Ngày 20-11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội (QH) dành một ngày để thảo luận ở hội trường về dự án Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi); dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi); dự thảo Nghị quyết của QH về những cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện Nghị quyết 71/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo (GD-ĐT).
Phụ cấp ưu đãi cao hơn cho giáo viên vùng khó khăn
Theo dự thảo Nghị quyết của QH về những cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện Nghị quyết 71/2025 của Bộ Chính trị, nhà nước sẽ thực hiện chính sách ưu đãi vượt trội đối với giáo viên và nhân viên cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông. Trong đó, phụ cấp ưu đãi nghề tối thiểu 70% cho giáo viên, 30% cho nhân viên và 100% cho giáo viên ở vùng đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo.
Tham gia thảo luận, đại biểu (ĐB) Phạm Hùng Thắng (đoàn Ninh Bình) đồng tình với chính sách nâng phụ cấp cho nhà giáo nhưng nêu băn khoăn khi so sánh với cơ chế áp dụng cho nhân lực y tế. Theo ông, nhân viên tại trạm y tế xã và y tế dự phòng hiện được hưởng phụ cấp ưu đãi nghề 100% ở nhiều khu vực miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và địa bàn khó khăn. Trong khi đó, giáo viên chỉ đạt mức 100% khi làm việc ở vùng "đặc biệt khó khăn"; còn tại vùng khó khăn, phụ cấp lại tương đương nơi phát triển.
Ông Thắng cho rằng quy định trên chưa tương xứng, chưa công bằng và chưa thể hiện tính vượt trội. Vì vậy, ông đề nghị nâng phụ cấp cho giáo viên mầm non, phổ thông công lập đang công tác tại vùng khó khăn được hưởng mức phụ cấp ưu đãi nghề tương xứng; nếu không được mức 100% thì cũng cao hơn mức 70% để tránh thiệt thòi cho đối tượng này.
ĐB Thắng cũng chỉ ra bất cập khi phụ cấp ưu đãi 30% dành cho nhân viên trường học lại áp dụng đồng loạt ở tất cả vùng, không có sự phân biệt giữa địa bàn phát triển và vùng khó khăn. "Cơ quan soạn thảo cần tiếp tục nghiên cứu để có quy định phụ cấp ưu đãi cao hơn cho giáo viên công tác tại cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông công lập ở các vùng khó khăn và đặc biệt khó khăn so với vùng có điều kiện kinh tế - xã hội phát triển" - ông đề nghị.
Đại biểu Phạm Hùng Thắng (đoàn Ninh Bình) phát biểu tại buổi thảo luận. Ảnh: PHẠM THẮNG
Từng là một nhà giáo, ĐB Hoàng Văn Cường (Hà Nội - nguyên Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân) cho biết ông thực sự xúc động và ấm lòng khi đọc dòng đầu tiên trong quan điểm chỉ đạo của Nghị quyết 71. Nghị quyết không chỉ khẳng định lại GD-ĐT là quốc sách hàng đầu mà còn quyết định đến tương lai dân tộc. Ông cũng vui mừng khi người thầy được quan tâm thực sự bằng chế độ, chính sách cụ thể. Điều đó được cụ thể hóa trong các cơ chế, chính sách mà Đảng, Nhà nước đã ban hành và chuẩn bị ban hành.
"Tôi thật sự vui mừng cho sự nghiệp giáo dục nước nhà, khi người thầy được quan tâm bằng chế độ, chính sách cụ thể, chứ không chỉ dừng ở việc tôn vinh bằng lời nói" - ĐB Cường bày tỏ.
Ông Cường nhấn mạnh dạy học là một nghề rất đặc biệt, bởi người thầy phải luôn giữ gìn bản thân, thanh danh để làm gương cho người học. Theo ông, việc tăng chế độ đãi ngộ đối với giáo viên chỉ là một phần đầu tư nhỏ của xã hội nhưng hàng trăm, hàng ngàn người học sẽ hưởng lợi, mang lại hiệu quả xã hội rất cao.
"Khi đã được quan tâm hơn thì yêu cầu của xã hội đối với người thầy cũng cao hơn và giám sát của xã hội với việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ của giáo viên cũng phải chặt chẽ, sâu sắc hơn. Cơ chế đó giúp hình thành được đội ngũ nhà giáo chuẩn mực, là nhân tố quyết định sự thành công của nền giáo dục nước nhà" - ĐB Cường bày tỏ.
Băn khoăn về quy định 1 bộ sách giáo khoa
Về việc sử dụng 1 bộ sách giáo khoa (SGK) thống nhất toàn quốc từ năm học 2027-2028; hoàn thành việc cung cấp miễn phí SGK cho học sinh trong năm 2030 và các địa phương đủ điều kiện được thực hiện sớm từ năm học 2026-2027, ĐB Hoàng Văn Cường cho rằng Bộ GD-ĐT không nên viết riêng 1 bộ SGK.
Theo ông Cường, điều đó dễ dẫn đến tất cả đều dạy theo sách, học theo sách, thi theo sách, quay trở lại cách "học vẹt" để thi điểm cao; không khuyến khích tư duy, làm triệt tiêu sáng tạo mà đáng ra cần khuyến khích từ nhóm tuổi học sinh phổ thông. Trong bối cảnh thế giới đang biến chuyển từng ngày, những thành tựu khoa học kỹ thuật và các tiến bộ xã hội diễn ra hằng ngày, nếu cứ phải dạy theo sách, học theo sách mà Bộ GD-ĐT đã viết và cung cấp thì sẽ không thể theo kịp những thông tin, tiến bộ mới; nhà trường sẽ dạy những điều lạc hậu so với xã hội.
Nêu ý kiến về việc tuyển dụng và điều động giáo viên các cấp học phổ thông, ĐB Cường đề nghị giao Sở GD-ĐT tổ chức một kỳ thi tuyển chung cho tất cả các trường có nhu cầu ở địa phương. Kỳ thi thống nhất sẽ tạo một thước đo chung cho mọi ứng viên, giúp các trường tuyển đủ số lượng giáo viên theo thứ tự điểm từ cao xuống thấp. Ứng viên không trúng tuyển trường này có thể đăng ký sang trường khác bằng chính kết quả thi của mình. Bên cạnh đó, nên giao Sở GD-ĐT có thẩm quyền điều động giáo viên...
Dù đồng tình việc sử dụng 1 bộ SGK nhưng ĐB Nguyễn Anh Trí (Hà Nội) nêu quan điểm để dùng thống nhất trong toàn quốc hiệu quả, cần phải có 1 bộ đúng nghĩa "giáo khoa" thật tốt, thật chuẩn mực, không có lỗi, hiện đại nhưng gần gũi, chứa đựng văn hóa Việt Nam, thấm đẫm đạo đức con người Việt Nam. Cần có một ban biên soạn SGK giỏi, tâm huyết và trách nhiệm. Điều này rất cần thiết cũng phải được quy định ngay trong Luật Giáo dục, như Hội đồng Thẩm định SGK.
Theo ĐB Trịnh Thị Tú Anh (Lâm Đồng), cùng với việc miễn phí SGK, cần quy định rõ để kiểm soát việc lạm dụng sách bài tập và sách tham khảo đi kèm. "Trong thực tế, nhiều nơi đã xuất hiện tình trạng SGK được miễn phí nhưng học sinh phải mua thêm số lượng lớn các loại sách bài tập, nâng cao, tham khảo có nội dung tương đồng" - ĐB Anh nêu thực trạng.
ĐB Nguyễn Tâm Hùng (TP HCM) đề nghị Chính phủ từ năm học 2026-2027 cung cấp miễn phí, không thu tiền SGK đối với học sinh các cấp để thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với nền giáo dục. ĐB Hùng cho biết giáo viên phổ thông hiện nay chịu sức ép lớn từ các khoản thu, chi ngoài học phí của nhà trường. Ông đề nghị bổ sung quy định bắt buộc công khai 100% khoản thu dịch vụ giáo dục, kể cả dịch vụ hỗ trợ, nhằm bảo đảm giáo viên không bị đặt vào thế phải thu tiền thay cho nhà trường.
Trong khi đó, ĐB Lý Anh Thư (An Giang) cũng cho rằng cần có cơ chế kiểm soát chặt chẽ về học phí, các khoản thu khác để tránh tình trạng lạm thu...
Xây dựng cơ sở giáo dục nghề nghiệp trọng điểm
ĐB Nguyễn Hoàng Bảo Trân (TP HCM) đề nghị bổ sung điều mới về "cơ sở giáo dục nghề nghiệp trọng điểm vùng và quốc gia" nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo.
Thực tiễn cho thấy mạng lưới cơ sở giáo dục nghề nghiệp hiện nay phân tán, chất lượng không đồng đều, thiếu những "đầu tàu" làm nhiệm vụ dẫn dắt tiêu chuẩn chương trình và mô hình đào tạo. Trong khi đó, nhiều quốc gia đã thành công nhờ mô hình trường nghề trọng điểm.
Ở Việt Nam, Trường Cao đẳng Công nghệ cao Hà Nội, Trường Cao đẳng Lý Tự Trọng TP HCM, Trường Cao đẳng Công nghệ Quốc tế Lilama 2... là những cơ sở được đầu tư trọng điểm. Các trường này đã đào tạo hàng ngàn nhân lực thực hành chất lượng cao, liên kết trực tiếp với các doanh nghiệp FDI trong các ngành cơ khí chính xác, robot, tự động hóa. Tuy nhiên, mô hình này mới hình thành tự phát, thiếu khung pháp lý và chưa được luật hóa để nhân rộng.
Xem xét kỹ lưỡng việc duy trì mô hình đại học vùng
Thảo luận về dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), ĐB Lê Thị Thanh Lam (TP Cần Thơ) cho hay mô hình đại học vùng trở thành một cấp trung gian giữa Bộ GD-ĐT và các trường thành viên, vừa làm chủ quản vừa làm đơn vị sự nghiệp khiến cơ chế trách nhiệm bị phân tán, quyền tự chủ của trường thành viên cũng bị hạn chế.
"Như vậy là không phù hợp với tinh thần Nghị quyết 71 - yêu cầu giảm đầu mối, đẩy mạnh phân cấp và xóa bỏ cấp trung gian, để bảo đảm quản trị thống nhất, hiệu quả" - ĐB Lam nhận xét. ĐB này kiến nghị cần nghiên cứu bỏ quy định đại học vùng hay tái cấu trúc mô hình đại học vùng trong hệ thống cơ sở giáo dục đại học.
ĐB Nguyễn Văn Thi (Bắc Ninh) nhìn nhận các đại học vùng hiện trở thành cấp trung gian hành chính. Thay vì tinh gọn bộ máy thì đại học vùng lại làm tăng tầng quản lý giữa Bộ GD-ĐT và các trường, xuất hiện đầu mối phụ, kéo dài thủ tục, phân tán trách nhiệm. Điều này cũng đi ngược với tinh thần Nghị quyết 71.
và quét mã QR
Bình luận (0)