Xe dù, trá hình sắp hết đất sống

Thời gian qua, tình trạng xe dù, bến cóc, xe hợp đồng trá hình tồn tại dai dẳng. Mỗi ngày có hàng ngàn chuyến xe hợp đồng trá hình tổ chức đón, trả khách, thu tiền như tuyến cố định. Những nhà xe này sử dụng nhiều hình thức để gom khách lẻ rồi lập thành danh sách cụ thể nhằm hợp thức hóa, giả mạo hợp đồng tour du lịch qua mặt lực lượng chức năng.

Xe hợp đồng tăng chóng mặt

Ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ôtô Việt Nam, cho biết những năm gần đây, số lượng xe vận tải hành khách hoạt động theo hình thức hợp đồng tăng nhanh chóng. Trước kia, số lượng xe chỉ chiếm khoảng 10% thì nay chiếm tới 60% trong tổng số loại hình vận tải hành khách đường bộ.

Theo ông Quyền, kinh doanh vận tải hành khách hợp đồng theo Nghị định 86/2014 được quy định khá đơn giản, chỉ là sự thỏa thuận giữa đơn vị kinh doanh vận tải và người thuê. Các đơn vị kinh doanh vận tải được đón, trả khách tại các điểm đã ghi trong hợp đồng; khi vận chuyển hành khách, tài xế mang theo hợp đồng vận chuyển, danh sách hành khách.

Theo Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ôtô Việt Nam, xe Limousine trá hình dưới 10 chỗ bắt đầu phát sinh từ khi Nghị định 86 cho phép các xe hợp đồng dưới 10 chỗ không phải đăng ký danh sách hành khách và điểm đón, trả khách với Sở Giao thông Vận tải (GTVT) trước khi thực hiện hợp đồng.

"Hàng loạt xe 16 chỗ thông thường sau khi được cải hoán thành 9-10 chỗ, gắn biển xe hợp đồng như là một lá "bùa hộ mệnh", thoải mái đón, trả khách như xe tuyến cố định" - ông Quyền nêu thực trạng.

Còn ông Khuất Việt Hùng, Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, nhấn mạnh vấn đề quan trọng nhất là làm sao để không còn bất hợp lý trong cạnh tranh giá dịch vụ. Để kiểm soát xe hợp đồng phải kiểm soát được số lượng khách trên mỗi chuyến xe sẽ thu được đủ thuế. Ngoài ra, phải thay đổi Luật Giá hay sửa đổi Luật Giao thông đường bộ, yêu cầu xe hợp đồng (kể cả xe dưới 9 chỗ) phải kê khai giá cước vận tải. Xe hợp đồng chất lượng tốt hơn thì giá phải cao hơn và cần kê khai để có khung giá cụ thể. Giá thỏa thuận theo hợp đồng phải đưa vào một khung giá dịch vụ cụ thể. Phải quản lý được từng khách và quản lý được hợp đồng vận chuyển.

Phải quản chặt

Điểm mới đáng chú ý được bổ sung cả đối với xe hợp đồng và xe du lịch trong Nghị định 10/2020 là trong thời gian 1 tháng, mỗi xe không được thực hiện quá 30% tổng số chuyến của xe đó có điểm đầu và điểm cuối trùng lặp. Phạm vi trùng lặp được tính tại một địa điểm hoặc nhiều địa điểm nằm trên cùng một tuyến đường, hẻm trong đô thị.

Cùng với đó, Nghị định 10/2020 bổ sung hàng loạt điểm mới khác để quản xe hợp đồng như: Hợp đồng vận chuyển phải được đàm phán và ký kết trước khi thực hiện vận chuyển. Chỉ được ký hợp đồng vận chuyển với người thuê vận tải có nhu cầu thuê cả chuyến xe. Chỉ được đón, trả khách theo đúng địa điểm trong hợp đồng vận chuyển đã ký kết. Không được gom khách, đón khách ngoài danh sách đính kèm theo hợp đồng. Không được xác nhận đặt chỗ cho từng hành khách đi xe. Không được bán vé hoặc thu tiền đối với từng hành khách đi xe dưới mọi hình thức. Không được đón, trả khách thường xuyên lặp đi lặp lại hằng ngày tại trụ sở chính, trụ sở chi nhánh, văn phòng đại diện hoặc tại một địa điểm cố định do đơn vị kinh doanh vận tải thuê, hợp tác kinh doanh.

Ngăn trốn thuế

Vụ trưởng Vụ Vận tải (Bộ GTVT) Trần Bảo Ngọc cho biết điểm mới của Nghị định 10/2020 tập trung vào 2 nội dung: Tạo khung pháp lý ứng dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực vận tải; siết chặt hơn hoạt động vận tải, đặc biệt ngăn chặn tình trạng xe dù, bến cóc.

Theo đó, Nghị định 10/2020 quy định thiết lập cơ sở hạ tầng dùng chung dữ liệu giữa các bộ, ngành. Dữ liệu quản lý kinh doanh vận tải sẽ được kết nối, chia sẻ với Bộ Công an để phục vụ xử phạt; với cơ quan thuế để quản lý nghĩa vụ thuế.

Ông Khuất Việt Hùng cho rằng để giải quyết tình trạng xe dù, bến cóc, phải có một app (phần mềm ứng dụng) quản lý kinh doanh vận tải được kết nối với thiết bị giám sát hành trình của Tổng cục Đường bộ để kiểm soát từng hành khách và quản lý giá hợp đồng vận chuyển. Trong đó, quy định bắt buộc doanh nghiệp phải khai vào phần mềm nội dung hợp đồng vận chuyển rồi thông báo về Sở GTVT trước khi xe khởi hành.

"Phần mềm này cũng quản lý được chi phí vận tải cho mỗi chuyến xe do doanh nghiệp tự kê khai và nhà nước sẽ hậu kiểm. Với điều kiện công nghệ như hiện nay, hoàn toàn có thể kiểm soát được việc kê khai giá của từng loại xe" - ông Hùng phân tích.

Ở góc độ là doanh nghiệp vận tải, ông Khúc Hữu Thanh Hải, Giám đốc Công ty CP Vận tải Thương mại và Dịch vụ Đất Cảng, cho rằng khi không trốn được thuế thì doanh nghiệp không muốn hoạt động lách luật và không còn xe hợp đồng trá hình; "xe dù, bến cóc" sẽ giảm.