Ra mắt ấn bản mới "Việt Nam sử lược" của học giả Trần Trọng Kim

Buổi tọa đàm - ra mắt sách "Việt Nam sử lược" của học giả Trần Trọng Kim nhân dịp kỷ niệm 100 năm cuốn sách được xuất bản lần đầu, đã được tổ chức tại Nhà sách Cá chép, Hà Nội sáng 10-12. Buổi tọa đàm có sự tham gia của nhà báo Yên Ba, nhà báo Kiều Mai Sơn và biên tập viên Đỗ Quốc Đạt Nhân.

Sách "Việt Nam sử lược" - ấn bản kỷ niệm 100 năm xuất bản lần đầu

Biên tập viên Đỗ Quốc Đạt Nhân, đại diện công ty văn hoá Đông A, chia sẻ anh đã thẩm định, đối chiếu các bản in "Việt Nam sử lược" năm 1928, 1954, 1971 để lựa chọn bản nền. Sau khi đối chiếu các bản in, phần văn bản của ấn bản lần này được Đông A thực hiện theo bản in lần thứ năm (1954) của Nhà xuất bản Tân Việt, là bản được chính tác giả Trần Trọng Kim chỉnh sửa lần cuối. Từ lần xuất bản đầu tiên năm 1920 đến năm 1954, thể chế chính trị có nhiều thay đổi nên trong bản in năm 1954, tác giả bổ sung, chỉnh sửa nhiều nội dung, đặc biệt là chương về nhà Tây Sơn và mục "Đức-độ vua Quang-Trung". Điều này cho thấy sự tiến bộ của tác giả trong việc tiếp cận sự kiện lịch sử, vượt lên trên quan điểm trung quân.

Bản in 2020 của Đông A được bổ sung thêm một số chi tiết trong nội dung của các bản in năm 1920, 1928, 1971. Đơn cử như thêm phần "Chiếu dời đô" có trong bản in năm 1928, nhưng bị cắt trong bản in năm 1954. Bản dịch "Chiếu dời đô" qua giọng dịch của Trần Trọng Kim có sức hấp dẫn riêng, góp phần làm trọn vẹn bản in năm 2020.

Các diễn giả chia sẻ tại buổi toạ đàm - ra mắt cuốn sách

Đông A cũng đã đối chiếu "Việt Nam sử lược" với các bộ chính sử như "Đại Việt sử ký toàn thư", "Khâm định Việt sử thông giám cương mục", bao gồm cả phần tiếng Hán, để làm rõ những tồn nghi và hiệu chỉnh sai sót. Bên cạnh 189 nguyên chú của tác giả, ban biên tập đã đưa thêm 759 chú thích mới, được chia thành hai loại: Một là chú thích địa danh, tham khảo chủ yếu từ "Đại Việt sử ký toàn thư", hai là chú thích làm rõ những chỗ tồn nghi trong văn bản gốc. Ra đời cách đây 100 năm, "Việt Nam sử lược" không tránh khỏi sai sót khách quan lẫn chủ quan, do điều kiện và thời gian soạn thảo hạn chế, do sự tam sao thất bản qua các lần in. Việc bổ sung chú thích của Đông A sẽ giúp cho bản in chỉn chu về mặt nội dung.

Ngoài ra, "Việt Nam sử lược" - ấn bản kỷ niệm 100 năm xuất bản lần đầu cũng được bổ sung gần 60 minh họa từ các nguồn: Bản in năm 1928, tranh dân gian Đông Hồ, ảnh tư liệu hiện vật bảo tàng, ảnh tư liệu của các nhiếp ảnh gia người Pháp…

Trong buổi tọa đàm, nhà báo Kiều Mai Sơn cũng chia sẻ về vai trò của "Việt Nam sử lược" trong lịch sử. Bắt đầu từ các bài giảng về Nam sử đăng trên "Đông Dương tạp chí" và có dạng sơ thảo là cuốn "Sơ học An Nam sử lược" dùng trong nhà trường (1917) đến bản in đầu tiên năm 1920, trong vòng ba năm, học giả Trần Trọng Kim làm cùng một lúc ba việc: Đọc các bộ sử viết bằng chữ Hán, dịch ra chữ quốc ngữ và biên soạn lại thành "Việt Nam sử lược".

Điểm nổi bật của "Việt Nam sử lược" là việc thoát khỏi hẳn lối chép sử biên niên theo tuyến tính thời gian đơn thuần. Không chú trọng liệt kê từng sự kiện lịch sử rời rạc như các bộ sử thời trước, Trần Trọng Kim đã phân tích, tổng hợp, chắt lọc từng dữ kiện cốt yếu và khéo léo kết nối chúng thành một vấn đề sử học có ý nghĩa, hay nói cách khác, là một vấn đề sử học "đáng ghi nhớ".

Học giả Trần Trọng Kim đã xây dựng bố cục tác phẩm thành năm thiên, tương ứng với năm thời đại để phản ánh dòng chảy lịch sử Việt Nam, bao gồm: Thượng cổ thời đại, kể từ huyền sử họ Hồng Bàng cho đến trước thời nội thuộc Trung Hoa; Bắc thuộc thời đại, khái quát ngàn năm đen tối của nước ta dưới ách đô hộ của quân phương Bắc; Tự chủ thời đại, kể về thời kỳ độc lập trải qua các triều đại Ngô, Đinh, Tiền Lê, Lý, Trần, Hồ, Hậu Lê; Nam Bắc phân tranh, tóm tắt khoảng thời gian gần 300 năm nước ta chìm trong nội chiến; Cận kim thời đại, kể từ thời nhà Nguyễn cho đến khi Pháp lập xong cuộc bảo hộ ở Đông Dương.

Ở mỗi thời đại, tác giả lại nhóm thành từng vấn đề chính yếu để bàn thảo và kê cứu như việc tài chính, việc quan chế, việc võ bị, việc khoa cử..., giúp cho độc giả hình dung nhanh chóng về bối cảnh xã hội và chính trị đương thời, từ đó có thể so sánh sự khác biệt và tiến triển của xã hội Việt Nam qua các triều đại.

"Việt Nam sử lược" là một tác phẩm thông sử hấp dẫn, giọng văn kể chuyện lôi cuốn, thể hiện tư duy sử học tiến bộ của tác giả và xứng đáng là quyển sách vỡ lòng cho những ai muốn thâm nhập toàn bộ dòng chảy lịch sử Việt Nam.

Nhà báo Yên Ba giới thiệu các ấn bản quý của "Việt Nam sử lược"

Trong khuôn khổ buổi tọa đàm, Đông A cũng trưng bày một số ấn bản "Việt Nam sử lược" hiếm như: Ấn bản đầu tiên năm 1920 của Trung-Bắc Tân-Văn, ấn bản năm 1928 của Imprimerie Vĩnh & Thành Hà Nội, ấn bản năm 1954 của nhà xuất bản Tân Việt, ấn bản năm 1971 của Trung tâm học liệu Bộ Giáo dục. Đặc biệt, ấn bản năm 1943 của nhà xuất bản Lê Thăng lần đầu tiên được giới thiệu tới công chúng. Sách thuộc bộ sưu tập của nhà sưu tầm Nguyễn Ngọc Hoài Nam.