Doanh nghiệp cần thêm động lực đổi mới, sáng tạo

Đổi mới - sáng tạo là phẩm chất truyền thống của đất và người TP HCM, từ quyết tâm và tầm nhìn của lãnh đạo cho tới tinh thần của người dân, trong đó có đội ngũ doanh nhân. Nhờ liên tục đổi mới và sáng tạo, TP HCM giữ vững vị thế là trung tâm kinh tế - văn hóa - giáo dục - khoa học và công nghệ dẫn đầu cả nước.

Đầu tư mạnh, chính sách phù hợp

Theo báo cáo của UBND TP HCM, đến cuối năm 2017, toàn TP có trên 350.000 doanh nghiệp (DN), đóng góp trung bình hằng năm khoảng 22% tổng sản phẩm quốc nội, 1/3 sản lượng công nghiệp, 1/3 tổng thu ngân sách và 1/4 tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Về cơ cấu ngành trong GRDP, khu vực dịch vụ chiếm tỉ trọng 58,26%, khu vực công nghiệp và xây dựng chiếm tỉ trọng 24,78%, khu vực nông nghiệp chiếm tỉ trọng 0,81%.

Ngân sách TP chi cho hoạt động khoa học và công nghệ giai đoạn 2016-2017 là 2.041.979 triệu đồng (khoảng 90 triệu USD), bằng 1,7% tổng chi của TP. TP đã sớm đầu tư, xây dựng hàng loạt trung tâm về khoa học và công nghệ như Khu Công nghệ cao, Khu Nông nghiệp công nghệ cao, Công viên Phần mềm Quang Trung, Trung tâm Công nghệ sinh học, Viện Khoa học Công nghệ tính toán...; 45 trường đại học và 30 trường cao đẳng, trên 125 phòng thí nghiệm và 270 tổ chức khoa học - công nghệ. So với cả nước, TP có nguồn nhân lực khoa học - công nghệ chiếm trên 25%, số DN đang hoạt động chiếm 50%, số lượng DN khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và DN khoa học - công nghệ lần lượt chiếm 42% và 15%.

Kết quả hoạt động đổi mới sáng tạo của TP HCM trong thời gian qua thể hiện thông qua chỉ số TFP (Total Factor Productivity - phản ánh sự tiến bộ của khoa học, kỹ thuật và công nghệ) luôn ở mức cao (năm 2015: 35,80%; năm 2016: 35,3%, năm 2017: 36,7%). Việc ứng dụng tiến bộ khoa học - công nghệ của các DN trên địa bàn TP thể hiện kết quả năng suất lao động ở mức tốt. Điển hình là 4 ngành công nghiệp trọng điểm có năng suất lao động năm 2016 bằng 1,3 lần năng suất lao động chung của DN, cao hơn 4,4% so với năm 2015; bằng 1,7 lần năng suất lao động xã hội TP và bằng 3,9 lần năng suất lao động xã hội cả nước.

Để đạt kết quả trên là nhờ hàng loạt chính sách, chương trình và kế hoạch của TP nhằm thúc đẩy hoạt động khoa học - công nghệ và đổi mới - sáng tạo thời gian qua và trong giai đoạn sắp đến, tới năm 2020.

Theo Sở Khoa học và Công nghệ TP, giai đoạn 2015-2020, sở tập trung tham mưu và triển khai các nhóm chính sách nhằm thúc đẩy hoạt động đổi mới - sáng tạo trên địa bàn TP bao gồm: Chính sách về cơ chế quản lý, tài chính cho khoa học - công nghệ; chính sách thu hút chuyên gia khoa học - công nghệ; chính sách đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực khoa học - công nghệ TP HCM; chính sách hỗ trợ phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới - sáng tạo TP HCM… Ngoài ra, từ năm 2016, TP đã ban hành các chương trình, kế hoạch hoạt động khoa học - công nghệ và đổi mới - sáng tạo của giai đoạn 2015-2020…

“Chợ phiên khởi nghiệp” là một trong nhiều hoạt động ý nghĩa khơi nguồn đổi mới - sáng tạo của Saigon Innovation Hub (SIHUB)(Ảnh do SIHUB cung cấp)

Hỗ trợ thiết thực

Giai đoạn 2016-2018, ngân sách của TP chi cho sự nghiệp khoa học - công nghệ là 1.546 tỉ đồng (chiếm tỉ trọng trung bình 49,46% trong tổng chi ngân sách TP cho khoa học - công nghệ), tăng trung bình 25%/năm.

Việc hỗ trợ các DN nhỏ và vừa đổi mới sáng tạo nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập quốc tế luôn có nhiều hoạt động sôi nổi và thiết thực. Về đào tạo cho DN: Đã đào tạo được 4.137 DN. Trong đó, số DN trong 4 ngành công nghiệp trọng điểm là 698; số DN trong các ngành khác là 3.439. Về tư vấn: Đã hỗ trợ tư vấn về năng suất chất lượng, sở hữu trí tuệ, đổi mới công nghệ, sử dụng quỹ khoa học - công nghệ, sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả, đổi mới sáng tạo... cho hơn 1.442 DN. Trong đó, số DN trong 4 ngành công nghiệp trọng điểm là 224; số DN trong các ngành khác là 1.218. Về hỗ trợ nghiên cứu phát triển, đổi mới công nghệ và sản phẩm: Đã hỗ trợ 179 dự án thuộc 4 ngành công nghiệp trọng yếu và quản lý năng lượng...

Một số kết quả hỗ trợ triển khai kết quả nghiên cứu phát triển và chuyển giao công nghệ phục vụ cho gia công, chế tạo các sản phẩm công nghiệp hỗ trợ nổi bật như: Công nghệ thiết kế ngược và tính toán tối ưu hóa khung xương xe buýt cho ngành ôtô (SAMCO Củ Chi); công nghệ chế tạo bộ giảm tốc và khóa cửa an toàn của thang máy, chuyển giao cho các DN sản xuất thang máy (Thiên Nam, Thiên Long); công nghệ chế tạo khuôn dập liên hoàn chi tiết kim loại trong ngành điện - điện tử, khuôn ép nhựa hai màu trong ngành nhựa kỹ thuật, khuôn ép nhựa trong ngành y tế (Điện Quang, Cát Thái, Duy Tân...); công nghệ thiết kế và chế tạo ốc vít, chi tiết nhựa cho ngành sản xuất trang thiết bị y tế (Bệnh viện Chấn thương Chỉnh hình, Nhà máy United Healthcare trong Khu Công nghệ cao).

Đáng chú ý, về hỗ trợ thực hiện đổi mới công nghệ: Đã thực hiện cho 61 dự án thông qua Chương trình kích cầu đầu tư của TP với tổng kinh phí đầu tư trên 7.506 tỉ đồng…

Sôi nổi khởi nghiệp sáng tạo

Trong giai đoạn 2016-2018, hoạt động hỗ trợ dự án khởi nghiệp sáng tạo đã kết nối 24 tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của cả nhà nước và tư nhân trên địa bàn TP với tổng mặt bằng hơn 22.000 m2. Hỗ trợ kết nối trực tiếp và gián tiếp 280 dự án khởi nghiệp để giúp phát triển ý tưởng kinh doanh. Triển khai Chương trình Hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo (Speedup). Kết nối 3.200 cá nhân và nhóm khởi nghiệp với nhà đầu tư, chuyên gia và tổ chức tư vấn; giới thiệu, quảng bá trên 300 sản phẩm khởi nghiệp cho cộng đồng; ký kết bản ghi nhớ với 15 tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp trên địa bàn; kết nối 24 tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới - sáng tạo của cả nhà nước và tư nhân trên địa bàn với cộng đồng khởi nghiệp và các thành phần của hệ sinh thái đổi mới - sáng tạo, trong đó trên 50% hình thành từ nguồn xã hội hóa.

Bên cạnh đó, TP đã xây dựng mạng lưới 145 chuyên gia tư vấn, cố vấn khởi nghiệp đổi mới - sáng tạo; kết nối với các quỹ đầu tư để hỗ trợ các dự án khởi nghiệp như: IDG, Dragon Capital, Spring... Đào tạo cộng đồng về đổi mới - sáng tạo và khởi nghiệp: Đào tạo đổi mới - sáng tạo và khởi nghiệp cho hơn 1.523 cá nhân và nhóm khởi nghiệp, 35 người cố vấn, 115 giảng viên của 15 trường đại học. Nâng cao năng lực về kiến thức tiền khởi nghiệp cho 2.300 sinh viên của hơn 35 trường đại học thông qua các buổi đào tạo, hội thảo và kết nối.

Sở Khoa học và Công nghệ TP là cơ quan chủ trì hầu hết các hoạt động hỗ trợ, đào tạo, tư vấn khởi nghiệp và đổi mới - sáng tạo cho doanh nhân. Chương trình hỗ trợ các DN nhỏ và vừa đổi mới - sáng tạo nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập kinh tế quốc tế của sở giai đoạn tới sẽ tiếp tục hỗ trợ DN nhỏ và vừa trong các ngành công nghiệp trọng điểm và công nghiệp hỗ trợ ứng dụng khoa học - công nghệ, đổi mới - sáng tạo nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và năng lực cạnh tranh; từng bước xây dựng và hoàn thiện hệ sinh thái khởi nghiệp để thu hút các quỹ đầu tư mạo hiểm, các công ty ươm tạo DN; xây dựng nền tảng văn hóa khởi nghiệp sáng tạo; thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa hoạt động khởi nghiệp đổi mới - sáng tạo của TP… 

___________

(*) Bài viết có sử dụng nhiều thông tin, số liệu từ kỷ yếu hội thảo "Khơi dậy và phát huy truyền thống năng động, sáng tạo để phát triển thành phố giai đoạn 2018-2020 và những năm tiếp theo", tổ chức ở TP HCM vào tháng 7-2018.