Duyên vợ chồng và văn chương Việt - Ý

"Giờ thì tôi hiểu ra, khó khăn còn là một thứ xúc tác để những bông hoa trong khu vườn tình người nở rộ. Thăng trầm, vinh nhục… tất cả đều đã trải, đều đã vô thường, thay đổi và chỉ có hằng số Elena là còn ở lại. Nàng luôn ở bên tôi. Lúc nào cũng ở bên tôi. Dù có khi chúng tôi cách xa nhau hơn 10.000 km"…

Đó là những dòng nhà văn - dịch giả Trương Văn Dân viết về người vợ của mình, nữ nhà văn người Ý Elena Pucillo Trương trong tập truyện ngắn và tùy bút "Milano Sài Gòn đang về hay sang?"(NXB Tổng hợp TP HCM, 2018). Ông trân trọng tình yêu lớn lao của bà: "Là người luôn chấp nhận hy sinh, Elena yêu tôi bằng một tình yêu mãnh liệt. Tình yêu ấy như hai trái tim nằm giữa lằn ranh, vừa hòa vừa nhập, thách thức mọi khác biệt của hai nền văn hóa"…

Trong buổi giao lưu tại Đường Sách TP HCM vào sáng 9-11, cùng với tập truyện của Trương Văn Dân, tập "Vàng trên biển đá đen" của Elena Pucillo Trương (NXB Tổng hợp TP HCM, 2018) cũng được giới thiệu, giúp người yêu văn chương hiểu thêm về tình yêu lớn lao của đôi vợ chồng Việt - Ý. Tình yêu giúp họ nên đôi sau bao chướng ngại trùng trùng. Tình yêu nâng cánh họ trên bước đường văn chương, thăng hoa và lắng đọng cùng những trang viết.

Nhà văn Trương Văn Dân sinh ra tại Bình Định, du học ngành hóa và công nghệ dược tại Ý, sau đó đã nên duyên vợ chồng cùng TS Elena Pucillo Trương (Đại học Milano - Ý). Hơn 10 năm qua, hai người trở về Việt Nam sinh sống. Hôn nhân của họ càng trở nên bền chặt khi họ có chung tình yêu dành cho văn chương.

"Vàng trên biển đá đen" gồm 14 truyện ngắn và 11 tạp bút. Phần lớn những câu chuyện gắn với Việt Nam, từ Tây Bắc (Vàng trên biển đá đen), Hà Nội (Một đêm huyền diệu; Hà Nội, nét đẹp bí ẩn) đến Quảng Ninh (Trên đỉnh núi thiêng), Vũng Tàu (Bình minh vàng trên biển)… Nhà phê bình Cao Thị Hồng nhìn nhận đằng sau mỗi câu chuyện là những thông điệp về cõi người, là tinh thần trân trọng những giá trị nhân văn, nhân bản với khát khao hướng về những gì tốt đẹp nhất cho con người và vì con người… Với "Con chim nhỏ trong lồng", tác giả phơi bày tâm lý u uất của một bà mẹ bị con trai và con dâu ruồng bỏ, ghẻ lạnh, bỏ mặc bà quay quắt trong chính ngôi nhà của mình. "Chút hơi ấm cuối cùng" lại là câu chuyện thương tâm về người cha bị con cái bạc đãi, một bi kịch phận người trong sân khấu của cõi người… Cao nguyên đá Hà Giang hiện lên trong "Vàng trên biển đá đen" vừa khắc nghiệt vừa nên thơ, là truyện ngắn cho thấy vốn sống phong phú của nhà văn Elena khi đặc tả về cô giáo cõng chữ trên non cao và những học trò người dân tộc thiểu số vùng cao nguyên đá.

Nữ nhà văn Elena Pucillo Trương (giữa) cùng nhà văn - dịch giả Trương Văn Dân (trái) giao lưu tại Đường Sách TP HCM

Theo nhà phê bình Nguyễn Thị Tịnh Thy: "Kết cấu giản dị theo dòng tự sự của nhân vật và kết thúc bất ngờ là điểm làm nên phong cách truyện ngắn của Elena. Nhân vật của chị thường suy xét, suy nghĩ, nhớ nhung, buồn khổ, âu lo, dằn vặt… trong suốt tiến trình của truyện. Mọi chuyển động ở họ đều thuộc về cái "tĩnh" với chất nội tâm, dòng tâm tưởng chảy tràn từ dòng này sang dòng khác. Kết thúc truyện, cái "động" đột nhiên xuất hiện với hành động đầy bất ngờ đối với người đọc nhưng lại rất logic với tính cách của nhân vật".

Còn với tập truyện ngắn và tùy bút "Milano Sài Gòn đang về hay sang?", là những cuộc viễn du của Trương Văn Dân với đầy ắp hiện thực cuộc sống. Ông có những trang viết mang ám ảnh về nguồn cội, về đất nước, quê hương với mong mỏi mỗi người rồi sẽ tìm được cho mình "một cõi đi về" phía ánh sáng của tình yêu thương, lòng nhân ái và sự hướng thiện. Trương Văn Dân từng tự sự: "Tôi đã viết "Bàn tay nhỏ dưới mưa" như nhiều mảnh gương, mỗi mảnh phản chiếu theo một góc. Có mảnh quay vào trong, soi nội tâm nhân vật, có mảnh hướng ra ngoài để nhìn ra thế giới. Qua các trang viết đều có phản chiếu một chút người, một chút ta, một chút bạn bè và những cảm nhận về những vấn đề mang tính bản thể: sự sống và cái chết, nhân phẩm và sự sa ngã, khát vọng vô cùng của con người và những hữu hạn của tồn tại"…

Giao lưu với bạn đọc tại Đường Sách, nhà văn Trương Văn Dân đọc hai câu thơ của Trần Thoại Nguyên để nói tình yêu lớn của đời mình: "Phải đâu gặp gỡ tình cờ/ Từ vô lượng kiếp đã chờ đợi nhau". Người vợ Ý của ông đã yêu chồng, yêu quê hương Bình Định, yêu đất nước Việt Nam như bao con dân người Việt khác, như có dòng máu Việt luân lưu. Về đất Tây Sơn, bà múc gàu nước từ giếng cổ ở Bảo tàng Quang Trung và uống ngon lành. Tình cảm của quê hương, của bà mẹ chồng làm cho cô con dâu trong "Milano Sài Gòn đang về hay sang?" quý trọng, thương yêu, như nhận định của người bạn văn Ngô Quang Hiển: "Bằng tình thương hết sức chân thành ấy, bà đã làm cho cô con dâu người Ý không còn cảm giác đang sang mà đang về. Về nhà. Và khi đã về nhà thì trong tâm hồn Ý đã thật sự có thêm hồn Việt".

Nhà văn Trương Văn Dân cũng cho rằng nhiều tác phẩm của Elena Pucillo Trương mang đến sự ám ảnh về cuộc sống hiện đại, những phát hiện, góc nhìn riêng biệt của Elana. Ông cũng nhắn nhủ rằng: "Đừng phung phí thời gian. Phung phí thời gian là có tội với đời, với chính mình".