Chuẩn bị sẵn sàng để gỡ thẻ vàng IUU

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) cho biết từ ngày 10-10 đến 18-10, đoàn thanh tra của Ủy ban châu Âu (EC) sang Việt Nam kiểm tra kết quả triển khai khuyến nghị của EC về khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU).

Thẳng thắn hợp tác

Trong chuyến làm việc này, đoàn thanh tra của EC sẽ tập trung vào công tác kiểm soát tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài, kiểm soát tàu cá ra vào cảng và hoạt động trên biển, kiểm soát nguyên liệu nhập khẩu và truy xuất nguồn gốc thủy sản từ khai thác.

Theo kế hoạch, từ ngày 11 đến 15-10, đoàn sẽ làm việc với Cục Thú y; Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường, một số doanh nghiệp xuất khẩu, kiểm tra thực địa tại cảng cá chỉ định theo Hiệp định về biện pháp quốc gia có cảng (PSMA) và tại địa phương. Từ ngày 16 đến 17-10, đoàn sẽ làm việc kỹ thuật với Cục Kiểm ngư; Cục Thủy sản; Cục Thú y; Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường và các đơn vị có liên quan. Ngày 18-10, đoàn sẽ đối thoại cấp cao với lãnh đạo Bộ NN-PTNT.

Theo Bộ NN-PTNT, Việt Nam tiếp tục khẳng định cam kết mạnh mẽ trong chống khai thác IUU, tiến tới hài hòa với quy định quốc tế và phát triển bền vững ngành khai thác thủy sản Việt Nam. Thời gian qua, Việt Nam đã nỗ lực thực hiện các quy định của pháp luật gắn với khuyến nghị của EC để gỡ "thẻ vàng", trong đó, tập trung vào 4 nhóm vấn đề lớn: khung pháp lý; quản lý đội tàu, theo dõi, kiểm tra, kiểm soát hoạt động tàu cá; chứng nhận sản lượng và truy xuất nguồn gốc thủy sản; thực thi pháp luật và xử lý vi phạm.

Trước khi đoàn thanh tra của EC sang làm việc, tại hội nghị thúc đẩy các giải pháp chống khai thác IUU, chuẩn bị đón và làm việc với đoàn thanh tra của EC lần thứ 4, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh: Chống khai thác IUU chính là vì lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích của người dân, không phải vì việc thanh tra, kiểm tra của EC. Vì vậy, cần không ngừng nâng cao ý thức người dân trong thực thi pháp luật và bảo vệ môi trường, kết hợp chặt chẽ giữa việc xử lý vi phạm, tuyên truyền, vận động, giáo dục và chăm lo, nâng cao đời sống ngư dân, tạo sinh kế, việc làm cho người dân theo hướng tăng cường nuôi trồng, chế biến và giảm thiểu đánh bắt xa bờ. "Các địa phương phải hợp tác, thẳng thắn, trung thực, khiêm tốn, cầu thị, lắng nghe, không đối phó để có kết quả tốt nhất trong đợt thanh tra của EC" - Thủ tướng nhắc nhở.

Kiểm soát chặt, xử lý nghiêm

Ông Hồ Trọng Phương, Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Quảng Ngãi, cho biết tính đến hết tháng 9-2023, toàn tỉnh có 4.292 tàu cá với tổng công suất hơn 1,7 triệu CV, trong đó tàu có chiều dài từ 15 m trở lên (khai thác xa bờ) có 3.127 chiếc. Với quyết tâm gỡ cảnh báo thẻ vàng IUU, từ năm 2019, UBND tỉnh Quảng Ngãi đã thành lập Ban Chỉ đạo về chống khai thác IUU. "Một trong những nhiệm vụ trọng tâm mà tỉnh tập trung triển khai thực hiện khá hiệu quả, thực chất, đó là việc kiểm soát chặt chẽ tàu cá và xử lý nghiêm các chủ tàu, thuyền trưởng vi phạm chống khai thác IUU" - ông Phương cho biết.

Tỉnh Phú Yên phối hợp với Vùng Cảnh sát biển 2 kiểm tra việc chấp pháp trong khai thác hải sản trên biển Ảnh: HỒNG ÁNH

Đến thời điểm này, toàn tỉnh Quảng Ngãi có hơn 97% tổng số tàu cá đã đăng ký, trong đó 100% tàu cá đã đăng kiểm thực hiện đánh dấu tàu cá; hơn 83,3% tàu cá đã được cấp giấy phép khai thác thủy sản. Toàn bộ số liệu tàu cá đã đăng ký, đăng kiểm và cấp giấy phép khai thác thủy sản đều được nhập vào hệ thống cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia. Hơn 99% tàu cá có chiều dài từ 15 m trở lên đang hoạt động được lắp đặt thiết bị giám sát hành trình. Đáng chú ý, các cơ quan chức năng của tỉnh rất cương quyết trong xử lý các chủ tàu, thuyền trưởng vi phạm IUU. Từ đầu năm 2023 đến nay, Quảng Ngãi đã xử phạt vi phạm hành chính 33 chủ tàu, thuyền trưởng với số tiền hơn 523 triệu đồng do mất tín hiệu giám sát hành trình trên 10 ngày, khai thác sai luồng, sai tuyến...

Ông Trần Phước Hiền, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi, cho biết các nhiệm vụ chống khai thác IUU mà tỉnh đã và đang triển khai được ngư dân và các chủ tàu đồng thuận, ủng hộ vì mang lại lợi ích cho gia đình các ngư dân cũng như cho đất nước. Đây chính là yếu tố cốt lõi tạo nên những chuyển biến tích cực trong công tác chống khai thác IUU ở địa phương. Do vậy, gần 3 năm qua, không có tàu cá của ngư dân Quảng Ngãi vi phạm vùng biển nước ngoài để khai thác thủy sản bất hợp pháp.

Gắn trách nhiệm với người đứng đầu

Theo ông Nguyễn Tri Phương, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Phú Yên, vấn đề quan trọng là phải tăng cường trực tiếp thanh tra, kiểm tra. Vừa qua, Phú Yên đã chủ động mời Vùng Cảnh sát biển 2 phối hợp để kiểm tra việc khai thác hải sản của ngư dân ngay trên biển.

Qua kiểm tra trên 1.900 tàu cá ở Phú Yên, trong đó có 652 tàu cá có chiều dài từ 15 m trở lên khai thác vùng khơi, cho thấy 100% tàu cá ra vào ở 4 cảng cá Phú Yên đều được kiểm soát. 100% tàu có chiều dài 15 m trở lên đều đã được lắp đặt thiết bị giám sát hành trình để quản lý. Ngoài ra, Phú Yên cũng rất chú trọng việc xác nhận truy xuất nguồn gốc khai thác hải sản - đây là khuyến nghị khắt khe của EC vì sản phẩm xuất khẩu phải được kiểm soát chặt chẽ nguồn gốc.

TP Đà Nẵng cũng kiên quyết thực hiện các khuyến cáo gỡ thẻ vàng IUU. Mới đây, trong buổi làm việc về kết quả thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU, ông Trần Chí Cường, Phó Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng, khẳng định trường hợp để xảy ra vi phạm, không đáp ứng yêu cầu của đoàn thanh tra EC, gây ảnh hưởng đến nỗ lực khắc phục cảnh báo "thẻ vàng" của EC thì người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cơ quan, đơn vị, địa phương liên quan phụ trách lĩnh vực được xem như không hoàn thành nhiệm vụ trong năm 2023 và chịu trách nhiệm trước Chủ tịch UBND thành phố.