Mường Cang làm nông thôn mới

Mường Cang là một trong 12 đơn vị hành chính của huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu. Theo tiếng Thái "Cang" là "giữa", là trung tâm, bởi xung quanh Mường Cang có nhiều mường khác, như: Mường Kim, Mường Than, Mường Mít…

Dân phải thông

Tiếng là miền núi nhưng địa hình Mường Cang khá bằng phẳng, nguồn nước dồi dào bởi hệ thống sông suối phong phú. Xã có 20 thôn bản, hơn 1.260 hộ, phần lớn là người Thái (81%), còn lại là dân tộc Kinh và H’Mông.

Dân ở bản Mạ, xã Mường Cang trong một buổi tập trung dọn vệ sinh đường liên bản

Chúng tôi về Mường Cang vào những ngày nắng hanh hao, thi thoảng lất phất mưa rồi lại ráo ngay. Đường bê tông phẳng lì vào tận trung tâm xã, hai bên là cửa hàng tạp hóa, các cửa hiệu kinh doanh và nhiều ngôi nhà kiên cố.

Thấy chúng tôi, Phó Chủ tịch UBND xã Mường Cang Lường Văn Pạnh nhanh chóng rời đội văn nghệ, đón đoàn bằng nụ cười hồ hởi. Nhớ hồi tháng giêng năm kia, tôi về Mường Cang công tác, gặp Pạnh đang quần xắn móng lợn, nhễ nhại mồ hôi cùng bà con vác xi măng, trộn bê tông làm cầu Họng Lọng ở bản Nà Chẳm. Hôm đó, tôi nhớ Pạnh nói chắc như đinh đóng cột: "Không lâu nữa, Mường Cang sẽ hoàn thành đúng tiến độ chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM)".

Bấy giờ, tôi nhìn sâu vào mắt Pạnh - một trí thức trẻ ở tuổi 39, nhanh nhẹn, tháo vát, đầy nội lực. Và hôm nay, tôi tận mắt chứng kiến lời hứa đó. Vẫn tác phong nhanh nhẹn, hoạt bát, anh mời chúng tôi vào xem đội văn nghệ quần chúng của xã đang tập tiểu phẩm về chủ đề xây dựng NTM, nguyên mẫu trong kịch là câu chuyện vận động bà con hiến đất, góp công, xây cầu ở bản Nà Chẳm. Mỗi lần nhắc lại chuyện này, từ người già đến con trẻ ai cũng rõ mồn một.

Chuyện đã hơn một năm. Theo thiết kế, cầu sẽ chiếm vào một phần đất của dân mà một số hộ không muốn hiến đất, lại có ý kiến đòi đền bù, làm tiến độ triển khai NTM chùng xuống. Lường Văn Pạnh là dân của bản Nà Chẳm. Anh được lãnh đạo xã cử đi tham quan các địa phương trong và ngoài tỉnh học tập kinh nghiệm về làm NTM nhằm tiếp thu những cái hay, cái mới về áp dụng. Trở về, anh cùng trưởng bản và những người có uy tín trong dòng họ mở một cuộc họp bản đặc biệt. Anh trực tiếp giảng giải mục đích ý nghĩa của xây dựng NTM rồi cụ thể hóa hiệu quả lợi ích của cây cầu và con đường bê tông sẽ mang lại cho bà con. Đã bao đời người dân qua suối bằng cầu tre nên ước mơ có cây cầu kiên cố. Rồi chuyện khi lũ về trong đêm, sáng ra chẳng thấy cầu đâu, bà con lại rủ nhau đi lấy tre dựng cầu; nhiều người qua suối bằng bè chuối, săm ô tô, rồi cảnh ngập úng, lầy lội… Những chi tiết ấy được Pạnh khơi gợi để bà con suy ngẫm. Phương pháp tuyên truyền, giảng giải, thuyết phục gắn với lợi ích của bà con và lợi ích chung đã giúp bà con dần dần hiểu ra. Bây giờ thì cây cầu bản Nà Chẳm khang trang đã nối hai bờ suối Họng Lọng, như một minh chứng cho sự đoàn kết một lòng và sự thành công trong công tác dân vận.

Đường nông thôn mới ở Mường Cang

Sau hơn 3 năm từ ngày bắt đầu chuyện làm NTM, bây giờ Chủ tịch UBND xã Mường Cang Lìm Văn Tiến mới dám thở phào nhưng vẫn chưa khi nào hết âu lo. Anh trải lòng: "Năm 2014, Mường Cang là một trong hai xã của huyện Than Uyên được tỉnh chọn làm điểm chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM. Tôi rất lo, vì đó là chủ trương lớn của Đảng, rồi vì bao đời nay bà con vẫn ở vậy với lối sống cũ đã thành nếp nên muốn thay đổi thì không thể "một sớm một chiều".

Bây giờ, khi đã thành công, anh Lìm Văn Tiến rút ra bài học: "Điều cốt yếu nhất là bà con phải thông, phải hiểu. Muốn thế thì phải từ thực tế địa phương để tìm ra cách nào, phương pháp nào hiệu quả. Với Mường Cang thì các thành viên trong ban chỉ đạo thực hiện NTM phải chuẩn bị rất kỹ, tham khảo các địa phương đi trước; nghiên cứu thật rõ, thật chắc các nội dung khi triển khai, sao cho đúng ý Đảng và hợp lòng dân. Khi đã thống nhất cách làm và đề ra kế hoạch thực hiện, ban chỉ đạo họp các già làng, trưởng bản, những người có uy tín trong các dòng họ để tuyên truyền mục đích và ý nghĩa của việc xây dựng NTM. Dân cũng có người bàn lùi, cho rằng khó khăn, tốn kém; rồi nhiều hộ không muốn bỏ công, bỏ đất, đòi hỏi đền bù... Nhưng bằng sự nhiệt tình của cán bộ, biết lắng nghe ý kiến và giải thích cặn kẽ kết hợp phương pháp tuyên truyền, vận động nên dần dần bà con hiểu và đồng thuận".

Thay đổi từ trong nếp nghĩ

Bí thư Đảng ủy xã Lìm Văn Khơi không sao quên được khoảnh khắc cầm trên tay tấm bằng của tỉnh công nhận Mường Cang đạt chuẩn NTM vào tháng 11-2015, kèm theo phần thưởng 200 triệu đồng.

Hôm chúng tôi ghé thăm gia đình ông Lò Văn Sơi ở bản Cang Mường, trong căn nhà còn vương mùi sơn mới, ông cười: "Vui lắm! Đúng là chương trình mục tiêu quốc gia. Từ ngày bà con được đón bằng công nhận là xã đạt chuẩn NTM, dường như mọi thứ đã thay đổi. Thay đổi ngay từ trong nếp nghĩ, ngấm từng ngày vào mỗi người dân bằng việc làm và hành động cụ thể. Trước đây, rác thải cứ mặc sức bạ đâu vứt đó, chẳng có quy củ gì cả. Chuyện đó giờ không phải băn khoăn nữa rồi. Hễ có rác là các hộ tự thiêu hủy và mang bỏ đúng nơi quy định".

Bây giờ ở Mường Cang, mỗi thôn bản đều có một tổ thu gom rác thải, phân công hoạt động theo lịch hằng tháng rõ ràng.

Mường Cang cũng đang có 9/20 thôn bản được hưởng lợi từ dịch vụ chi trả môi trường rừng. Từ khi dân tham gia dịch vụ này thì công tác quản lý và bảo vệ rừng trở nên chặt chẽ hơn. Ông Hờ A Chùa, trưởng bản Huổi Hằm, chia sẻ: "Hằng ngày, bản cử người canh gác ở cửa rừng. Dân trong bản muốn vào rừng lấy củi thì phải báo trưởng bản. Trưởng bản sẽ ghi vào sổ theo dõi và báo cáo tổ bảo lâm của xã. Do làm tốt công tác quản lý, tuyên truyền nên rừng Huổi Hằm luôn được bảo vệ nghiêm ngặt".

Duy trì không dễ

Theo anh Lìm Văn Tiến, đạt được mục tiêu NTM đã khó nhưng để giữ vững và duy trì các tiêu chí cũng không dễ. Vì trong 19 tiêu chí xây dựng NTM thì việc giữ vững và phát huy hiệu quả một số tiêu chí về cơ sở vật chất như giao thông, thủy lợi, trường học là tương đối thuận lợi. Riêng những tiêu chí mềm như thu nhập, môi trường, an ninh, trật tự xã hội, tỉ lệ hộ nghèo thì khó vì ranh giới giữa đạt và không đạt rất mong manh. Ví như việc hoàn thành tiêu chí 19 về an ninh trật tự là không khó, nhưng để giữ vững là không dễ. "Chỉ cần trên địa bàn xảy ra một vụ tai nạn giao thông, gây rối trật tự xã hội thì coi như năm đó xã không duy trì được tiêu chí 19" - ông Tiến băn khoăn.

Chúng tôi chia tay Mường Cang trên con đường bê tông nội đồng trải dài tít tắp. Đó là con đường nối cánh đồng Nà Cáy với các thôn bản. Màu xanh ngút ngát bao trùm - màu đặc trưng của những thửa ruộng khi lúa đương thì con gái. Trên cái nền thăm thẳm ấy, tôi phóng tầm mắt, hít hà vị quê gần gũi. Bà con ríu rít trên đồng, tiếng nước theo mương về ruộng. Xa xa, thấp thoáng những đàn trâu no cỏ. Đâu đó, cất lên giữa không trung một tiếng "nghé ọ" của chú nghé mải chơi, lỡ trớn xa đàn. Một bức tranh thanh bình về cuộc sống xứ Mường.

CÁC ĐƠN VỊ ĐỒNG HÀNH: