Cứ trước 20 âm lịch, mẹ và chị hai mua củ kiệu tươi về cắt lá, ngâm nước tro ba ngày. Sau đó vớt ra, xả nước, ngâm với phèn ba ngày nữa rồi xả nước, ngâm thạch cao thêm ba ngày. Công đoạn tiếp theo là cắt rễ và phơi cho kiệu khô héo.
Trong khi chị hai tôi lo tìm hũ, keo thủy tinh rửa sạch sẽ, xếp từng miếng kiệu thẳng hàng thì mẹ tôi nấu dấm đường để nguội đổ vào.
Củ cải trắng cũng được mẹ và chị gọt vỏ, cắt từng khúc nhỏ, phơi khô. Đợi miếng củ cải khô héo, mẹ tôi nấu nước mắm với đường, cho vào các keo củ cải để sẵn. Thường mẹ nấu nước mắm đường pha thêm chút nước, dậm thêm tí muối để khi “thành phẩm”, hỗn hợp trên không thành “nước màu”.
Quây quần làm củ kiệu ngày Tết. Ảnh: Internet
Gia đình tôi hay được biếu đủ loại bánh mứt nhưng chị hai tôi luôn giành làm mứt dừa cho nhà ăn riêng. Chị hai với chị tư tìm mua những trái dừa rám, bào ruột ra từng miếng mỏng, trộn với đường. Chờ đường thấm vào dừa mới bắc chảo lớn lên bếp than, sên cho đến khi tạo thành lớp áo đường bọc ngoài miếng dừa.
Ăn mứt dừa nhà làm lúc nào tôi cũng thấy mềm, ngọt, ngon hơn nhiều so với mứt dừa được biếu. Mẹ tôi để ở nhà một ít, còn lại mang cho trẻ em nghèo trong xóm.
Rồi một ngày của thập niên 1970, chị hai tôi bị liệt, ba tôi qua đời, gia đình tôi dọn đi nơi khác, đất nước còn khó khăn, các cháu tôi thậm chí không có cả mứt dừa để ăn. Tôi nhớ hoài cảnh chị hai nằm liệt trên giường, còn mẹ tôi năn nỉ những người có chút đỉnh tiền trong xóm mua kiệu để mẹ làm.
Mẹ ngồi còng lưng cắt từng lá củ kiệu từ sáng đến tận chiều tối được hai chục đồng. Cầm tờ giấy bạc, mẹ sung sướng mua gạo cho các cháu. Biết tôi thích uống cà phê và chính mẹ cũng ghiền cà phê nên mẹ đưa tôi năm mươi xu để mua một ly cà phê bắp bình dân trong xóm.
Có người nhờ làm mứt dừa. Mẹ cũng làm, xong, người ta cho lại một ít để các cháu tôi có chút hương vị ngày tết.
Rồi các cháu lớn lên, có việc làm tốt, gia cảnh khấm khá hơn, nhà tôi mua củ kiệu, củ cải mặn làm sẵn cho đỡ tốn công. Còn bánh mứt thì ê hề quà tặng biếu. Vả lại, chị hai tôi đã qua đời, mẹ già yếu, không còn ai “chủ trì” làm những món cổ truyền ngày Tết nữa.
Mứt dừa phải sên bằng lò than lửa riu riu. Ảnh: Internet
Tôi không thích ăn củ kiệu, thi thoảng mới ăn miếng củ cải mặn với bánh tét. Vậy mà mỗi lần ăn là mỗi lần nhận ra củ cải của mẹ tôi làm đậm đà hơn củ cải mua ở siêu thị nhiều lắm.
Tôi chợt tiếc làm sao những ngày tháng cũ, nhớ lại cảnh mẹ và các chị tíu tít đi lựa kiệu tươi ngon, “na” từng giỏ củ cải về, lùng sục mua cho được dừa rám… rồi xúm xít người gọt, người cắt vui vẻ làm sao.
Những lúc đó, tôi thường bị cấm vào bếp vì hay làm vướng tay quẩn chân các chị, hết làm đổ chén nước đường đến làm bể tô nước mắm. Đã vậy, tính tôi ưa hỏi lung tung như: “Nước đường có khét không chị?”, “Mứt dừa có cháy không?”… Thế là tôi bị đuổi ra rìa, đành ngồi chờ mứt dừa sên xong, tỏa mùi thơm ngào ngạt là… lén vào bếp “bốc lủm”.
Sau này nhớ quá, tôi gợi ý chị tư làm mứt dừa nhưng chị bảo sên đường bằng lò than lửa riu riu mới được, bếp ga hay làm mứt dừa khét hết.
Đôi khi, sự phát triển xã hội làm mất đi những sinh hoạt, thói quen cũng như những cảm xúc khó quên của ngày xưa xa lắm!
và quét mã QR
Bình luận (0)