Thất thoát giảm lại đòi tăng giá nước?

Năm 2008, tỉ lệ thất thoát nước ở TP HCM lên đến 42,5% khiến lãnh đạo TP đau đầu vì người dân phải gánh phần thất thoát này thông qua giá nước. Đến đầu năm 2018, tỉ lệ thất thoát nước được kéo giảm còn 26%, người dân chưa kịp mừng thì Tổng Công ty Cấp nước Sài Gòn (SAWACO) lại đề nghị tăng giá nước.

Khó hiểu!

Cầm hóa đơn tiền nước hơn 300.000 đồng, anh Trần Văn Toàn (ngụ phường Linh Trung, quận Thủ Đức, TP HCM) thắc mắc 10 năm qua năm nào ngành cấp nước cũng thông tin về việc tỉ lệ thất thoát được kéo giảm. Nước thất thoát giảm có nghĩa là ngành nước thu hồi được lượng nước đó và bán cho người dân, có thêm lợi nhuận. "Như vậy, lẽ ra giá nước phải giảm chứ sao lại tăng khi thu nhập người dân tăng không đáng kể" - anh Toàn lập luận và cho rằng rất có thể vì là ngành kinh doanh "độc quyền" nên nhà cung cấp muốn tính kiểu nào cũng được!

Tương tự, chị Nguyễn Thị Bình (ngụ quận Tân Phú) khá bức xúc khi thấy lượng nước thất thoát được kéo giảm đến gần nửa mà ngành cấp nước lại đòi tăng giá. "Giá nước hiện tại đã tính luôn 42,5% lượng nước bị trôi dưới lòng đất. Nay lượng nước thất thoát giảm thì rõ ràng phải giảm giá chứ sao lại tăng? Phải chăng đơn vị cung cấp nước đang mập mờ cách tính giá?" - chị Bình đặt câu hỏi.

Trong khi đó, theo ông Cao Thanh Bình, Phó trưởng Ban Kinh tế - Ngân sách HĐND TP, TP đã bỏ nhiều kinh phí đầu tư cho giảm thất thoát nước nhưng tỉ lệ thất thoát nước vẫn ở mức cao. Khi đó, phần thất thoát này tính vào giá nước nên chưa thuyết phục được người dân. Ông Bình cho rằng cần phải xác định tỉ lệ thất thoát nước theo từng khu vực để quy trách nhiệm. "Chúng ta có thể thông cảm cho những khu vực nào có tỉ lệ thất thoát cao do lịch sử để lại như đường ống cũ thì có thể tính vào giá nước. Còn những khu vực mới phát triển mạng lưới mà tỉ lệ thất thoát nước vẫn cao thì lỗi do năng lực quản lý của SAWACO và không được tính vào giá nước" - ông Bình đề xuất.

Lãnh đạo SAWACO lý giải việc đưa tỉ lệ thất thoát nước vào giá tiêu thụ nước sạch là thực hiện theo quy định nhà nước cần "tính đúng, tính đủ". Lý giải về việc thất thoát nước vẫn chưa giảm theo kỳ vọng, bà Dương Hồng Phương, Chánh văn phòng SAWACO, cho biết do đặc thù nước sạch được chuyển tải bằng đường ống ngầm một quãng đường dài từ nhà máy sản xuất đến từng khách hàng nên trên quãng đường dài, địa bàn rộng lớn, một phần nước sạch bị hao hụt là điều không thể tránh khỏi.

Nước sạch bị thất thoát do các sự cố bể đường ống vẫn được tính vào giá nước. Trong ảnh: Khắc phục sự cố vỡ ống nước trên đường Lê Lợi (quận 1) vào tháng 6-2017

"Nước thu hồi không đủ bù tiền đầu tư"

Nói về việc thất thoát nước giảm từ 42,5% xuống còn 26% nhưng SAWACO vẫn muốn tăng giá, bà Phương cho rằng ngoài việc phải bỏ tiền ra để thay thế, cải tạo nhiều tuyến ống cũ mục, SAWACO còn đối diện với áp lực phải mở rộng mạng lưới cũng như phải gắn thêm nhiều đồng hồ nước để bảo đảm 100% hộ dân TP được cung cấp nước sạch.

Đặc biệt, để thực hiện mục tiêu 100% hộ dân được cung cấp nước sạch theo Nghị quyết số 35 của HĐND TP, SAWACO đã đầu tư phát triển mới 2.211 km đường ống với tổng vốn đã thực hiện là 3.781,6 tỉ đồng. Để duy trì tỉ lệ 100% hộ dân được cấp nước sạch đến năm 2020, ngành cấp nước TP phải cần đến 9.687 tỉ đồng để tiếp tục đầu tư phát triển mới 1.248 km đường và cải tạo 414 km đường ống cũ… Tuy nhiên hiện nay, rất nhiều tuyến ống cấp nước bị ảnh hưởng bởi các dự án thoát nước chống ngập, dự án nâng cấp và mở rộng đường cần phải di dời. Do đã tập trung mọi nguồn lực để phát triển mạng lưới cấp nước gắn mới đồng hồ cho người dân nên Sawaco không có khả năng chịu thêm chi phí quá lớn cho việc di dời tuyến ống bị ảnh hưởng. Nói chung, tỉ lệ thất thoát nước càng giảm sâu, đòi hỏi càng phải có nguồn lực lớn hơn và nỗ lực cao hơn với các hoạt động chuyên sâu về kỹ thuật công nghệ. "Điều đáng nói là hiện nay, lượng nước thu hồi được do giảm thất thoát nước chưa đủ bù đắp cho chi phí đầu tư giảm thất thoát nước phải bỏ ra như đã nêu trên" - bà Phương phân tích.

Cuối cùng, theo lập luận của SAWACO, giá nước hiện hành được ban hành cho giai đoạn năm 2009-2013 đã lỗi thời nên cần phải điều chỉnh cho phù hợp với tình hình kinh tế - xã hội hiện nay. Mặt khác, việc tăng giá nước còn để bảo đảm an toàn cấp nước, bảo đảm 100% hộ dân được cung cấp nước sạch, bù đắp các chi phí đầu vào đang phát sinh tăng hằng năm như: năng lượng, hóa chất, nguyên vật liệu, dụng cụ. "Mặt khác, tăng giá nước còn để có chi phí đầu tư giảm thất thoát nước nhanh hơn, sớm hơn so với quy hoạch. Theo lộ trình giảm thất thoát nước thì đến năm 2020 sẽ còn 23% và cần đến khoảng 7.348 tỉ đồng để thực hiện" - SAWACO viện dẫn.