Tổng Công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam thao túng các trạm dừng nghỉ

Kiểm soát viên Tổng Công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) Trương Việt Đông đã gửi văn bản đến Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) chỉ rõ VEC đã ưu ái các nhà đầu tư đến mức khó tin.

Chỉ định thầu cho cả công ty con

Trong Văn bản số 1603/VEC-KVS về việc xã hội hóa các trạm dừng nghỉ trên các tuyến đường cao tốc, dự án do VEC làm chủ đầu tư, kiểm soát viên Trương Việt Đông nêu rõ 8 trạm dừng nghỉ của VEC không qua đấu thầu.

Cụ thể, với dự án cao tốc Nội Bài - Lào Cai, có 5 trạm dừng nghỉ gồm: Trạm dừng nghỉ Km22+900 giá trị hợp đồng giai đoạn 1 là 113 tỉ đồng, thời gian hoàn vốn tạm xác định là 21 năm; do Công ty TNHH Phước An trúng thầu.

Tuyến đường cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi, do VEC làm chủ đầu tư, sử dụng chưa lâu đã hư hỏng, phải sửa chữa Ảnh: TRẦN THƯỜNG

Trạm dừng nghỉ Km57+500 giá trị hợp đồng giai đoạn 1 là 19 tỉ đồng, thời gian hoàn vốn 28 năm; do Công ty TNHH Tuấn Tú - Phú Thọ trúng thầu. Trạm dừng nghỉ Km117+500 giá trị hợp đồng là 39,5 tỉ đồng, thời gian hoàn vốn là 18 năm; Công ty CP Phú Thịnh - Phú Thọ trúng thầu.

Trạm dừng nghỉ Km171+500 bên trái tuyến chiều Lào Cai - Hà Nội, đơn vị trúng thầu là Công ty Vietbus, giá trị hợp đồng 27 tỉ đồng, thời gian hoàn vốn 18 năm. Trạm dừng nghỉ Km171+500 bên phải tuyến chiều Hà Nội - Lào Cai, đơn vị trúng thầu là Công ty VECS (công ty con của VEC), giá trị hợp đồng 24,7 tỉ đồng, thời gian hoàn vốn là 18 năm. Trạm dừng nghỉ Km236+940 giá trị hợp đồng khoảng 147,4 tỉ đồng; Công ty TNHH Đầu tư dịch vụ Long Hải trúng thầu.

Với dự án cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình, Trạm dừng nghỉ Km227 giá trị hợp đồng giai đoạn 1 là 62 tỉ đồng; Công ty CP Đầu tư dịch vụ thương mại Tân Thịnh trúng thầu. Với dự án cao tốc TP HCM - Long Thành - Dầu Giây, Trạm dừng nghỉ Km41+100 có giá trị trúng thầu 225 tỉ đồng; Công ty CP Phát triển đầu tư Thái Sơn trúng thầu.

Lựa chọn nhà đầu tư theo quy trình ngược

Năm 2007, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 1202/QĐ-TTg về việc thí điểm một số cơ chế, chính sách áp dụng cho các dự án đầu tư khai thác đường bộ cao tốc do VEC làm chủ đầu tư, có "Giao cho VEC khai thác các dịch vụ dọc tuyến đường do đơn vị làm chủ đầu tư…, hiệu quả thu được (nếu có) từ khai thác các trạm dừng nghỉ sẽ được tính vào hiệu quả đầu tư của dự án".

Theo ông Trương Việt Đông, các trạm dừng nghỉ đều đã được đầu tư san lấp hạ tầng, đường nối từ đường chính, đường địa phương vào trạm dừng nghỉ, bãi đỗ xe, lát vỉa hè, hàng rào bằng nguồn vốn của VEC. "Tuy nhiên, trong phương án tài chính và hợp đồng kinh tế giữa VEC và nhà đầu tư chưa tính toán phân chia lợi nhuận thu được từ việc kinh doanh trạm dịch vụ cho VEC để tăng hiệu quả đầu tư của dự án đường cao tốc là không hợp lý" - báo cáo nêu.

Trạm dừng nghỉ tại Km 57 trên đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai Ảnh: INTERNET

Theo báo cáo, năm 2012, Bộ GTVT đã có Văn bản 9570/BGTVT-KHĐT chấp thuận chủ trương cho phép VEC được kêu gọi các nhà đầu tư thứ cấp tham gia đầu tư một số công trình, hạng mục phụ trợ phục vụ quản lý, khai thác tại các dự án do VEC làm chủ đầu tư. Trong đó, VEC xây dựng phương án đầu tư cụ thể cho từng dự án, HĐTV của VEC chịu trách nhiệm quyết định các vấn đề thuộc thẩm quyền và báo cáo Bộ GTVT các vấn đề vượt thẩm quyền. Tuy nhiên, tất cả các trạm dừng nghỉ trên các tuyến đường cao tốc đều không được VEC xây dựng phương án đầu tư cụ thể cho từng dự án mà đã lựa chọn nhà đầu tư là không đúng với hướng dẫn của văn bản 9570/BGTVT-KHĐT.

Như vậy, việc lựa chọn nhà đầu tư làm theo quy trình ngược. Nhà đầu tư tự lập phương án thiết kế, dự toán, tính toán phương án tài chính của dự án trình VEC xem xét, đàm phán ký hợp đồng.

"Tổng mức đầu tư cho các công việc cần xã hội hóa tại các trạm dừng nghỉ không được VEC phê duyệt để quản lý chi phí; không có kế hoạch đấu thầu, dự toán giá gói thầu, hồ sơ yêu cầu và chấm thầu; không tổ chức công khai kêu gọi nhà đầu tư tham gia hợp tác đầu tư trạm dừng nghỉ trên đường cao tốc (đăng báo mời nhà đầu tư); không tổ chức lựa chọn nhà đầu tư theo quy định của Luật Đấu thầu" - báo cáo chỉ rõ.

Hơn nữa, VEC không quản lý được chi phí đầu vào, không thẩm định lại thiết kế, dự toán, không có quy định chặt chẽ, đầy đủ về việc thẩm tra phê duyệt quyết toán phần chi phí đầu tư thực hiện này để làm cơ sở tính toán lại phương án tài chính, thời gian hoàn vốn cho nhà đầu tư và lợi nhuận của VEC.

Kiến nghị Bộ GTVT nhiều lần

Theo ông Trương Việt Đông, tất cả tồn tại trên có thể khiến tổng vốn đầu tư của các trạm dịch vụ trên tuyến đường cao tốc chưa phù hợp. Vốn đầu tư các trạm dịch vụ đều dựa trên đề xuất của nhà đầu tư nên có chi phí lớn dẫn đến thời gian hoàn vốn bị kéo dài, VEC không có lợi nhuận, không làm tăng hiệu quả kinh tế của dự án đường cao tốc.

Mặc dù trước đó, kiểm soát viên đã có văn bản nêu những tồn tại ở các trạm dịch vụ trên các tuyến cao tốc nhưng VEC đã không thực hiện để bảo đảm tính minh bạch, khách quan và hiệu quả đầu tư. Do vậy, tại Văn bản 1603/VEC-KVS, kiểm soát viên Trương Việt Đông tiếp tục kiến nghị Bộ GTVT tăng cường kiểm tra việc xã hội hóa các trạm dịch vụ trên các tuyến cao tốc do VEC làm chủ đầu tư. Chỉ đạo VEC thực hiện xã hội hóa theo đúng quy định của nhà nước về xây dựng cơ bản.

Ngày 28-4-2017, kiểm soát viên Trương Việt Đông tiếp tục có báo cáo số 1369/VEC-KSV gửi Bộ GTVT về tình hình xã hội hóa các trạm dịch vụ trên các tuyến đường cao tốc do VEC quản lý, cùng với những nội dung tương tự như bản báo cáo tại Văn bản 1603/VEC-KVS, thậm chí còn xuất hiện nhiều sai phạm hơn. Cụ thể, tại một số trạm dừng nghỉ có hiện tượng một số phương tiện đi qua điểm mở bên trong trạm dịch vụ để đi ra quốc lộ, tỉnh lộ, dẫn tới có thể gây thất thoát tiền thu phí của VEC.