của Bộ Tài chính. Nghị định 18-2012 cũng dựa trên Luật Giao thông đường bộ 2008. Như thế, khung pháp lý của việc thu phí sử dụng đường bộ, trong đó có thu phí xe gắn máy, đã tương đối đầy đủ. Tại sao đến nay, còn một số địa phương có nguồn thu ngân sách lớn vẫn chưa đồng tình, thậm chí hoài nghi với tính hiệu quả kinh tế - xã hội không cao của việc thu phí xe gắn máy?
Nguyên nhân đầu tiên mà các địa phương lớn thấy rõ bất cập là công tác tổ chức thu phí quá nhiêu khê trước đối tượng chịu thu phí trên 70% là người lao động, xem chiếc xe máy là phương tiện giao thông chính của gia đình. Tiền thu được từ phí sử dụng đường của xe máy lại không lớn so với các khoản thu khác, chi lại cho phường - xã sau khi trừ đi các khoản chi hành thu còn lại không bao nhiêu. Hệ quả là lãng phí thời gian, công sức, bất công xã hội, tiêu cực phát sinh khó lòng kiểm soát.
Tính thống nhất rạch ròi giữa Luật Giao thông đường bộ, Luật Ngân sách, các văn bản pháp luật về phí và lệ phí vẫn còn nhiều khoản hở quá lớn, dễ bị lạm thu. Điều bất cập này thấy rõ khi trong lúc các địa phương lớn không muốn thu phí sử dụng đường bộ đối với xe máy thì các địa phương có nguồn thu ngân sách khó khăn lại ủng hộ.
Cần xã hội hóa bảo trì cầu đường
Nguyên nhân thứ hai cũng phải phân tích thêm, chính là bắt nguồn từ kỹ thuật và quản lý. Xuất phát việc thu phí sử dụng bảo trì đường là ngành giao thông vận tải (GTVT) cần có thêm nguồn tiền hỗ trợ vốn ngân sách khá eo hẹp.
Công trình xây dựng nào cũng cần bảo trì để bảo đảm tuổi thọ và vòng đời dự án. Công trình cầu đường càng cần bảo trì tốt hơn nữa do tính chất tải trọng tác dụng và ảnh hưởng môi trường phức tạp. Dự án PPP, BOT…, phương án và chi phí bảo trì phải được tính toán cẩn thận từ đầu để tính ra được thời gian thu phí. Dự án vốn ngân sách, nếu trong tổng mức không thấy tính chi phí bảo trì thì chi phí này vẫn được nói đến trong tính toán hiệu quả tài chính và nhắc lại trong phương án bảo trì, sau này sẽ lấy từ nguồn vốn chi sự nghiệp thường xuyên để quản lý bảo trì. Trước giờ vẫn làm vậy, thế giới vẫn làm vậy nhưng sao thời gian vừa rồi, ngành GTVT lại bị thiếu?
Để trả lời câu hỏi này, cần có các điều tra, khảo sát, phân tích sâu hơn. Trước mắt, theo tôi, có các lý do chính sau đây: việc quản lý điều hành sử dụng phân bổ nguồn ngân sách quốc gia đang có “lỗ hổng”, chất lượng công trình cầu đường quá kém kéo theo chu kỳ bảo trì quá nhanh, chi phí bảo trì quá cao hoặc công tác quản lý, bảo trì cầu đường đang có vấn đề về năng lực, trách nhiệm, lãng phí...
Để giảm bớt nhiều loại phí đang đè nặng lên vai người dân, tác động tiêu cực đến sức sản xuất và quá trình tái cơ cấu, Chính phủ nên bỏ thu phí sử dụng bảo trì cầu đường, trước mắt là sớm điều chỉnh bỏ thu phí xe gắn máy. Ngành GTVT nên kiểm soát có kết quả về chất lượng công trình, gắn tuổi thọ và thời gian bảo trì trong các hợp đồng xây dựng; nhanh chóng mạnh dạn xã hội hóa công tác bảo trì theo thông lệ thế giới.
Khánh Hòa cân đối ngân sách để bảo trì đường bộ
Trong kỳ họp thứ 10 HĐND tỉnh Khánh Hòa khóa V, các đại biểu đã thông qua Nghị quyết về việc tạm dừng thu phí sử dụng đường bộ đối với xe máy trên địa bàn. Nghị quyết này thay thế Nghị quyết số 01/2013/NQ-HĐND của HĐND tỉnh Khánh Hòa về mức thu phí sử dụng đường bộ đối với xe máy, UBND tỉnh đã trình sửa đổi mức thu phí thành 0 đồng. Qua thảo luận tại hội trường, đa số đại biểu đều cho rằng áp dụng việc thu phí trong thời điểm này là chưa phù hợp.
Theo báo cáo của UBND tỉnh Khánh Hòa, việc triển khai thu phí sử dụng đường bộ đối với xe máy tại địa phương trong thời gian qua gặp rất nhiều khó khăn, phải huy động một lực lượng lớn người đi thu nhưng hiệu quả không cao.
Ông Nguyễn Hữu Giang - trưởng thôn Tân Thành, xã Vĩnh Phương, TP Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa - cho biết: “Trên giao chỉ tiêu thu phí đường bộ xuống thôn, chúng tôi phải cố gắng tổ chức tuyên truyền vận động, bà con mới chịu đóng. Lúc đầu, họ còn đóng đầy đủ, năm sau đến thu thì nhiều người khai từ 3 xe xuống còn 1. Nhiều gia đình nhất quyết không đóng loại phí này”
Bà Lê Thị Hoàng Yến, Phó trưởng Ban Văn hóa - Xã hội HĐND tỉnh Khánh Hòa, cho rằng thu phí đường bộ còn những bất cập vì có người đóng, người không, chưa tạo ra sự công bằng trong nhân dân. “Việc thu phí được giao cho UBND các xã, phường; xã, phường lại giao cho các tổ trưởng dân phố, các thôn trưởng đi thu. Lực lượng thu loại phí này đông nhưng không hiệu quả, đa số dựa vào tính tự giác của người dân. Bản thân việc thu phí này cũng không có chế tài xử phạt nên dẫn đến không công bằng giữa người nộp và người không nộp” - bà Yến nhấn mạnh.
Ông Lê Xuân Thân, Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Khánh Hòa, cho biết Nghị quyết về việc tạm dừng thu phí sử dụng đường bộ đối với xe máy sẽ có hiệu lực thi hành sau 10 ngày kể từ khi HĐND tỉnh thông qua. Địa phương sẽ cân đối nguồn ngân sách để thực hiện việc duy tu, bảo dưỡng thường xuyên hệ thống giao thông đường bộ trên địa bàn.
K.Nam
và quét mã QR
Bình luận (0)