Bí ẩn bảo vật, di sản quốc gia: Đại hồng chung chùa Thiên Mụ

Chùa Thiên Mụ (hay còn gọi là Linh Mụ) thuộc phường Hương Hồ, thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên - Huế là điểm du lịch nổi tiếng, mỗi ngày thu hút hàng ngàn lượt khách đến tham quan. Ngôi chùa hiện lưu giữ 2 chiếc chuông, trong đó có một chiếc gọi là đại hồng chung đúc từ thời chúa Nguyễn Phúc Chu (năm Canh Dần (1710), được công nhận là bảo vật quốc gia từ năm 2013.

Niềm tự hào của người dân cố đô

Nếu người dân Thăng Long tự hào về tiếng chuông đền Trấn Vũ thì vùng đất cố đô Huế lại nổi tiếng với tiếng chuông chùa Thiên Mụ. Ngôi chùa nằm trên một ngọn đồi cạnh dòng sông Hương. Đều đặn mỗi ngày, cứ vào thời điểm 3 giờ 30 phút và 19 giờ 30 phút, nhà chùa lại thỉnh đại hồng chung. Khi đó, 108 tiếng chuông tại chùa Thiên Mụ ngân vang trong màn đêm thanh tịnh. Tiếng chuông này được gióng từ chiếc chuông đúc vào thời vua Gia Long (năm 1815), được đặt ở gác chuông nằm bên trái cổng chùa dẫn vào điện Đại Hùng phía trong.

Chuông còn lại (chiếc đúc từ thời chúa Nguyễn Phúc Chu) nằm trong ngôi nhà lục giác cạnh tháp Phước Duyên. Chuông được treo trên giá đỡ bằng gỗ, phía dưới gác vào thanh gỗ, kiểu đặt như một pháp khí của nhà chùa mà không gióng.

Một hướng dẫn viên du lịch thuyết minh về đại hồng chung với khách tham quan

Tương truyền, trong ngày rằm Phật đản, chú nguyện đúc chuông có hàng trăm Phật tử đến quy y, thọ giới đã phát tâm thả vào vạc đồng đang sôi rất nhiều của cải quý giá với một niềm tin vĩnh cửu. Chính vì vậy, chiếc chuông đã mang trong mình những giá trị tâm linh to lớn.

Hiện nay, dù nhà chùa không còn gióng chuông này nhưng tiếng chuông của đại hồng chung Thiên Mụ vẫn đi vào rất nhiều bài ca dao, dân ca xứ Huế và trở thành một huyền thoại đẹp của cố đô, nơi được tôn xưng là đất thiền kinh.

Theo Bảo tàng Cổ vật cung đình Huế, thuộc Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế, đại hồng chung chùa Thiên Mụ là một trong những quả chuông chùa lâu đời và có giá trị nhiều mặt ở cố đô. Đây là công trình tiêu biểu về giá trị mỹ thuật trang trí cũng như hội tụ các nét đặc trưng của nghệ thuật đúc đồng tinh xảo, đồng thời cũng đánh dấu sự phát triển của Phật giáo Đàng Trong vào giai đoạn cuối thế kỷ XVII - đầu thế kỷ XVIII.

Xin đừng vẽ bậy!

Dù ở chùa Thiên Mụ có rất nhiều tấm bảng được các nhà sư gắn lên với lời nhắn xin đừng viết, vẽ bậy nhưng chiếc đại hồng chung từng có thời điểm bị xâm hại bởi những du khách thiếu ý thức.

Đó là những lời cầu nguyện cho sức khỏe, lời hẹn thề tình yêu của các bạn trẻ dùng bút xóa màu trắng viết, vẽ lên kín cả mặt trong, mặt ngoài của quả chuông và ngay cả giá đỡ. Nhiều người còn cố ý khắc tên mình lên trên thân chuông với mong muốn đem lại may mắn cho bản thân. Dù nhà chùa nhiều lần tẩy xóa các dòng chữ, ký hiệu du khách vẽ lên đại hồng chung nhưng những nét chữ vẫn còn dấu vết.

Không ít khách du lịch trong và ngoài nước đến chùa đã rất ngạc nhiên khi thấy tình trạng viết vẽ bậy trên các di tích lại nhiều đến như vậy. Chị Phan Thu Hiền, một khách du lịch đến từ Hà Nội, tỏ ra không vui: "Tôi đã đi du lịch nhiều nơi và nhận thấy không chỉ ở Huế mà những điểm du lịch khác vẫn xảy ra tình trạng viết, vẽ bậy như vậy. Tôi hy vọng sẽ có những giải pháp thiết thực để chấm dứt tình trạng này".

Những lưu dấu của du khách thiếu ý thức trên bảo vật Ảnh: Dung Trúc

Chị Trần Ngọc Diệp, một hướng dẫn viên du lịch ở TP Hội An (Quảng Nam) cho biết công ty chị thường dẫn các đoàn khách quốc tế đến tham quan các danh lam thắng cảnh ở cố đô Huế, trong đó có chùa Thiên Mụ, từng chứng kiến nhiều hành động viết, vẽ bậy một cách thiếu ý thức lên các bảo vật trong chùa. "Đây là một hành động hết sức phản cảm và các du khách nước ngoài thường hỏi tôi rằng vì sao nhiều người xứ ta lại có hành vi không đẹp đó" - chị Diệp bất bình.

Sư thầy Hải Trang, người có thời gian tu hành lâu năm tại chùa Thiên Mụ, nói rằng ông đã nhiều lần chứng kiến những hành động viết, vẽ bậy đó; chủ yếu là các bạn trẻ thường hay bày tỏ ước nguyện của mình lên đó. "Khi chúng tôi nhắc nhở, góp ý thì không ít người tỏ phản ứng khó chịu. Đây là một bảo vật quốc gia nên mọi người cần phải giữ gìn cho các thế hệ mai sau" - vị sư thầy nói. 

Kỳ tới: Bảo vật trên sông