Cơ hội cho doanh nghiệp

Nguyên nhân đầu tiên là khâu phê duyệt đầu tư rất rườm rà, dự án quy mô càng lớn thì thủ tục càng phức tạp bởi liên quan đến thẩm quyền phê duyệt ở nhiều cấp khác nhau. Quy trình vốn đã nhiều lại còn bị tắc do chồng chéo giữa các quy trình, các luật... trong quá trình thực hiện. Hậu quả là nhà đầu tư, nhà thầu triển khai dự án theo một cách nào đó có thể được hiểu là đúng nhưng cũng có thể hiểu là sai.

Bên cạnh đó, công tác giải phóng mặt bằng phục vụ dự án vẫn là vấn đề cực kỳ nan giải và khó tháo gỡ. Chậm trễ giải phóng mặt bằng ảnh hưởng lớn đến thời gian thi công và giải ngân vốn cho dự án, dẫn đến tình trạng có dự án được duyệt cấp vốn nhưng nhiều năm sau, vốn vẫn nằm im vì chưa bàn giao được đất sạch, trong khi dự án khác nằm chờ vốn thì không còn nguồn để cấp.

Để giải quyết những điểm nghẽn này, Luật Đầu tư công ra đời năm 2019 với quy định rõ ràng và dứt khoát có thể mang lại tín hiệu tích cực để hóa giải "cục máu đông" tồn đọng vốn đầu tư công nhiều năm qua. Trong đó, một điểm đáng lưu tâm là thời gian chuyển nguồn vốn rút xuống chỉ còn 1 năm, thay vì 2 năm như trước.

Về câu chuyện chồng chéo quy định, việc rà soát để cắt giảm, chỉnh sửa quy định cần được đẩy mạnh hơn nữa. Thời gian qua, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã rà soát và tổng hợp được hàng chục vấn đề thiếu thống nhất, chồng chéo giữa các văn bản luật, trong đó có liên quan đến Luật Đầu tư 2014, Luật Xây dựng, Luật Đấu thầu... Sự thiếu thống nhất chủ yếu nằm ở việc không rõ thủ tục nào làm trước, thủ tục nào làm sau ở các nhóm vấn đề như điều kiện cấp phép, thẩm quyền cấp phép, hồ sơ xin cấp phép... thuộc cả lĩnh vực đầu tư thông thường lẫn đầu tư công. Rà soát thực tế cho thấy đòi hỏi chỉnh sửa nhiều bộ luật theo một hệ thống thống nhất, bên cạnh Luật Đầu tư đã được sửa một cách tích cực, là rất cấp bách.

Tuy vậy, những vấn đề nêu trên thực chất chỉ là bề mặt của điểm nghẽn giải ngân vốn đầu tư công và hoàn toàn có thể tháo gỡ được nếu quyết tâm. Vấn đề vướng mắc khó giải quyết hơn cả là câu chuyện "ngại làm", "ngại trách nhiệm", nhất là ở thời điểm trước Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng.

Đầu tư công hiện tồn tại những hạn chế chưa thể một sớm một chiều khắc phục được, trong khi đầu tư tư nhân đang thể hiện được năng lực tốt qua một số dự án hoàn thành nhanh chóng, chất lượng cao. Tạo điều kiện cho cơ chế đối tác công - tư vận hành tốt là giải pháp quan trọng để thúc đẩy các dự án hạ tầng, dự án quan trọng sớm được khởi công, hoàn thiện, tạo động lực cho nền kinh tế. Khi đầu tư công được thúc đẩy và giải ngân nhanh, không chỉ góp phần vào tăng trưởng, cải thiện bộ mặt hạ tầng, tạo tiền đề cho phát triển của tương lai mà còn là cơ hội cho doanh nghiệp thuộc tất cả các khối. Do đó, nếu cần, chúng ta hoàn toàn có thể chấp nhận thâm hụt ngân sách cao hơn mức dự kiến ít nhiều để phục vụ đầu tư.