Lạm thu, căn bệnh mãn tính

Như chuyện phụ huynh học sinh Trường Tiểu học Chu Văn An (TP Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp) đang chia sẻ trên mạng xã hội danh sách các khoản thu của trường với dòng cuối: "…ta cần có 16.738.000 đồng", làm nóng dư luận mấy ngày qua. Chuyện Trường THCS Minh Tân (huyện Thủy Nguyên, TP Hải Phòng), khối lớp 9 lạm thu lên tới 20 khoản thu, với số tiền hơn 9,1 triệu đồng, buộc lãnh đạo huyện Thủy Nguyên phải đình chỉ chức vụ hiệu trưởng trường này trong 15 ngày…

Đó là những trường ở các tỉnh thành khác, chưa thấy các trường ở TP HCM bị phản ứng lạm thu, nhưng chắc chắn những cuộc họp phụ huynh chủ nhật tới sẽ có nhiều thông tin gây sốc.

Thực ra từ trước tới nay, cuộc họp phu huynh đầu tiên của năm học mới được mặc nhiên là cuộc họp thông báo các loại phí phải đóng, rất nhiều loại phí khác nhau! Đọc tên một số khoản phải đóng góp ở các trường mới thấy các hội cha mẹ học sinh (thực chất là ban giám hiệu trường) rất "sáng tạo" cách gọi tên, như: Quỹ chăm sóc cây xanh, quỹ đồng hành cùng bạn đến trường, quỹ khuyến học, quỹ lớp, quỹ vệ sinh, tiền đề, giấy kiểm tra, tiền sổ liên lạc điện tử, tiền lao công, bảo vệ, tiền học thêm, học nhóm…

Bị dư luận, phụ huynh kêu ca, trường lại đổ cho cái "hội thu tiền" - hội cha mẹ học sinh, là xong chuyện, như ông trưởng phòng giáo dục - đào tạo (GD-ĐT) TP Cao Lãnh đã đổ thừa cho hội cha mẹ học sinh Trường Tiểu học Chu Văn An.

Điều đáng nói là đầu năm học mới nào Bộ GD-ĐT cũng có chỉ đạo chống lạm thu rất nghiêm khắc, với nhiều biện pháp nhưng tình hình lạm thu vẫn tiếp diễn và càng biến tướng! Tại ngân sách giáo dục thấp? Vô lý, khi mà ngành giáo dục hưởng đến 20% GDP mỗi năm. Hay do các trường chạy theo thành tích, cần tiền để trang trải các hoạt động? Thực ra, hội cha mẹ học sinh, các hoạt động của lớp cũng cần có kinh phí để hoạt động nhưng không cần phải thu rất nhiều tiền như vậy.

Khái niệm "xã hội hóa giáo dục" từ lâu đã bị hiểu sai. Người dân sẵn sàng đóng góp cho giáo dục nhưng phải là những khoản đóng góp minh bạch, hợp lý và công khai.

Trong khi nhiều nước trên thế giới, ở bậc phổ thông, đa số được miễn học phí thì nước ta chủ trương phổ cập đến bậc THCS nhưng vẫn thu học phí và tăng học phí gần như hằng năm nhưng vẫn bắt phụ huynh đóng những khoản vô lý.

Với tình trạng lạm thu phức tạp như hiện nay, lạm thu đã như căn bệnh mãn tính, cứ hoành hành, bất chấp các loại "thuốc đặc trị". Nếu không có giải pháp căn bản, hợp lý thì việc chống lạm thu dù cố gắng đến mấy cũng chỉ là hình thức...