Sai phạm tại dự án gang thép THÁI NGUYÊN: Bộ Công Thương làm trái thẩm quyền

Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ (TTCP), gói thầu EPC (thiết kế, cung cấp thiết bị, xây dựng và lắp đặt) số 01 thuộc dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 - Công ty CP Gang thép Thái Nguyên (TISCO) do Công ty Tập đoàn Xây lắp luyện kim Trung Quốc (MCC) thực hiện với giá trị xấp xỉ 161 triệu USD. Nhưng sau đó phần C đã được tách ra, giao lại cho nhà thầu phụ là Tổng Công ty Xây dựng công nghiệp Việt Nam (VINAINCON).

Bán thầu trái quy định

Cơ quan thanh tra cho biết tháng 4-2009, lãnh đạo TISCO đã ký văn bản mời VINAINCON để thảo luận về phần C của hợp đồng, định giá trị tăng thêm để báo cáo lên cấp có thẩm quyền xin ý kiến chỉ đạo. VINAINCON đã lập dự toán chi phí phát sinh tăng phần C báo cáo TISCO, không có căn cứ. Trong khi đó, TISCO không thẩm định mà sử dụng số liệu chi phí phát sinh phần C hơn 15,5 triệu USD do VINAINCON lập để trình các bộ, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. TTCP đánh giá việc làm này của TISCO là thiếu trách nhiệm. Giá trị phần C theo hợp đồng EPC số 01 là hơn 42,9 triệu USD. Tuy nhiên, sau đó đã được điều chỉnh tăng lên hơn 58,5 triệu USD (tương đương 1.041 tỉ đồng).

Tháng 9-2009, TISCO, MCC đã ký hợp đồng thầu phụ với VINAINCON để thực hiện phần C với giá tạm tính là gần 43 triệu USD (tương đương khoảng hơn 764,1 tỉ đồng), thời gian thực hiện là 21 tháng. Theo TTCP, việc ký hợp đồng giao cho VINAINCON thực hiện phần C và thanh toán phần C theo giá điều chỉnh là hành vi cố ý làm trái quy định của pháp luật về đầu tư, không đúng nội dung hợp đồng EPC.

Dù đã được rót vốn hàng ngàn tỉ đồng nhưng dự án mở rộng Nhà máy Gang thép Thái Nguyên đã dừng thi công từ năm 2013Ảnh: Hoài Dương

Đáng chú ý, VINAINCON đã không thực hiện các cam kết theo hợp đồng mà ký 40 hợp đồng giao việc và khoán nhân công với 29 nhà thầu khác (28 nhà thầu Việt Nam và 1 nhà thầu Trung Quốc) với giá trị hơn 505,1 tỉ đồng. Cơ quan thanh tra phát hiện doanh nghiệp này bán thầu cho các nhà thầu khác có thu phí quản lý từ 5-10 tỉ đồng. Qua kiểm tra 3 nhà thầu, TTCP phát hiện VINAINCON hưởng phí quản lý hơn 3,6 tỉ đồng trái quy định. Trong khi đó, VINAINCON không bố trí nhân lực để thực hiện các hạng mục đã ký kết. Hành vi của doanh nghiệp này bị kết luận là bán thầu hưởng phí trái quy định, không thực hiện trách nhiệm nhà thầu phụ. Toàn bộ hồ sơ, tài liệu về sai phạm của VINAINCON đã được TTCP chuyển sang Bộ Công an.

Xác định trách nhiệm các cá nhân liên quan

Việc VINAINCON được tham gia thực hiện phần C của hợp đồng có sự "giới thiệu" của Bộ Công Thương bằng văn bản. Bộ này gửi Tổng Công ty Thép Việt Nam (VNS) và TISCO nêu rõ VINAINCON là doanh nghiệp thuộc bộ, có năng lực và bề dày kinh nghiệm trong lĩnh vực thi công xây lắp các công trình công nghiệp. "Bộ Công Thương đề nghị VNS, TISCO xem xét, chấp thuận để VINAINCON được đảm nhận toàn bộ phần công việc xây lắp của gói thầu EPC" - văn bản của Bộ Công Thương nêu rõ.

Theo TTCP, việc Bộ Công Thương có văn bản giới thiệu nêu trên là không đúng thẩm quyền được giao, vi phạm quy định của pháp luật về đầu tư, vi phạm hợp đồng EPC số 01. Cũng liên quan đến việc thực hiện phần C của dự án, tháng 8-2009 Văn phòng Chính phủ có văn bản thông báo ý kiến của Phó Thủ tướng trong đó có nội dung VNS làm việc với nhà thầu MCC về việc chọn VINAINCON làm nhà thầu phụ. Cơ quan thanh tra kết luận việc thông báo VNS làm việc với nhà thầu MCC về việc chọn VINAINCON là không đúng thẩm quyền vì việc lựa chọn nhà thầu phụ thuộc thẩm quyền, trách nhiệm của MCC.

Để xảy ra các khuyết điểm, vi phạm nêu trên, Thanh tra Chính phủ khẳng định trách nhiệm thuộc về lãnh đạo Bộ Công Thương; VNS; TISCO và tổng giám đốc, phó tổng giám đốc VINAINCON và các cá nhân có liên quan.