Đi qua nỗi đau bom mìn

Tại Trung tâm Trưng bày hoạt động khắc phục hậu quả bom mìn của Dự án Renew (đóng tại TP Đông Hà, tỉnh Quảng Trị), Hồ Văn Lai thường giới thiệu với các học sinh đến tham quan: "Anh là Hồ Văn Lai, 31 tuổi, nạn nhân của bom mìn sau chiến tranh. Các em cứ nhìn tay, chân và mắt của anh đây là rõ. Bom mìn nó "cướp" đi hết rồi!".

Buổi sáng kinh hoàng

Một buổi sáng mùa hè năm 2000, nắng như dát vàng lên vùng cát thị trấn Cửa Việt, huyện Gio Linh. Lai lúc đó 10 tuổi, cùng 3 người em họ đi dọc triền cát gần nhà nhặt phế liệu để đổi kem.

Cả nhóm đang thoải bước thì nhìn thấy một vật kim loại hình tròn, gỉ sét, nằm lộ thiên trên cát. Lai vốn dạn dĩ nên tiến lại gần, nhặt lên ngó thử rồi bất ngờ gõ mạnh vật kia vào đá. Một tiếng nổ chát chúa vang lên, xóa tan sự tĩnh lặng vốn có nơi miền biển này. "Đó là bom bi sót lại sau chiến tranh, con à", sau này Lai nghe ba của anh nói về vật lạ kia như thế.

Cả người Lai nóng ran, mắt không nhìn thấy, chân lẫn tay như bị một khối nặng vô hình ghì lấy. "Nằm trên cát, tôi nghe tiếng bước chân ngày một gần hơn. Mùi tanh của máu, mùi thuốc súng cứ lờm lợm trong cổ họng. Rồi tôi nghe tiếng khóc, tiếng kêu gào thảng thốt của người thân bên tai. Lúc đó, người tôi nóng lắm, rát lắm, toàn thân nhói buốt. Tôi nhớ mọi người bế tôi lên xe máy để chở đến bệnh viện. Trên đường đi, tôi lịm đi lúc nào không hay" - Lai bồi hồi nhớ lại.

Vụ nổ bom bi năm ấy đã khiến 2 người em họ của Lai chết thương tâm, người em còn lại bị thương nhẹ. Riêng Lai bị cụt gần nửa cánh tay phải, tay trái bị bom "tiện" mất ngón cái. Chân phải của Lai "rụng" ngang gối, chân trái mất bàn chân. Những hạt bi sắt trong quả bom bi còn khiến mắt phải của Lai bị hỏng, mắt trái tổn thương thị lực chỉ còn 3/10. Trong vụ nổ này, sức khỏe của Lai bị tổn hại đến 86%.

"Sau 4 ngày mê man trong bệnh viện, tôi mới tỉnh lại. Âm thanh đầu tiên tôi nghe được là tiếng thở dài của ba và tiếng mẹ khóc nức nở. Sau này, khi lớn lên, tôi mới nghĩ vì bản thân thiếu hiểu biết về bom mìn nên mới khiến 2 người em thiệt mạng, còn mình thì mang thương tật suốt đời" - Lai ngậm ngùi nói.

Hồ Văn Lai kể lại câu chuyện của mình cho các em học sinh tại Trung tâm Trưng bày hoạt động khắc phục hậu quả bom mìn

Kể chuyện buồn để... vui

Hơn 4 tháng nằm viện và trải qua gần chục ca phẫu thuật, Hồ Văn Lai mới được xuất viện về nhà. Sau đó, dù thân thể không lành lặn, thường xuyên phải nghỉ học nhưng Lai đã nỗ lực vượt qua. Anh hoàn thành chương trình phổ thông rồi vào học tại Trường ĐH Bách khoa Đà Nẵng, chuyên ngành công nghệ thông tin. Tuy nhiên, học đến năm thứ 2, Lai đành ngậm ngùi rời giảng đường vì thị lực ngày càng yếu.

Năm 2015, Lai gặp anh Nguyễn Thanh Phú - cán bộ giáo dục nguy cơ bom mìn, vật nổ của Dự án Renew. Anh Phú ngỏ ý: "Lai có thể đứng trước các học sinh và chia sẻ lại câu chuyện tai nạn bom mìn của mình được không?". Không chần chừ, Lai nhận lời. Từ đó, anh đảm nhận vai trò tuyên truyền viên giáo dục nguy cơ bom mìn cho cộng đồng tại trung tâm với mức lương khoảng 4 triệu đồng/tháng.

Tại trung tâm, mỗi tuần có rất nhiều đoàn học sinh đến tham quan, tìm hiểu về nguy cơ bom mìn. Bên cạnh các nhân viên khác, Lai luôn có mặt và thu hút sự chú ý của học sinh bằng câu chuyện và thân thể không lành lặn của mình. Mỗi lần kể chuyện xong, Lai lại huơ huơ nửa cánh tay phải còn lại, dốc lời "ruột gan": "Các em hãy nhớ tránh xa bom mìn nhé! Nó vô cùng nguy hiểm bởi có thể gây chết người hoặc như bản thân anh đây".

Lai tâm sự rằng mỗi lần kể chuyện xong, anh cảm thấy rất vui dù nói... mỏi cả tay. "Tôi vui là vì các em nhận thức được tầm nguy hiểm của bom mìn mà tránh xa. Vui cũng bởi bản thân còn có ích cho cuộc đời này" - Lai bộc bạch.

Giờ đây, nơi triền cát vụ nổ bom bi năm xưa đã mọc lên những công sở, trường học. Dấu tích ngày xưa đã mất, giờ chỉ còn hình ảnh Lai chống nạng đi ngang qua mỗi ngày. Có lúc anh nán lại hồi lâu để nhắc bản thân phải nỗ lực nhiều hơn trong việc đẩy lùi nguy cơ tai nạn bom mìn. Anh mong mỗi vùng quê trên đất nước mình đều sạch đạn bom chiến tranh và không ai gặp tai nạn như anh nữa.

Anh Nguyễn Thanh Phú cho biết những năm qua, Lai không chỉ đến trung tâm để kể chuyện mà còn hỗ trợ, triển khai nhiều hoạt động truyền thông khác. Lai đã truyền đi thông điệp rằng anh hoàn toàn bình thường như bao người khác và có thể làm được những công việc giúp ích cho cộng đồng. Đến giờ, Lai đã trở thành một thành viên không thể tách rời trong hoạt động truyền thông về nguy cơ bom mìn của trung tâm. 

Kỳ tới: Những người thoát chết