TÁI DIỄN THẤT THU PHÍ ĐẬU ÔTÔ: Không để chậm khắc phục khi đã thấy rõ bất cập

Sở Giao thông Vận tải (GTVT) TP HCM thừa nhận đã thấy rõ hàng loạt nguyên nhân dẫn đến mức thu ở các tuyến đường tổ chức cho ôtô đậu có thu phí không đạt như dự kiến. Trong đó, chủ yếu do nhiều vấn đề xuất phát từ nhân viên thu phí.

Do cả công nghệ lẫn con người

Theo Sở GTVT, trong các công tác tại hiện trường, lực lượng hướng dẫn, giám sát thu phí thiếu nhiệt tình, chưa chặt chẽ. Chưa kể, lực lượng này thường xuyên vắng mặt hoặc chỉ làm việc theo giờ hành chính, trong khi thời gian tổ chức thu phí kéo dài từ 6 giờ đến 24 giờ. Đây là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng mức thu không tương ứng số lượt xe đậu theo thống kê. Kế đến là sự hạn chế của công nghệ, cụ thể là việc thanh toán chưa đa dạng, chủ yếu qua tin nhắn SMS tới đầu số 1008 và Viettel Pay, không có hình thức khác. Nói cách khác, chỉ những người sử dụng mạng Viettel mới có thể tới đỗ xe ở những địa điểm đang tổ chức. Chưa kể, công nghệ thu phí hiện cũng chưa hoàn chỉnh, các thiết bị, phần mềm do Viettel cung cấp nhiều thời điểm lỗi mạng, chậm kết nối và gây khó khi cài đặt ứng dụng My Parking. Thậm chí một số trường hợp bị trừ phí trên ứng dụng nhưng vẫn không đặt được chỗ đậu xe.

Bãi giữ ôtô có thu phí ở đường Thủ Khoa Huân (quận 1) đang chịu tình trạng thất thoát phí vì ngoài hạn chế về công nghệ thì còn đối diện với tình trạng “khó chịu” của các chủ nhà mặt tiền

Cũng theo Sở GTVT, tình trạng thất thu phí đậu ôtô còn phát sinh từ một số nguyên nhân khác như TP chưa sắp xếp việc đỗ xe trên lòng đường, vẫn tồn tại song song các tuyến có thu phí và tuyến cho đỗ xe nhưng không thu phí. Trong khi những tuyến đường này gần nhau, dẫn đến nhiều người có khuynh hướng tập trung tới các tuyến không thu phí với mật độ dày hơn so với trước thời điểm triển khai đề án. Bên cạnh đó, Sở GTVT cũng cho rằng ý thức của nhiều người chưa cao khi đỗ xe, không chấp hành việc nộp phí. Theo số liệu thống kê trên hệ thống của tháng 5-2019, ghi nhận khoảng trên 15.000 trường hợp không đóng phí, trong đó nhiều phương tiện tái diễn thường xuyên và liên tục.

Một vấn đề bất cập khác được Sở GTVT dẫn chứng như các quy định về xử phạt trong lĩnh vực thu phí đang khó triển khai. Cụ thể là lực lượng thực hiện chức năng hướng dẫn, giám sát thu phí tại hiện trường như thanh niên xung phong (TNXP) hiện không có thẩm quyền xử phạt người không nộp phí mà thuộc về các đơn vị khác. Tuy nhiên, những người có thẩm quyền lại không có mặt ngay để xử phạt hoặc khi có mặt thì người vi phạm đã rời đi.

Loay hoay tìm giải pháp

Nguyên nhân đã thấy rõ từ lâu, việc khắc phục đang diễn ra thế nào? Theo Sở GTVT TP HCM, sở này đang xây dựng quy trình xử lý vi phạm hành chính với các hành vi như dừng, đỗ sai quy định và đỗ vào ô nhưng không đóng phí hoặc đóng không đủ phí giữa các đơn vị liên quan. Trong đó có đề cập cụ thể trách nhiệm của lực lượng tại hiện trường, vai trò địa phương trong công tác phối hợp xử lý. "Đồng thời, thông tin về xe vi phạm mà tài xế không chấp hành sẽ được tổng hợp, công bố và chuyển qua các cơ quan, đơn vị đăng kiểm để phối hợp xử lý. Quy trình này Sở GTVT dự kiến sẽ tổng hợp và ban hành trước ngày 20-10" - đại diện Sở GTVT nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, Sở GTVT cũng cho biết sẽ đa dạng các hình thức thanh toán, cụ thể như kết nối và sử dụng các loại ví điện tử vào ứng dụng MyParking. Đồng thời, mở rộng các nhà mạng như MobiFone, VinaPhone, Vietnamobile, Gmobile..., để thuê bao của những mạng này có thể thanh toán phí qua đầu số 1008.

Trong khi đó, để thuận tiện và hiệu quả trong việc thu phí như đối với hộ dân có mặt tiền tại các bãi đỗ, Sở GTVT cũng cho rằng vẫn đang nghiên cứu, có thể áp dụng thu tháng đối với những hộ này. "Ngoài ra, Sở GTVT sẽ điều chỉnh, tăng thêm một tuyến đường tổ chức thu phí sử dụng tạm thời lòng đường để đỗ xe, giảm dần các tuyến đường đỗ xe không thu phí" - đại diện Sở GTVT cho biết.

Hiện Sở GTVT chưa nhận chỉ đạo liên quan đến việc tổ chức đấu thầu lựa chọn đơn vị cung cấp giải pháp công nghệ quản lý đỗ xe và thu phí. Vì vậy, trong thời gian chưa triển khai việc này, sở đang kiến nghị UBND TP ủy quyền cho sở đặt hàng phía TNXP thực hiện dịch vụ thu hộ phí từ nguồn kinh phí chi thường xuyên. Lý do bởi công ty này là đơn vị duy nhất liên kết với Viettel - đơn vị cung cấp giải pháp công nghệ đang áp dụng.

Phải gấp rút giải quyết!

TS Nguyễn Hữu Nguyên, Hội Quy hoạch và Phát triển đô thị Việt Nam, đánh giá việc áp dụng công nghệ thu phí là giải pháp khắc phục những hạn chế của hình thức thủ công, tăng sự minh bạch và mang lại nguồn thu cho ngân sách TP là chủ trương đúng. Bởi theo ông, hình thức thu phí ôtô tự động đã được rất nhiều nước áp dụng và đạt hiệu quả gần như tuyệt đối khi họ có nền tảng công nghệ cao.

Theo TS Nguyễn Hữu Nguyên, nói vậy để thấy nếu nền tảng công nghệ chưa cao thì phải làm sao cho cao. Điển hình, tại các bãi đỗ xe ở nước ngoài, họ thường bố trí trụ chắn dọc đường và những vị trí được đậu xe, tài xế có nhu cầu chỉ cần quẹt thẻ nhận dạng đăng ký đậu với thời gian cụ thể. Trường hợp vi phạm hệ thống sẽ cảnh báo và có lực lượng tới xử lý với chế tài rõ ràng. "Tại TP HCM, trình độ công nghệ và sự hạn chế của lực lượng thu phí tại hiện trường chưa được như vậy nên những bất cập trên là khó tránh khỏi. Do đó, nếu đã thấy rõ bất cập thì cần phải bắt tay vào khắc phục ngay những lỗ hổng" - TS Nguyên nhấn mạnh.

Một số chuyên gia giao thông khác cũng cho rằng nguồn thu quá ít so với tính toán ban đầu, không phải không có xe tới đậu mà do những tồn tại trong công tác thu phí, cách tổ chức nhân sự. Theo đó, có ý kiến đề nghị nên tư nhân hóa các điểm giữ xe, tức tổ chức đấu thầu để một hoặc nhiều đơn vị thực hiện, sau đó chia lại doanh thu cho TP. Khi thực hiện, TP chỉ cần kiểm soát mức giá, lưu lượng xe ra vào... Bởi theo họ, giải pháp này ngoài việc vừa có thể thu phí vừa không phải trả lương nhân sự như hiện nay.