Đại tướng Mai Chí Thọ - nhà lãnh đạo trọn đời vì nước, vì dân

Trong 71 năm hoạt động cách mạng, ông Mai Chí Thọ đã có hơn một nửa thời gian gắn bó máu thịt với Nam Bộ, với Đảng bộ và nhân dân Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định - TP HCM.

Những đóng góp xuất sắc

Tham gia cách mạng từ lúc 14 tuổi, năm 1939, khi 17 tuổi, Mai Chí Thọ được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương. Năm 1940, ông bị thực dân Pháp bắt, đưa đi giam cầm ở nhiều nhà tù, lâu nhất tại nhà tù Côn Đảo. Năm 1945, ra tù, ông lao vào cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp theo sự phân công của tổ chức Đảng. Trong những năm tháng đầy gian khổ, hy sinh của cuộc chiến đấu chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, ông luôn có mặt ở những nơi ác liệt, khó khăn, phức tạp nhất của chiến trường Nam Bộ và có những đóng góp xuất sắc.

Phân khu ủy Phân khu 1 họp tại Bưng Còng, Nam Bến Cát, Bình Dương, bàn kế hoạch Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968. Ông Mai Chí Thọ bìa phải. Ảnh: TƯ LIỆU

Khi làm Trưởng ty Công an Cần Thơ, rồi Mỹ Tho, ông đã đề xướng xây dựng lực lượng an ninh vũ trang, diệt ác trừ gian hết sức hiệu quả. Lúc làm Giám đốc Công an Miền Đông Nam Bộ, ông đã trực tiếp tổ chức và chỉ đạo hoạt động của mạng lưới điệp báo trong nội đô Sài Gòn. Bước vào cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, với cương vị phó ban, rồi trưởng ban nghiên cứu địch tình Xứ ủy, từ năm 1954 đến 1959, ông đã góp phần quan trọng để thiết lập nên bộ máy tình báo và đội ngũ liên lạc hoàn hảo, với những nhà tình báo chiến lược nổi tiếng hoạt động ngay giữa trung tâm đầu não của địch.

Khi Nghị quyết Trung ương 15 ra đời, với cương vị là Xứ ủy viên, ông được phân công phổ biến nghị quyết cho lực lượng võ trang của Xứ ủy ở Chiến khu Dương Minh Châu. Chính ông cùng các đồng chí chỉ huy ở đây đã đề xuất Xứ ủy đánh vào Tua Hai, Xứ ủy đồng ý và cử ông vào Ban Chỉ huy trận đánh với cương vị Bí thư Đảng ủy, giành thắng lợi ngày 26-1-1960.

Khi Mỹ tiến hành Chiến tranh cục bộ, mặc dù vừa đi dưỡng bệnh ở miền Bắc về, với cương vị Thường trực Khu ủy Sài Gòn - Gia Định, ông cùng bộ phận Thường trực trụ bám ngay tại Củ Chi, nơi mật độ phi pháo của địch dày đặc, để chỉ đạo lực lượng tại chỗ và hoạt động phối hợp của toàn khu, góp phần đánh bại hàng loạt cuộc hành quân càn quét khốc liệt của quân viễn chinh Mỹ, làm nên kỳ tích của chiến tranh nhân dân ở vùng "tam giác sắt" ngay sát vách Sài Gòn. Để chuẩn bị cho cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968, với cương vị Bí thư Phân khu 1, ông đã cùng tập thể lãnh đạo lên kế hoạch chi tiết, chuẩn bị vũ khí và hậu cần cho cuộc tổng công kích, sau đó trực tiếp làm Phó Chính ủy Mặt trận tiền phương Bắc do ông Trần Văn Trà làm Tư lệnh kiêm Chính ủy. Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 đã đánh bại ý chí xâm lược của Mỹ, buộc đế quốc Mỹ phải ngồi vào bàn đàm phán ở Paris.

Đưa TP HCM hồi sinh, đổi mới

Tháng 5-1974, với cương vị Bí thư Thành ủy Sài Gòn - Gia Định, ông Mai Chí Thọ trực tiếp ra báo cáo với trung ương về tình hình đô thị, nhận chỉ thị về việc chuẩn bị cho tổng tiến công vào Sài Gòn. Sau đó, ông đã cùng tập thể Thành ủy khẩn trương tổ chức lực lượng, tăng cường cán bộ cho nội thành. Trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, ông đã lãnh đạo, chỉ đạo góp phần tạo nên phong trào nhân dân nổi dậy giành quyền làm chủ, phối hợp chặt chẽ với các mũi tiến công quân sự, giải phóng thành phố nhanh chóng, gần như nguyên vẹn.

Ngay sau giải phóng, ông đảm nhiệm chức Phó Chủ tịch Ủy ban Quân quản Sài Gòn - Gia Định, sau đó làm Phó Bí thư Thành ủy, Phó Chủ tịch, Chủ tịch UBND thành phố, Phó Bí thư Thường trực, Bí thư Thành ủy TP HCM. Trong hơn 10 năm ấy, ông đã góp phần quan trọng cùng các đồng chí lãnh đạo địa phương giải quyết hàng loạt vấn đề cấp bách đặt ra với một thành phố sau giải phóng. Đó là nhanh chóng ổn định đời sống nhân dân, phục hồi sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, thương nghiệp; khắc phục tình trạng sản xuất đình trệ, phân phối lưu thông ách tắc; giữ gìn trật tự trị an... Trong hàng loạt vấn đề đó, với cương vị là người đứng đầu thành phố, ông đã thể hiện bản lĩnh chính trị vững vàng trước khó khăn, thách thức, bám sát thực tiễn của thành phố, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm về những quyết sách của mình. Cùng với các ông Nguyễn Văn Linh, Võ Văn Kiệt, ông đã có những đóng góp xứng đáng trong công cuộc đưa thành phố hồi sinh, đổi mới và tiến lên, góp phần vào công cuộc đổi mới toàn diện đất nước cả về lý luận và thực tiễn.

Đến khi nghỉ hưu, ông tiếp tục cống hiến, là người đi đầu và hết sức tâm đắc với công cuộc xóa đói, giảm nghèo; phát huy dân chủ và sức mạnh của nhân dân trong xây dựng và bảo vệ thành phố. Ông thật sự là một cán bộ mẫu mực về "cần kiệm, liêm chính, chí công, vô tư", được cán bộ, chiến sĩ và nhân dân kính trọng, tin yêu, quý mến. Đối với đồng bào, chiến sĩ Nam Bộ, với Sài Gòn - Chợ Lớn - Gia Định - TP HCM, ông thường được gọi bằng cái tên trìu mến, thân thương: Anh Năm Xuân, chú Năm Xuân. Khi ông được phong hàm đại tướng, người dân nơi đây gọi ông là "tướng con dân"! 

(Còn tiếp)

Kỳ tới: Người lãnh đạo chủ trương "xé rào"