Lắng nghe người dân hiến kế: Không để nhà ở xã hội manh mún, phân tán

TP HCM thu hút rất đông người dân nhập cư sinh sống, làm việc. Điều này tốt cho sự phát triển kinh tế - xã hội, song mặt khác cũng khiến thành phố chịu áp lực nặng nề về vấn đề nhà ở xã hội (NƠXH).

Trần Văn Trãi (Giám đốc Công ty Tư vấn và Quản lý Trung Đông Hưng):

Cần chính sách hỗ trợ thiết thực

TP HCM giai đoạn gần đây cứ mỗi năm tăng thêm khoảng 200.000 người. Chính quyền thành phố từ lâu đã thực hiện chủ trương phát triển nhà ở nhưng so với nhu cầu thật thì còn thiếu rất nhiều. Một vài doanh nghiệp tham gia xây dựng NƠXH nhưng còn khá ít. Trở ngại lớn nhất có lẽ là lợi nhuận chưa đủ sức hấp dẫn họ và quỹ đất ngày càng hạn hẹp, khó tìm kiếm.

Một quy định các doanh nghiệp hay "né" là đối với dự án nhà ở thương mại từ 2 tới 10 ha thì dành tối thiểu 20% quỹ đất phát triển NƠXH. Họ sẵn sàng trả tiền thay cho nghĩa vụ này vì không muốn NƠXH trong dự án thương mại và vì NƠXH bán với giá thấp hơn.

Để việc phát triển NƠXH như kỳ vọng, nên có chính sách hỗ trợ thiết thực để khuyến khích, thu hút doanh nghiệp tham gia. Nhà nước hỗ trợ doanh nghiệp như miễn thuế sử dụng đất, miễn thuế đầu vào, giảm thuế thu nhập, cho vay ưu đãi lãi suất thấp trong thời gian dài, bố trí sẵn quỹ đất sạch để xây dựng...

Cùng với đó, bố trí nguồn vốn hỗ trợ phát triển NƠXH, mời các ngân hàng chính sách vào cuộc, chính quyền bảo lãnh phát hành trái phiếu huy động vốn làm NƠXH…

Nhân rộng mô hình doanh nghiệp xây dựng bán nhà giá rẻ cho công nhân, kiểm tra các dự án NƠXH phân phối, bán hoặc cho thuê có đúng đối tượng hay không và cương quyết xử lý… cũng là những giải pháp quan trọng cần tính đến.

Đồng bộ các cách làm trên sẽ góp phần cho bài toán NƠXH có thêm lời giải.

Lễ khởi công một dự án nhà ở xã hội tại TP Thủ Đức Ảnh: QUỐC ANHChung Thanh Huy (quận 7, TP HCM):

Phát triển mô hình nhà ở xã hội tập trung

Quy định bố trí 20% quỹ đất trong các dự án khu đô thị để phát triển NƠXH hiện nay chưa được thực hiện nghiêm dẫn đến tình trạng thiếu hụt quỹ đất và khan hiếm nguồn cung NƠXH. Hơn thế nữa, việc áp chuẩn "bình dân" của NƠXH với chuẩn "cao cấp" của khu thương mại vào trong một dự án là thiếu hợp lý. Sự chênh lệch về trình độ văn hóa, thu nhập, tiện ích… của 2 đối tượng cư dân còn có thể dẫn đến mâu thuẫn trong sinh hoạt, nhu cầu phục vụ.

Để giải quyết điều này, mô hình các khu đô thị NƠXH tập trung là giải pháp căn bản. Nó cũng giúp hoàn thiện thể chế phát triển NƠXH, đáp ứng đòi hỏi của thời kỳ mới tại TP HCM cũng như nhiều đô thị khác. Mô hình này hoàn toàn phù hợp với các quy định của pháp luật.

Cụ thể, theo Luật Nhà ở hiện hành thì có 2 loại hình NƠXH chủ yếu gồm NƠXH độc lập và NƠXH trên quỹ đất 20% thuộc dự án khu đô thị, nhà ở thương mại. Dự án NƠXH tập trung thuộc loại hình NƠXH độc lập nhưng có quy mô lớn, tương đương một khu đô thị, tuân thủ quy chuẩn, tiêu chuẩn về quy hoạch xây dựng. Về tổng thể, khu đô thị NƠXH tập trung cũng có hình thái kiến trúc, cảnh quan, thẩm mỹ, tiện ích… giống như các khu đô thị thương mại nhưng người dân phải chi trả ít hơn, phù hợp với đối tượng thu nhập trung bình và thấp (gồm chi phí mua căn hộ và chi phí để thụ hưởng tiện ích, dịch vụ).

Các khu đô thị NƠXH tập trung có quy mô lớn, đồng bộ hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, cung cấp đủ tiện ích thiết yếu, tạo ra nhận thức mới về NƠXH. Mô hình này sẽ khắc phục nhược điểm của các khu NƠXH nhỏ lẻ như thiếu đất; chủ đầu tư có xu hướng tận dụng tối đa chỉ tiêu quy hoạch để bán được nhiều căn hộ; thiếu tiện ích thiết yếu, khiến người dân không mặn mà.

Mô hình NƠXH tập trung rất phù hợp với các đô thị lớn với hàng triệu người dân không đủ điều kiện để mua nhà thương mại. Mô hình này còn giúp địa phương tạo ra cơ chế "hoán đổi". Theo đó, các quỹ đất NƠXH 20% tại các dự án khu đô thị sẽ được "hoán đổi" để tập trung tại khu đô thị NƠXH tập trung (bảo đảm tổng diện tích không thay đổi).

Doanh nghiệp đầu tư có thể xây dựng NƠXH tại dự án nếu muốn, hoặc được đề xuất hoán đổi quỹ đất xây NƠXH có giá trị tương đương tại vị trí khác, hoặc cũng có thể lựa chọn việc thanh toán bằng tiền cho nhà nước theo giá thị trường.

Định hướng phát triển NƠXH theo mô hình tập trung, đồng bộ hoàn toàn có thể là xu thế của thời kỳ mới. Phương thức này sẽ giúp các địa phương chủ động bố trí quỹ đất phát triển NƠXH, không bị lệ thuộc, thụ động vào tiến độ triển khai NƠXH trên các quỹ đất 20%.