Bộ Tài nguyên-Môi trường khuyến cáo về nồng độ bụi PM2.5 ở Hà Nội, TP HCM bị ô nhiễm

Bộ Tài nguyên-Môi trường khuyến cáo nồng độ bụi PM2.5 tại Hà Nội và TP HCM có thể vẫn tiếp tục duy trì ở mức cao tại một số thời điểm trong ngày, người dân nên hạn chế ra bên ngoài

Sáng nay 1-10, ông Nguyễn Văn Tài, Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN-MT), đã có lý giải chính thức về đợt ô nhiễm không khí kéo dài ở 2 thành phố Hà Nội và TP HCM.

Chất lượng không khí tại Hà Nội và TP HCM có an toàn?

Tại Hà Nội, trong thời gian từ ngày 12-9 đến ngày 29-9, chất lượng không khí (AQI) tại Hà Nội liên tục có những ngày nồng độ bụi PM2.5 (loại bụi mịn có thể xâm nhập vào cơ thể người) vượt ngưỡng cho phép của Quy chuẩn Việt Nam. Tuy nhiên, các thông số khác (NO2, O3, CO, SO2) vẫn nằm trong giới hạn cho phép.

Theo số liệu từ 13 trạm quan trắc tự động, liên tục trên địa bàn thành phố (1 trạm của Tổng cục Môi trường (tại 556 Nguyễn Văn Cừ), 11 trạm của TP Hà Nội và 1 trạm của Đại sứ quán Mỹ) đo được trong khoảng thời gian từ ngày 12-9 đến 29-9, nồng độ bụi PM2.5 có xu hướng gia tăng trong thời gian từ ngày 12 đến 17-9, sau đó giảm từ ngày 18 đến 22-9 và tăng cao trở lại, duy trì liên tiếp trong các ngày từ 23 đến 29-9.

Trong các ngày từ 15 đến 17-9 và 23 đến 29-9 có đến trên 75% giá trị PM2.5 trung bình 24 giờ của các trạm vượt tiêu chuẩn quy định tại Quy chuẩn Việt Nam. Đặc biệt trong các ngày từ 25 đến 29-9, toàn bộ các trạm đều có giá trị PM2.5 trung bình 24 giờ vượt tiêu chuẩn quy định tại Quy chuẩn Việt Nam.

Kết quả tính toán chỉ số chất lượng không khí (AQI) tại các trạm trong các ngày từ 12 đến 29-9 cho thấy, chỉ có 5/18 ngày có AQI ở mức trung bình, các ngày còn lại chỉ số AQI luôn ở mức kém (AQI>100). AQI có xu hướng gia tăng và duy trì ở mức cao trong các ngày từ 23 đến 29-9, nhiều trạm AQI ngày đã tăng cao gần tới mức xấu, đặc biệt trong ngày 29-9 còn ghi nhận giá trị AQI ngày của trạm Đại sứ quán Mỹ đã vượt mức xấu (AQI>200).

Các khoảng thời gian ghi nhận giá trị PM2.5 tăng và duy trì ở mức cao thường là đêm và sáng sớm, AQI giờ những khoảng thời gian này cũng ở mức kém (AQI>100), thậm chí có những giờ lên đến mức xấu (AQI>200).

Đặc biệt, trong sáng ngày liên tiếp các ngày từ 25 đến 30-9 ghi nhận một số trạm AQI giờ đã vượt ngưỡng 200, ở mức xấu.

"Tuy nhiên, AQI giờ ở mức xấu chỉ có tại một số vị trí và có tính thời điểm. Đó là các trạm Hoàn Kiếm, Thành Công, Phạm Văn Đồng, Hàng Đậu, Minh Khai, Đại sứ quán Mỹ và 556 Nguyễn Văn Cừ, tập trung vào khung giờ 0 giờ - 6 giờ. Trong đó, từ 27 đến 30-9 là những ngày có nhiều trạm và nhiều giờ AQI ở mức xấu nhất trong 2 tuần từ 12 đến 30-9"- Tổng cục Môi trường thông tin.

Qua theo dõi diễn biến từ năm 2010 đến nay cho thấy nồng độ bụi PM10 và PM2,5 có xu hướng giảm. Đối chiếu với kết quả quan trắc từ trạm của Đại sứ quán Mỹ trong giai đoạn từ 2016 - 2018 cũng cho thấy xu hướng tương ứng đối với nồng độ bụi PM2.5

So sánh nồng độ bụi PM2.5 trong các tháng qua các năm từ 2013 – 2019 cho thấy nồng độ bụi PM2.5 trong các tháng năm 2019 có xu hướng giảm qua các năm. Riêng tháng 9, nồng độ bụi tăng mạnh so với các tháng trước đó và so với cùng kỳ các năm từ 2015-2018.

Còn tại TP HCM, ông Nguyễn Văn Tài, Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường, cho rằng tháng 9 cũng là thời điểm giao mùa (cuối mùa mưa, đầu mùa khô), điều kiện thời tiết bất lợi dẫn đến hiện tượng nghịch nhiệt làm giảm khả năng hòa trộn và phát tán các chất ô nhiễm trong không khí, cũng như làm xuất hiện tượng sương mù quang hóa. Chất lượng không khí cũng có những diễn biến theo chiều hướng xấu.

Theo báo cáo của Sở TN-MT TP HCM, hiện tượng sương mù quang hóa xảy ra trên địa bàn thành phố mang tính chu kỳ vào khoảng 6 - 7 ngày trong khoảng tháng 9, tháng 10 hàng năm. Năm nay, hiện tượng này đã xảy ra trong thời gian từ ngày 18 đến 22-9.

Tổng hợp kết quả quan trắc của Sở TN-MT TP HCM và trạm quan trắc tự động của Lãnh sự quán Mỹ tại TP HCM cho thấy từ ngày 1 đến 23-9 có sự gia tăng mạnh mẽ nồng độ bụi PM2.5 trong không khí, tuy nhiên nồng độ bụi PM2.5 phần lớn vẫn nằm trong giới hạn cho phép của Quy chuẩn Việt Nam.

Nguyên nhân vì sao?

Nhận định sơ bộ về nguyên nhân, Tổng cục Môi trường cho biết xu hướng biến động của bụi PM10 và PM2.5 tại các TP phía Bắc Việt Nam, trong đó có Hà Nội phụ thuộc rất nhiều vào điều kiện thời tiết khí hậu.

Nhận định sơ bộ nguyên nhân PM2.5 tăng cao do đây là thời điểm giao mùa, thời tiết thay đổi, khối không khí lạnh từ phía Bắc khuếch tán xuống phía Nam tạo nên dãy hội tụ nhiệt đới kết hợp với không khí lạnh gây hiện tượng nghịch nhiệt làm gia tăng nồng độ các chất ô nhiễm trong không khí.

Đặc biệt, vào thời gian sáng sớm, là khoảng thời gian gió lặng nên khả năng phát tán các chất ô nhiễm thấp. Khi có ánh sáng mặt trời đốt nóng lớp không khí gần mặt đất, không còn hiện tượng nghịch nhiệt, bụi PM2.5 được phát tán, chất lượng không khí được cải thiện hơn. 

Bên cạnh đó, những ngày này, hoạt động đốt rơm rạ trong mùa thu hoạch ở khu vực ngoại thành cũng góp phần làm gia tăng nồng độ bụi PM2.5 trong không khí.

Theo dõi về lượng mưa trong tháng 9 các năm từ 2013-2019 cho thấy, năm 2019 có lượng mưa thấp nhất, liên tiếp trong nhiều ngày, toàn bộ khu vực Hà Nội không có mưa. Đây cũng có thể là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng nồng độ bụi trong không khí của Hà Nội cao đột biến trong thời gian này.

Tổng cục Môi trường khuyến nghị trong khoảng thời gian này và những ngày tiếp theo, với đặc điểm thời tiết giao mùa, ban ngày nắng khá mạnh, hanh khô, ban đêm nhiệt độ không khí mặt đất khá thấp, hiện tượng nghịch nhiệt vẫn có thể tiếp diễn, nồng độ bụi PM2.5 có thể vẫn tiếp tục duy trì ở mức cao tại một số thời điểm trong ngày, đặc biệt là vào buổi đêm và sáng sớm. 

Do đó, người dân và đặc biệt là trẻ em, người lớn tuổi, phụ nữ mang thai, người mắc các bệnh hô hấp nên hạn chế ra bên ngoài, tham gia giao thông và các hoạt động ngoài trời, nếu có nhu cầu ra ngoài cần trang bị khẩu trang, đeo kính che mắt.