Trung Quốc đổi chiến lược với Mỹ?

Bắc Kinh ngày 12-10 tuyên bố sẽ có các biện pháp đáp trả Washington nếu Tổng thống Mỹ Donald Trump thực hiện lời đe dọa áp mức thuế mới 100% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.

Người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc cho rằng việc sử dụng những lời đe dọa về thuế quan cao không phải là cách đúng đắn để đối thoại với nước này. "Nếu Mỹ vẫn kiên quyết hành động đơn phương, Trung Quốc sẽ kiên định thực hiện các biện pháp tương ứng để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình" - người phát ngôn này nhấn mạnh.

Ông Donald Trump đưa ra lời đe dọa nói trên sau khi Trung Quốc công bố một loạt quy định hạn chế xuất khẩu các khoáng sản đất hiếm. Đáp lại, Bộ Thương mại Trung Quốc khẳng định các quy định mới về đất hiếm này là "hợp pháp", đồng thời cáo buộc Mỹ khiến căng thẳng gia tăng khi công bố một loạt biện pháp hạn chế mới nhằm vào Bắc Kinh. 

Không lâu sau khi hai nước khép lại vòng đàm phán thương mại ở Tây Ban Nha hồi tháng 9, theo đài CNN, Mỹ đã đưa thêm nhiều công ty Trung Quốc vào danh sách kiểm soát xuất khẩu, đồng thời áp dụng khoản phí cảng đặc biệt đối với tàu nước này.

Các quy định mới về đất hiếm mà Bắc Kinh công bố hôm 9-10 bao gồm việc mở rộng danh mục các loại khoáng sản bị hạn chế và tăng cường kiểm soát đối với công nghệ sản xuất cũng như việc sử dụng chúng ở nước ngoài, trong đó có lĩnh vực quân sự và sản xuất chất bán dẫn. Theo AP, quy định mới còn yêu cầu các công ty nước ngoài phải xin phép Bắc Kinh trước khi xuất khẩu bất kỳ sản phẩm nào sử dụng đất hiếm từ Trung Quốc, dù được sản xuất ở đâu.

Bước đi trên được dự báo sẽ gây sức ép lớn lên các ngành công nghiệp và chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu vốn phụ thuộc vào các khoáng sản này để sản xuất nhiều loại sản phẩm, từ động cơ máy bay, hệ thống radar, xe điện cho đến các thiết bị điện tử như máy tính xách tay, điện thoại...

Một ngày sau đó, Tổng thống Donald Trump đã chỉ trích Trung Quốc đang "giữ cả thế giới làm con tin" bằng cách hạn chế quyền tiếp cận các kim loại và nam châm đất hiếm. Ngoài mức thuế 100% có hiệu lực từ ngày 1-11, nhà lãnh đạo Mỹ còn đe dọa sẽ áp đặt các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với thứ mà ông gọi là "phần mềm quan trọng" nhưng không nói rõ đó là gì.

Giới phân tích cho rằng các biện pháp của Bắc Kinh về cơ bản giống với những hạn chế mà Washington đã áp đặt suốt nhiều năm qua đối với lĩnh vực chip. Theo đó, giới hạn việc xuất khẩu chip hoặc thiết bị sản xuất chip sang Trung Quốc dù chúng được sản xuất ở Mỹ hay nước khác nhưng sử dụng công nghệ của Mỹ.

Bộ Thương mại Trung Quốc cũng cho rằng phản ứng của Washington đối với các quy định mới về đất hiếm cho thấy "tiêu chuẩn kép" của Mỹ. Bắc Kinh từ lâu chỉ trích Washington vì ngăn cấm các công ty ở nước thứ ba bán chip cho Trung Quốc nếu những chip đó được sản xuất bằng công nghệ của Mỹ. Giờ đây, theo đài CNN, động thái mới nhất của Trung Quốc cho thấy nước này đang thay đổi chiến lược bằng cách áp dụng cách làm tương tự.

Căng thẳng leo thang đang đe dọa phá vỡ những tiến triển mà Mỹ và Trung Quốc đã đạt được trong các cuộc đàm phán thương mại suốt nhiều tháng qua. Giới đầu tư và các ngành công nghiệp không khỏi lo ngại về nguy cơ tái diễn cuộc chiến thuế quan ăn miếng trả miếng khi thuế nhập khẩu đối với hàng hóa Trung Quốc và Mỹ lần lượt tăng lên 145% và 120%. Căng thẳng mới còn khiến diễn biến đàm phán sắp tới giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới trở nên khó đoán và bấp bênh hơn.

Trước mắt, một số chuyên gia nhận định việc Trung Quốc quyết định không đáp trả ngay lập tức đòn thuế quan mới của ông Donald Trump có thể cho thấy Bắc Kinh vẫn để ngỏ khả năng hai bên nối lại đàm phán nhằm hạ nhiệt tình hình.