Bộ Tư pháp "tuýt còi" văn bản của Ngân hàng Nhà nước

Ông Đồng Ngọc Ba, Cục trưởng Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật (Bộ Tư pháp), vừa ký kết luận kiểm tra Thông tư số 32/2016/TT-NHNN ngày 16-12-2016 sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 23/2014/TT-NHNN ngày 19-8-2014 của Ngân hàng Nhà nước, hướng dẫn việc mở và sử dụng tài khoản thanh toán tại tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán.

Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật đã chỉ ra một số quy định không hợp pháp của Thông tư 32 nêu trên. Cụ thể, khoản 6, điều 1 Thông tư quy định: "Đối tượng được mở tài khoản thanh toán tại ngân hàng chỉ gồm cá nhân và tổ chức là pháp nhân", và điểm c, khoản 2, điều 4 Thông tư quy định: "Sau 12 tháng kể từ ngày thông tư này có hiệu lực thi hành, thực hiện đóng tài khoản đối với những tài khoản thanh toán của khách hàng là hộ gia đình, tổ hợp tác, tổ chức khác không có tư cách pháp nhân chưa hoàn thành việc chuyển đổi hình thức tài khoản theo quy định tại điểm b khoản này".

Trụ sở Ngân hàng Nhà nước Việt Nam

Với quy định trên, Thông tư số 32 đã xác định chỉ cá nhân và pháp nhân có quyền mở tài khoản thanh toán tại ngân hàng; các tổ chức không có tư cách pháp nhân không được (không có quyền) mở tài khoản thanh toán tại ngân hàng; các tài khoản thanh toán của tổ chức không có tư cách pháp nhân đã mở trước ngày Thông tư số 32/2016/TT-NHNN có hiệu lực (ngày 1-3-2017) phải chuyển đổi sang hình thức tài khoản thanh toán của cá nhân, hoặc tài khoản thanh toán chung, hoặc đóng tài khoản; nếu không thực hiện việc chuyển đổi hình thức tài khoản thì sau 12 tháng (sau ngày 1-3-2017) sẽ bị đóng tài khoản.

Quá trình rà soát pháp luật liên quan, Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật nhận thấy pháp luật hiện hành không có quy định cấm (hay không cho) các tổ chức không có tư cách pháp nhân mở (giao kết hợp đồng) tài khoản tại ngân hàng.

"Quyền ký hợp đồng của doanh nghiệp (trong đó có doanh nghiệp tư nhân là loại hình tổ chức kinh doanh không có tư cách pháp nhân) đã được luật Doanh nghiệp ghi nhận (khoản 4, điều 7, luật Doanh nghiệp năm 2014). Quyền mở tài khoản của tổ chức không có tư cách pháp nhân còn được quy định rõ trong một số luật điều chỉnh các lĩnh vực cụ thể khác"- văn bản do ông Đồng Ngọc Ba ký nêu rõ.

Đối với điểm c khoản 2, điều 4 Thông tư số 32/2016, Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật cho biết đây là quy định trái pháp luật, xâm phạm quyền lợi hợp pháp của các tổ chức không có tư cách pháp nhân đã mở và sử dụng tài khoản thanh toán tại ngân hàng theo đúng quy định của pháp luật trước ngày Thông tư số 32/2016/TT-NHNN có hiệu lực.

Nội dung kết luận của Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật nêu rõ: "Hiện chưa có số liệu đầy đủ để đánh giá toàn diện tác động kinh tế - xã hội của việc thực hiện các quy định của Thông tư số 32/2016, tuy nhiên, từ kết quả nghiên cứu theo thẩm quyền, có thể nhận định việc không cho các tổ chức không có tư cách pháp nhân, trong đó có các chủ thể kinh doanh, tổ chức hành nghề (doanh nghiệp tư nhân, văn phòng luật sư…) được mở tài khoản thanh toán tại ngân hàng sẽ gây khó khăn lớn, tiềm ẩn rủi ro pháp lý cho các tổ chức này trong tổ chức hoạt động, nhất là thực hiện pháp luật về thuế, giao kết hợp đồng… của hàng chục ngàn doanh nghiệp tư nhân, văn phòng luật sư".

Ngoài ra, việc hạn chế quyền trên cũng không phù hợp với chính sách phát triển kinh tế của Đảng và Nhà nước ta hiện nay, trong đó có phát triển kinh tế tư nhân.

Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật cũng nhận định việc buộc các tổ chức không có tư cách pháp nhân đã mở tài khoản thanh toán tại ngân hàng đúng quy định của pháp luật trước ngày Thông tư số 32/2016/TT-NHNN có hiệu lực phải thực hiện chuyển đổi hình thức tài khoản đang sử dụng sẽ gây xáo trộn không đáng có trong xã hội, tốn kém về thời gian, chi phí.

Để đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp trong công tác xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật đã kiến nghị Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tổ chức xem xét, xử lý ngay những nội dung không hợp pháp của Thông tư số 32/2016/TT-NHNN được nêu ra trong kết luận của cơ quan này.

Đồng thời, rà soát quá trình thực hiện Thông tư số 32/2016/TT-NHNN để có biện pháp khắc phục hậu quả do việc thực hiện các quy định không hợp pháp gây ra (nếu có).