ĐỔI THAY TRÊN DÃY TRƯỜNG SƠN (*): Chân dung bản mẫu

Ngôi làng của 16 hộ dân với 60 nhân khẩu bản Vây 2, xã Tân Lập, huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị, tọa lạc bên con suối La La. Tuy cách biệt với thế giới văn minh nhưng họ không hề lạc hậu mà dám bước qua những tục lệ lỗi thời để trở thành "điểm sáng", "mô hình mẫu" trong việc kế hoạch hóa gia đình và bình đẳng giới.

Đông con là khổ

Như các bản làng khác dọc dãy Trường Sơn, người Vân Kiều ở bản Vây 2 thuần làm nông nghiệp, quanh năm cái cuốc, cái rựa dính chặt vào tay. Tưởng đâu như vậy sẽ nảy sinh suy nghĩ "đông con hơn nhiều của" rồi sinh con đẻ cái ào ào. Nhưng không, người dân bản Vây 2 cùng chung một ý nghĩ đông con là khổ. Vì thế, 13 năm qua ở đây không có đôi vợ chồng nào sinh đến đứa con thứ 3.

Trẻ em ở bản Vây 2 có cuộc sống tốt hơn các bản làng khác rất nhiều do tỉ suất sinh ít

Gia đình Trưởng bản Vây 2 Hồ Văn Thủy cũng không phải là một trường hợp ngoại lệ. Từ khi sinh đứa con thứ 2 vào 2 năm trước, vợ chồng ông Thủy bắt đầu tiến hành "kế hoạch hóa" gia đình.

Một đôi vợ chồng "kiểu mẫu" ở bản Vây 2

"Ở bản Vây 2 có 9 cặp vợ chồng trẻ nhưng ai cũng dừng lại ở đứa con thứ 2. Ngay bản thân tôi cũng vậy, sau khi sinh cháu thứ 2 vợ chồng tôi quyết định không sinh thêm nữa. Ít con, cuộc sống gia đình chúng tôi dễ thở hơn rất nhiều" - ông Thủy chia sẻ.

Theo Trưởng bản Thủy, bản Vây 2 được thành lập vào năm 1997, gồm 16 hộ dân ở các xã miền núi huyện Hướng Hóa, Đakrông của tỉnh Quảng Trị. 13 năm trước, 9 hộ dân ở bản Vây 2 ký cam kết "bản không sinh con thứ 3" và đến nay chưa có cặp vợ chồng nào làm "vỡ" kế hoạch. "Ai cũng ý thức sinh nhiều con là khổ nên không dám sinh nhiều. Ít con, mình chăm sóc chúng tốt hơn" - ông Thủy nói.

Chuyện gia đình đông anh em dẫn đến đói ăn, "đói" chữ đã ám ảnh anh Hồ Văn Niên (SN 1993, trú bản Vây 2). Gia đình anh Niên có đến 8 anh chị em và nghèo nhất bản. "Sinh con nhiều thì dễ nhưng đất đai thì không "sinh" ra được. Nghĩ thế, nên sau khi lập gia đình, tôi quyết tâm dừng lại ở đứa con thứ 2 và cho chúng ăn học đầy đủ để sau này không khổ như chúng tôi" - anh Niên quả quyết.

Đẻ ít, được thưởng nhiều

Trưởng bản Hồ Văn Thủy khoe vì dừng lại ở đứa con thứ 2 nên các hộ dân ở bản Vây 2 sống thong dong, ít áp lực. Hơn nữa, các cháu trong độ tuổi học hành đều được đến trường đầy đủ, không có cháu nào bỏ học.

Vì thực hiện đúng cam kết không sinh con thứ 3 mấy năm liên tiếp nên bản Vây 2 được UBND tỉnh, huyện thưởng hàng chục triệu đồng. "Đến thời điểm này, UBND huyện, tỉnh thưởng cho bản Vây 2 gần 60 triệu đồng vì không phá vỡ cam kết "bản không sinh con thứ 3". Chúng tôi sử dụng số tiền này để khoan giếng nước, mua bồn chứa nước phục vụ cuộc sống. Đẻ ít, không những đỡ áp lực cuộc sống mà còn được thưởng tiền nên ai cũng vui" - ông Thủy phấn khởi nói.

Chị Hồ Thị Hoa, Chi hội trưởng Chi hội Phụ nữ bản Vây 2, cho hay các cặp vợ chồng trẻ ở bản rất yêu thương, đùm bọc nhau. "Ở các bản làng khác, đàn ông họ giữ tiền, uống rượu cả ngày, trong khi phụ nữ phải cáng đáng nhiều việc nặng nhọc, rất thiệt thòi. Nhưng ở bản Vây 2 thì khác, những việc nặng nhọc đều do đàn ông làm, phụ nữ được thảnh thơi và được quyền cầm tiền quyết định chuyện chi tiêu trong gia đình" - Chị Hoa tự hào.

Ngoài chị Hoa, nhiều phụ nữ Vân Kiều ở bản Vây 2 còn khoe những ngày lễ của "phái yếu", họ chẳng cần đụng tay vào việc gì. "Những ngày lễ như 8-3, 20-10, tất cả đàn ông bản Vây 2 đều tự giác đi chợ, chăm con, vào bếp và rửa bát. Phụ nữ chỉ việc ăn mặc, trang điểm cho thật đẹp để tham gia tọa đàm, vui chơi ca hát" - một chị vui vẻ góp chuyện.

Theo bà Nguyễn Thị Liên, Chủ tịch Hội Phụ nữ xã Tân Lập, thời gian qua, xã đã phát động không sinh con thứ 3 ở 4 thôn, bản, nhưng trong đó chỉ có bản Vây 2 là không làm "vỡ" kế hoạch.

"Không những vậy, bản Vây 2 còn là điểm sáng trong việc thực hiện bình đẳng giới, mỗi cặp vợ chồng đều thương yêu, quý trọng nhau. Từ khi thành lập bản đến nay, tôi chưa nghe hay can thiệp một vụ vợ chồng xích mích, cãi vã hay đánh đập nhau ở đây" - bà Liên khẳng định.

Kỳ tới: Cuộc chiến giành "ma" làng