Kỳ vọng với "Dệt nên triều đại"

Dự án "Dệt nên triều đại" do tổ chức phi lợi nhuận "Trung tâm văn hóa Việt Nam" (Vietnam Centre) thực hiện. Dự án này nhằm tái hiện nghi lễ và trang phục cung đình Đại Việt đầu thời Lê Sơ (1437 - 1471), được giới thiệu trước công chúng dưới dạng sô diễn cuối năm 2017 ở Hà Nội. Sự nỗ lực của các bạn trẻ trong dự án này tạo "lối thoát" phục trang trên phim cổ trang Việt. "Dệt nên triều đại" tiếp tục được mang sang Úc triển lãm, giới thiệu rộng rãi với bạn bè quốc tế vào đầu tháng 4-2018.

Nặng kinh phí, lo sai sót

Phim Việt từng có nhiều dự án cổ trang, lịch sử nhưng không ít lần gặp rắc rối bởi vấn đề trang phục. Bộ phim "Lý Công Uẩn - Đường tới thành Thăng Long" từng bị khán giả chê quá giống Trung Quốc từ trang phục, bối cảnh đến lời thoại. Hậu quả, phim bị giữ lại kho 3 năm mới được công chiếu trên truyền hình.

Phim điện ảnh "Thạch Sanh" lấy bối cảnh thời Hùng Vương được đầu tư lớn về trang phục nhưng vẫn bị chê phụ kiện: vòng tay, thắt lưng, giày da... của nhân vật quá hiện đại. Phim "Mỹ nhân kế" gây nên tranh luận trái chiều vì phần trang phục của các nữ diễn viên không thuộc thời đại nào, lộn xộn và lòe loẹt. Phim lịch sử "Mỹ nhân" với bối cảnh giai đoạn Trịnh - Nguyễn phân tranh vào thế kỷ XVII cũng từng bị chỉ trích dữ dội khi trang phục của quan chức in hình sư tử không khác gì phim hoạt hình "Lion King" của Walt Disney...

Hầu hết người trong giới cho rằng trang phục là phần khó khăn khi làm phim cổ trang, cả điện ảnh lẫn truyền hình. Thời cận đại, nguồn tư liệu lịch sử còn nhiều, các họa sĩ thiết kế không quá khó để tra cứu, chế tác trang phục. Thế nhưng, với các thời đại xa hơn như Đinh, Lê, Trần..., việc này rất khó khăn vì chẳng còn hình ảnh, tư liệu để đối chiếu. Phục trang trở thành gánh nặng kinh phí bên cạnh nỗi lo sai sót. Những phim cổ trang có phần phục trang khiến khán giả tạm hài lòng chỉ đếm trên đầu ngón tay: "Long thành cầm giả ca", "Thiên mệnh anh hùng", "Tây Sơn hào kiệt".

"Trang phục trong phim cổ trang luôn là nỗi lo lớn của các nhà làm phim vì nếu làm không đúng sẽ bị khán giả hoặc người trong giới chuyên môn chỉ trích, còn làm đúng chẳng dễ bởi khan hiếm nguồn tư liệu chính xác để phục dựng" - đạo diễn Bảo Nhân thổ lộ.

Nhiều người trong giới cho rằng trang phục lịch sử và trang phục trong phim không phải bản sao chép của nhau mà phim thường bay bổng, biến tấu đôi chút. Tuy nhiên, sự sáng tạo nào cũng phải dựa trên cái nền đúng ban đầu, nếu không sẽ thiếu thuyết phục.

Vì thế, dự án "Dệt nên triều đại" do các bạn trẻ thuộc Vietnam Centre thực hiện như một tia sáng tích cực. Dù vẫn còn ở dạng sơ khai nhưng tương lai, đây sẽ là nguồn tư vấn phong phú, giảm bớt nỗi lo trang phục sai, lỗi hoặc các nghi lễ giống nước này, nước khác trên phim Việt.

Trang phục triều đình thời Lê Sơ được phục dựng trong dự án “Dệt nên triều đại”. (Ảnh từ fanpage của Vietnam Centre)

Niềm tin từ người trẻ

Vietnam Centre do 3 bạn trẻ: Nguyễn Ngọc Phương Đông, Nguyễn Anh Vũ, Lê Ngọc Linh sáng lập, khi họ còn là du học sinh ở Úc và có chung mong muốn quảng bá văn hóa Việt ra thế giới.

Theo Nguyễn Ngọc Phương Đông, việc nghiên cứu, tìm hiểu trang phục xưa của họ bắt đầu từ năm 2013 với những nghiên cứu cá nhân. Họ thu thập tư liệu, đến bảo tàng xem tranh, tượng, thăm di tích... và chắp nối để tạo thành bức tranh tổng thể. Khi thấy có nhiều tư liệu, kinh nghiệm chế tác, họ mới tự tin lên ý tưởng, chế tác trang phục và có ý định làm sô quảng bá.

"Triều đình thời Lê có trang phục thái hậu mặc trong đại lễ, hoàng đế, quan lại, thị thần, nữ quan, cung nhân. Trang phục thái hậu khó vì tư liệu khan hiếm, chỉ có thể tìm thông tin qua các dòng ghi chép trong sách, văn thơ. Trang phục này cũng đòi hỏi thêu thùa, phụ kiện đi kèm, mũ đội, đai ngọc bội cùng các thứ liên quan" - Nguyễn Ngọc Phương Đông cho biết.

Tháng 3-2017, "Dệt nên triều đại" được chuẩn bị và cuối tháng 12 trình diễn. Không chủ quan vào sự tìm hiểu của bản thân, Vietnam Centre nhờ sự hỗ trợ của giới chuyên môn, cụ thể là chuyên gia Trần Quang Đức - tác giả cuốn "Ngàn năm áo mũ", chuyên gia Phạm Huy Lê - Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội... Các chuyên gia tỏ ra thích thú với dự án và có những nhận xét mang tính xây dựng.

"Sau buổi diễn ở Hà Nội, chúng tôi đưa dự án đến Úc, dự kiến diễn buổi đầu tiên vào tháng 4. Nếu các nhà sản xuất phim có nhu cầu, chúng tôi có thể phối hợp để tư vấn phục trang, thậm chí sản xuất trang phục cho đoàn. Sau thời Lê Sơ, chúng tôi nghiên cứu và phục dựng trang phục đời Trần nhưng có lẽ mất thời gian hơn nhiều bởi tư liệu ít" - Đông chia sẻ.

Theo Nguyễn Ngọc Phương Đông, ban đầu, Vietnam Centre duy trì hoạt động bằng tiền riêng do các thành viên đóng góp cùng các tình nguyện viên giúp sức. Sau khi dự án ra mắt, một số doanh nghiệp, mạnh thường quân quan tâm, hỗ trợ họ hơn nhưng kinh phí vẫn còn hạn hẹp. Dẫu vậy, đây vẫn là nguồn động viên để nhóm tiếp tục với công việc của mình.

Trước sự xuất hiện của một nhóm bạn trẻ góp phần gỡ rối cho những nhà làm phim cổ trang, một số người trong giới tỏ ra thích thú. Đạo diễn Bảo Nhân bày tỏ: "Thêm nguồn nghiên cứu sẵn có, phục dựng sẵn và cho đoàn phim mượn thì tốt quá. Các bạn trẻ phục chế lại trang phục là điều đáng ghi nhận nhưng cũng cần có người kiểm định cho đúng". Đạo diễn nữ trẻ Luk Vân thông tin: "Tôi biết về tổ chức này cũng như dự án "Dệt nên triều đại". Tôi cũng liên hệ mời Lê Ngọc Linh hợp tác làm phần trang phục cho một dự án của mình. Các bạn ấy tuy trẻ nhưng tâm huyết, có kiến thức, làm đâu ra đó, rất thuyết phục!".